|
|
12 Nisan 2021, 10:17
| #1 |
 |  Vestibuler Sistem Fonksiyon Testleri Periferik, merkezi veya kombine (karisIk) karakterdeki vestibuler disfonksiyonun belirlenmesi, ayirici tani icin zamaninda vestibulometrik inceleme gerektirir. Kulak hastaliklarinin (purulan olmayan ve purulan otitis media, otoskleroz, farkli olusumlarin duyusal ve sinirsel sagirligi, Meniere hastaligi, kulak neoplazmalari) tedavisinde KBB uzmanlarinin klinik ihtiyaclari icin gereklidir. Kafatasinin (temporal kemik, beyin dahil), kardiyovaskuler, noropsIkotik, enfeksiyoz, gurultu titresimli, radyasyona bagli neoplazmlar ve travmalar icin optimal tibbi bakim saglamak icin diger uzmanlik alanlarindaki doktorlar tarafindan cesitli vestibuler ve akustik islev bozukluklari tespit edilebilir endokrin, toksIk ve diger hastaliklardir. Klinik verilere gore vestibuler test yontemleri ekonomik, bilgilendirici ve hastanin durumuna ve teshis gorevine uygun olmalidir ve diger kraniyal sinirlerin fonksiyonel durumunun incelenmesini icermelidir ve bunlar nitelikli bir gorus saglamak icin gereklidir. Vestibuler muayene icin KBB muayenesinin yani sira ses ve konusma odyometrisi zorunludur. Ses iletme veya ses isleme fonksiyonlarinin tek tarafli veya asimetrik iki tarafli bozuklugu veya bunlarin birlesIk bozuklugu durumunda, asagidaki prosedurlerden birinin gerceklestirilmesi gerekir. Bunar arasinda saf ton odyometrisi, empedansetri, otoakustik emisyon, kisa-latent kaydi (beyin sapi) ve uzun gizli (korteks) isitsel uyarilmis potansiyeller sayilabilir. Isitsel islev durumunun sonuclari, vestibuler muayene sirasinda belirli odaklarin yapilmasina ve hasta bir kisinin daha fazla incelenmesi icin yon belirlemeye izin vermektedir. Vestibuler kart tetkiklerini ve belirli bir prosedur dizisini iceren vestibuler tetkik semalari gelistirilmistir ve bu muayene semasi sunlari icerir: • Standart bir kart veya anket kullanarak sIkayetlerin, tibbi gecmisin ve gecmis hastaliklarin incelenmesi. • Spontan vestibuler reaksiyonlarin arastirilmasi (denge fonksiyonlari, spontan, pozisyonel ve presor nistagmus cesitleri) ve bunlarin kaydi. • Vestibuler deneysel yukler (fonksiyonel stimulasyonlar) ve kayitlarinin yapilmasi. • Vestibuler test sonuclarinin analizi ve degerlendirilmesi, vestibuler fonksiyonun durumu hakkinda sonuclara varilmasi ve oneriler. Vestibuler Sistem Fonksiyon TestleriOzel vestibuler test kartlari veya anketler, genel ve ozel sIkayetlerin bir listesini icerir. Duyusal oznel tepki – bas donmesi (nesnelerin donusunun dogasi ya da yuzer ya da kendi kendine donmesi, basarisizlik hissi, vb.) – ayrintili olarak aciklanir. Vertigonun yonu (sol, sag, yukari, asagi, kaotik) ve durus bozukluklari (yururken, karanlikta, yorgunlukta, tasima yukleri sirasinda) yani sira otonomik bozukluklarin (bulanti, kusma, degisIklikler) varligi belirlenmelidir Vertigo ve postural bozukluklarla ilgili sIkayetlerde dikkat, spesifik objektif spontan semptomlari tespit etme olasiligina odaklanir, nistagmus tiplerinin kaydi ve bu sIkayetlerin posturografik kontrolu gibi. Bazi hastalar vertigoda bozulmus gorme fiksasyonu olmasina dikkat ederler. Kisisel bir bilgisayar veya cep telefonu kullanilirken gorsel performans azalir ve yorgunluk olusur. Baslangicta vertigo olmadiginda gorme sabitligi ve gorme keskinligi geri kazanilir. Hastaligin oykusu ayrintili olarak toplanir: gelisim sirasi ve diger sistem ve organlardaki (kardiyovaskuler, noro-psIkiyatrik, endokrin, sindirim sistemi ve kas-iskelet sistemi) ve gecmis hastaliklardaki bozukluklarin belirtileri ile