|
|
21 Mayıs 2020, 09:51
|
#1 |
 |
Histaminin Saglik Acisindan Etkileri
Histamin, iltihaplanma ve alerjilerdeki rolu nedeniyle genellikle kotu olarak bilinmektedir, ancak bu norotransmitter uyku, istah, cinsel davranis ve daha fazlasini duzenlemektedir. Bu yazida enflamatuar sinyal molekulu olan histaminin bircok hayati fonksiyonu hakkinda bilgiler bulunmaktadir.
Dikkat ve Uyaniklik Histamin sirkadiyen saatini ayarlamaktadir. Ilk histamin reseptoru H1R, uyanik kalmaniza yardimci olmaktadir. Bircok antihistaminik ilac bu reseptoru bloke eder, bu yuzden sizi uykulu yapabilirler. H3R, aksine, histamini dusurur ve uykuyu arttirir . Histamin salgilayan noronlar gun boyunca aktiftir, aksamlari uykulu olundugunda calismayi birakir ve uyandiktan sonra tekrar baslamaktadir. Dusuk beyin histamin gun boyunca sizi asiri uykulu yapabilir. Ayrica, kisinin yeterince uykusu olsa bile sabah uyanmayi bir mucadele haline getirebilir. Narkolepsisi olan kisilerde dusuk beyin histaminleri vardir ve gunduzleri kontrolsuz bir sekilde uykuya dalarlar . Tiprolisant, H3R’yi bloke ederek uyanikliklarini ve beyin histaminlerini artirabilen bir ilactir. Motivasyon ve Kesif Histamin, hedeflere ulasmak icin motivasyonu arttirir. Ayni zamanda yemek yemeyi azaltir, boylece gorevleri tamamlamaya odaklanilabilir. Beyin histamin ayrica hayvanlari yeni seyler kesfetme olasiligini artirir. Dusuk histamin veya dusuk H1R’ye sahip fareler yenilige daha az ilgi gosterir ve yeni bir ortama yerlestirildiklerinde daha az arastirirlar. Ayrica bu yeni ortamlara karsi duygusal tepkileri azaltmislardir. Bir calismada, depresyon hastalarinda H1R baglanmasi azalmistir. Ayni sekilde histamin veya histamin reseptorlerinin kaybi hayvanlarda depresyona neden olmaktadir. Ancak bu etkinin karanlik bir tarafi olabilir: anoreksi olan kisilerde H1R aktivitesi artmistir ve daha fazla H1R ve daha az H2R aktivitesi olan farelerin endiseli olma olasiligi daha yuksektir. Stres Yonetimi Histamin, vucudun alarm sisteminin bir parcasidir. Beyin histamin uyanikligi ve odagi arttirir ve agriyi ve yeme arzusunu azaltir. Bu degisIklikler savasin veya ucus mudahalesinin bir parcasidir ve vucudu tehlikeye karsi hazir hale getirmektedir. Cesitli stres turleri beyin histamini artirir; bu sunlardir dehidrasyon, kan kaybi, ciddi enfeksiyon ya da duygusal olarak tetiklemektedir. Bilissel Performans Histamin belirli hafiza ve ogrenimi uyarir, ancak digerlerini inhibe etmektedir. H1R antihistaminikler, muhtemelen sakinlestirici etkileri nedeniyle insanlarda bilissel performansi bozabilir. Buna karsilik, bloke H3R hafizayi gelistirir, dikkat ve bilissel performansi (ama hepsi degil) cogu durumda artirir. H1R bellek icin onemli olan, ogrenme ve uyanikliktir. H1R eksIkligi olan farelerin genel ogrenme ve hafiza bozukluklari olup, a yni zamanda zayif mekansal hafizaya sahiptirler ve mekan ve zamanla ilgili bilgileri anlamamaktadirlar. Histamin reseptorlerinin aktivasyonu, bu farelerde nesne tanimayi gelistirmis, bilissel fonksiyonun onemli olcude artirmistir. Nesne tanima testi, hayvanin daha once gordugu bir nesneye gore yeni bir nesneyi kesfetmeye harcadigi zamani olcer ve eski nesneyi tanidigini ve hatirlayip hatirlamadigini gostermektedir. Ayrica sicanlarda histamin, kisa sureli anilarin uzun sureli ani olarak depolanma sureci olan bellek konsolidasyonunu tesvik etmektedir. Yaslanma ve Bilissel Dusus Bazi arastirmacilar, Alzheimer hastaligindaki bilissel dususun bir kisminin dusuk beyin histamininden ve daha az histamin salgilayan noronlardan kaynaklanabilecegine inanmaktadir. Alzheimer hastalari, seviyesi bilissel semptomlarin siddeti ile iliskili olan daha dusuk H1R aktivitesine sahip olma egilimindedir. Aksine, kan histamin duzeyleri daha yuksektir. Alzheimer hastaligi ilac takrin cogunlukla asetilkolinesterazi inhibe eder, fakat ayni zamanda HNMT’yi de inhibe eder ve boylece beyin histamini artirmaktadir. Sicaklik Duzenleme Vucut isindiginda, noronlar histamin salgilamaktadir. Aktif hale getirilen H1R daha sonra hava yollarini genisletir ve solunum hizini arttirir. Bu islem vucut sicakligini azaltmaktadir. Beyindeki artmis histamin genellikle hipotermiye (normal vucut sicakliginin altinda) yol