kombinasyonudur. Gurultunun varligina, dogasina, keskinligine ve isitme asimetrisine dikkat edilir. Ayrica V, VII, IX ve XII kraniyal sinir ciftinin asimetrisi incelenmelidir. Anket sirasinda alerjik veya toksIk belirtiler kaydedilir. Klinik vestibuler test sirasinda, postural kontrol icin cok sayida deneme ve test toplanmistir. Bunlardan bazilari tarihsel oneme sahiptir ve bazilari, vestibuler ve serebellar bozukluklarin ayirici tanisi icin ozellikle duz bir cizgide yurumek, yanlardan saga ve sola dogru adimlarla yurumek, hala kullanilmaktadir. Romberg’in testi (klasIk ve hassaslastirilmis), modern tipte postural test tekniklerinde statik ve kinetik dengeyi belirlemenin temelini olusturur (ozellikle, stabilografi – “yercekimi” merkezinin islendigi mobil bir platform ve Fourier salinim analizi). Agirlik merkezinin uc yonde (ileri-geri, sol-sag, yukari-asagi) hareket hizi bir bilgisayar tarafindan hizli ve dogru bir sekilde hesaplanir. Denge fonksiyonundaki rahatsizliklarin tezahur derecesini degerlendirirken bu yontemlerin performansindaki sapmalar dikkate alinir. Postural testler, periferik ve merkezi denge bozukluklarinin ayirici tanisinda, rehabilitasyon onlemleri sirasinda postural kontrol icin, koklear implantasyon oncesi ve sonrasi postural denge icin, uzmanlik ve prognostik amaclarla yaygin olarak kullanilmaktadir. Vestibuler muayenede bir sonraki adim, spontan, pozisyonel ve presor nistagmuslarin saptanmasi ve ozelliklerinin kaydedilmesidir. Ilk olarak, nistagmuslar hem gorsel olarak hem de Frenzel gozlukleri (arka isigi iceride olan + 10-12 diyoptri) kullanilarak degerlendirilebilir. Bir tur spontan nistagmus, bas pozisyonlarindan birinde meydana gelen ve degisIkligine bagli olarak parametrelerini degistirebilen pozisyonel bir nistagmusdur. Pozisyonel nistagmus periferik veya merkezi kokenlidir. Kemik labirentinde fistul, prefistul veya diskineziden suphelenilen durumlarda vestibuler alanda basinc, fistul testi buyuk onem tasir. Kural olarak, varligi, orta kulakta ve temporal kemikte purulan surecte kemikli labirent kapsulunun tahrip edilmesiyle iliskilidir. Pressor nistagmus en sIk lateral semisirkuler kanalda meydana gelir, ancak sIklikla anterior ve posterior semisirkuler kanallarda meydana gelebilir. Fistul varliginda basici nistagmus havanin kalinlasma yonune, seyreklesme (dekompresyon) durumunda ise ters yonde yonlendirilir. Tullio fenomeni, akustik yukler altinda vertigo ve nistagmus ile karakterizedir. Tullio fenomeni, genellikle ses artirici ekipman ve isitme cihazlarinin kullaniminin onunde bir engeldir. Barany testleri induklenmis nistagmus ozelliklerinin arastirilmasi icin klinik uygulamada en yaygin fonksiyonel stimulasyon yontemleri olmaya devam etmektedir. KlasIk kalorili ve doner olarak adlandirilirlar. Barany’ye gore kalorik uyarimda induklenen nistagmus reaksiyonunun ozu, endolenfin sivinin sogumasi veya isitilmasi sirasindaki farkli hareketleriyle aciklanmaktadir. Kalorik testte hasta basini 60 ° arkaya eger. Bu lokasyonda, yanal ve yarim daire bicimli kanallar, ampulleri ustte ve duz uc asagida oldugunda bir pozisyon alir. Kalorik test genellikle iyi tolere edilir. Kulak zarinin butunlugu durumunda, bilincsiz durumda bile, ancak baska engellerin yoklugunda yapilabilir. Sicaklik rejimleri, muayenelerin gorevlerine ve belirli kliniklerde kabul edilen semalara bagli olarak degistirilebilir. Barany doner testi acisal ivmeye neden olur ve bu testte denek, gozleri kapali ve basi 30 ° one egik olarak programa gore bir sandalyede 20 saniye boyunca 10 kez doner. (yarim daire seklindeki kanallarin yan duzleminde) Bu kanallar insanlarin yasaminda ozel bir oneme sahiptir, cunku cogu zaman yatay duzlemde hareketler yaparlar.Vestibuler Sistem Fonksiyon Testleri Saga donme testi sirasinda, sandalye durdurulduktan sonra sol yarim daire seklindeki kanaldaki endolenfin hareketi ampullopetal olacak, yani post-lateral nistagmus reaksiyonu Ewald yasalarina gore sola yonlendirilecek ve donme sirasinda sola test, saga yonlendirilecektir. Sondanin dezavantaji, her bir labirentin ayri ayri incelenememesidir. Fitzgerald-Hallpike kalorik testi, yanal yarim daire seklindeki kanallarin her birinin islevini ayri ayri tahmin eder. Muayeneden once, timpanik membranin patolojisi haric tutulur ve bas 30 ° one dogru kaldirilir, boylece yanal yarim daire kanallar, kanallarin termal uyarima duyarliligini en ust duzeye cikaracak sekilde kesinlikle dikey bir pozisyon alir. 30 ve 44 ° C sicakliktaki su, her seferinde 40 saniye sureyle dis isitme kanalina iki tarafli olarak (5-10 dakika sonra) infuze edilir. Elektronistagmografi (ENG), tahrise dogru soguk kalorizasyon sirasinda ve sicak kalibrasyon sirasinda ters yonde meydana gelen yatay ve dikey nistagmuslari kaydeder. % 25’ten fazla bir fark, asimetrik bir lezyonu gosterir. Ayni miktarda 44 ° C sicak su ile infuze edildiginde, endolenf molekulleri yukselir ve endolenfin ampullopetal hareketine neden olur ve bu da tahris olmus kulaga dogru bir kalorik nistagmus reaksiyonuna neden olur. Kalorik stimulasyonun ana avantaji, her labirentin ayri ayri incelenmesine izin veren monauralitedir. Bu avantaj ozellikle otonoroloji icin onemlidir. Dezavantajlar, delikli kulak davullari, travmalar ve dis, orta kulak ve kulak labirentindeki neoplazmalar icin sinirli olasiliklardir. Elektronistagmografi (ENG) ve videonistagmografi (VNG), kantitatif ve kalitatif ozelliklerinin bilgisayar destekli analizi ile, ozel seri uretilmis aletler kullanarak fonksiyonel uyarima karsi spontan nistagmus ve deneysel nistagmus reaksiyonu cesitlerini kaydeder. ENG, soguk ve sicak kalorik uyarimda ve ayrica yatay duzlemde rotasyonel ve optokinetik testlerde spontan ve induklenmis nistagmuslarin degerlendirilmesi icin korneo-retina potansiyelinin farkini kaydeden ilk invazif olmayan kantitatif ve kalitatif yontemdir. ENG, yalnizca klinik icin degil, adli tip ve sigorta tibbi icin bilinen vestibuler bozukluklari olan hastalarda sonuclarin dogru bir sekilde kaydedilmesini saglar. Kalorik ve rotasyonel testlerde, merkezi vestibuler sendrom durumunda induklenen nistagmus reaksiyonu, nistagmusun merkezi duzenleyici mekanizmalarinin ihlal edildigini gosteren “sessiz alanlar” varligi ile aritmik veya disritmiktir. Ayni zamanda, vestibuler sistemin reaktivitesini degerlendirirken tezahur derecesi dikkate alinan yaniltici duyusal duyumlar – vertigo ve otonomik reaksiyonlar – ortaya cikar. Ne kadar heyecan verici olursa, aldatici tepkiler o kadar buyuk ve uzun olacaktir. Kalorifik ve rotasyonel stimulasyonlara induklenen nistagmus yanitlarinin bilgisayar analizi, baslangictan zayiflamaya kadar her 10 saniyede bir gerceklestirilebilir, ayrica induklenen ve duyusal yanitlarin suresi belirlenebilir ve bunlarin surec dinamiklerinde ve kontrolunde izlenebilir. Kalorik ve rotasyonel uyarilarin, yatay yarim daire seklindeki kanalin islevlerinin calisilmasina dayandigini vurgulamak istiyoruz. Bunun, vestibuler sistemin islevlerinin yalnizca% 20’sinin bir tahmini oldugu dusunulmektedir. Bununla birlikte, yatay yarim daire kanalin islevlerini yakalama yetenegi, otoloji ve labirentoloji icin klinik olarak onemlidir. Fonksiyonel yuklere neden olan nistagmus reaksiyonunun durumunun asagidaki varyantlari ENG ile ayirt edilir: Normorefleksi Hiperrefleksi, bir tarafta veya iki tarafta induklenen nistagmus reaksiyonunun kalitatif ve kantitatif parametrelerinde bir artis ile karakterize edilir. Vestibuler fonksiyonun tek tarafli asimetrik veya iki tarafli simetrik uyarilma durumunu gosterir; vestibuler fonksiyonun simetrik uyarilma durumu genellikle dogustan ve edinilmis kinetozlarda kaydedilir. Hiporefleksi, bir tarafta veya iki tarafta induklenen nistagmus reaksiyonunun kalitatif ve kantitatif parametrelerinde azalma ile karakterize edilir. Vestibuler fonksiyonun duyarliliginda tek yonlu asimetrik veya iki yonlu simetrik azalma durumunu gosterir. Denge islevlerinin bozulmamasi durumunda duyarlilikta simetrik azalma durumu, belirli mesleklerden (pilotlar, sporcular) egitimli insanlarda ortaya cikar. Arefleksi, bir veya iki tarafta deneysel nistagmus reaksiyonunun tamamen yoklugudur. Kalorik ve rotasyonel olmak uzere iki uyaranla dogrulanir. Ayrismis vestibuler reaksiyonlar, tum kurucu reaksiyonlarin (vestibulo-duyusal, vestibulo-vejetatif ve vestibulo-somatik) uyumsuzlugu ile birlikte deneysel nistagmus disritmisi ile isaretlenir. Bu durum, vestibuler fonksiyonun merkezi bozukluklarinda gorulur. Vestibuler fonksiyonun durumunun degerlendirilmesine ek olarak, lezyon tipi, tezahurunun derecesi ve gelisim asamasi belirlenecektir. Uc tip vestibuler disfonksiyon vardir. Bunlar; periferik, merkezi ve kari******************. Vestibuler disfonksiyonun tezahurunun uc asamasi ve uc gelisim asamasi vardir; telafi, alt telafi ve dekompansasyon seklindedir. ENG’nin bazi sinirlamalari vardir. ENG’nin lateral yarim daire kanallarin islevini kaydettigini ve on ve arka yarim daire kanallar ile kuresel ve eliptik keseler hakkinda bilgi toplamadigini vurgulamak onemlidir. ENG testi, doner, dikey ve diger spontan ve induklenmis nistagm turlerine duyarli degildir. Bu incelemeler artik videonistagmografi (VNG) yardimiyla mumkundur. VNG, klinik uygulamada giderek daha fazla kullanilan ikinci invaziv olmayan yontemdir. Goz kuresi hareketlerinin video telemetri prensibine dayanan VNG’de, farkli yonlerde (dikey, yatay, capraz) spontan veya pozisyonel nistagmuslarin video fotografi cekilir. Artefakt olmadan (kayit sirasinda hareket yanip sonmesi veya elektriksel gurultu) yatay ve dikey goz hareketlerini hizli ve dogru bir sekilde yakalar. VNG gozler tamamen acik olarak yapilir. Goz hareketi, monokuler ve durbun maskesi kullanilarak bir kamera kayit cihazi ile kaydedilir. Yontemin cozunurlugu, kamera kaydedicinin cekim hiziyla sinirlidir (su anda mevcut en yaygin olani saniyede 100 kare video kamera kapasitesidir). Goz bebegi hareketlerinin ve kornea uzerindeki isIk reflekslerinin videolarinin bilgisayarla islenmesi gerceklestirilir ve goz hareketlerinin iki boyutlu goruntusu elde edilir. VNG, Fitzgerald-Hallpike ikili kalori stimulasyonunu grafik goruntu ve indekslerinin birbirleriyle iliskili olarak dijital bilgisayar analizi ile kaydeder; bu, otonorolojideki asimetrilerin net bir sekilde belirlenmesi icin onemlidir. Vestibuler uyarilmis miyojenik potansiyel (VEMP) testi son yillarda incelenmistir. Bu test yapilirken, alici otolit organlarindan biri olan kuresel keseyi uyarmak icin yogun ses kullanilir. Bu uyari, vestibuler sinirin alt dalindan elektrofizyolojik bir yanit ortaya cikarir. Ipsilateral sternokleidomastoid (SCM) kasinda gevsemeyle olusan vestibulospinal reaksiyon, aktivitesi degistirilerek olculur. Elektromiyografi (EMG) kullanilarak kaydedilir. SCM kasi kullanilir cunku cilt yuzeyinde elektrotlarla EMG teknolojisinin mevcudiyeti nedeniyle bu kasa verilen yanit guvenilir kabul edilir. Baslangicta, VEMP bir arka plan kas kasilmasiyla ve ardindan akustik uyaranin uygulandigi kulaktan 30 saniye sureyle 90-100 dB akustik tiklama uyarimi ile kaydedilir. VEMP testi, labirentin norm ve patolojide degerlendirilmesi icin umut verici kabul edilir. Son zamanlarda, manyetik bobinlerin ve tarayici lazer oftalmoskoplarin kullanimiyla muayene yontemleri giderek daha onemli hale gelmistir. Bu yontemlerin temel amaci periferik ve santral vestibuler ve okulomotor bozukluklarin ayirici tanisidir. Enflamatuar nitelikteki dis, orta ve ic kulaklarin akut patolojisi ve diger olusumlarda, vestibulometride fonksiyonel yukler rotasyonel stimulasyon uygulanmasiyla gerceklestirilir. Kalorik uyari sinirlidir. Kolesteatom, retraksiyon cepleri ve diger patolojilerle komplike olan purulan kronik otitis media ile, kontrastli MSCT’nin zorunlu randevu ile fistul (presor) testleri ve rotasyonel uyari gereklidir.Vestibuler Sistem Fonksiyon Testleri Iki tarafli veya asimetrik sensorinoral isitme kaybinda farkli olusumlarda, vestibulometrik inceleme, psIko-norologlar, hematologlar, omurgalilar, endokrinologlar ve toksIkologlarin konsultasyonlari ile kalorik ve rotasyonel uyarilar kullanilarak yapilir. Otonorolojik muayene mutlaka kulak labirenti, temporal kemik, servikal omurga, kafatasi ve beyindeki isitsel ve vestibuler sistemlerin durumundaki yapisal degisIklikleri tespit etmeyi mumkun kilan calismalari icermelidir. Kontrastli multispiral bilgisayarli tomografi (MSCT) ve manyetik rezonans goruntuleme (MRI) kullanilarak gerceklestirilirler. Klinik hekimlerin nozolojik tani icin morfolojik, etiyolojik ve patogenetik faktorleri goz onunde bulundurarak hastaliklar hakkinda genis bilgi elde etmeleri icin duyusal sistemlerin fonksiyonel durumuna iliskin verilere ihtiyac vardir. Sonuc cikarmak icin, vestibuler sendromlarin en sIk kullanilan siniflandirmasi, sendromotopik semaya gore kullanilir: Periferik ve merkezi sendromlar bu sema ile ayirt edilir. Periferik sendrom, labirent ve radikuler olanlari icerir. Merkezi sendromlar, alt bolge ve bolge ustu olmak uzere ikiye ayrilir. Subtentorial sendromlar, subnukleer, nukleer ve super nukleer olmak uzere alt bolumlere ayrilmistir. Supratentorial sendromlar arasinda diensefalik-hipotalamik, subkortikal ve kortikal yer alir. Genellikle kombine vestibuler sendromlar tanimlanir. Bu siniflandirma evrensel degildir. Ancak, arastirmacilarin vurguladigi gibi, evrensel olanin yaratilmasindaki engel, CNS’deki vestibuler temsilin “her yerde bulunmasi” dir. Ek olarak, ic ve dis cevredeki cesitli degisIkliklere ince duyarlilik ve “vestibuler triad” olarak bilinen benzer semptomlara sahip vestibuler semptom kompleksinin genelligi, vestibuler bozukluklarin nosolojik prensibe gore siniflandirilmasi ilkesinin gelisimini zorlastirmaktadir. Kulak labirentindeki bozukluklarinin ozgullugu goz onune alindiginda, isitsel ve vestibuler sistemlerin reseptor yapilarinin anatomik, fizyolojik ve fonksiyonel yakinligi nedeniyle, periferik kokleovestibular sendromu izole etmek mantiklidir. Vestibuler ve isitsel sistemlerin merkezi bolumlerindeki spesifik degisIklikler, karisIk isitsel-vestibuler sendrom icin merkezi isitsel-vestibuler sendrom ve bunlarin kombinasyonunun olusumunun temelidir. ALİNTİ ~ |
| |
| Konuyu Toplam 1 Üye okuyor. (0 Kayıtlı üye ve 1 Misafir) | |
| |
Ağaç şeklinde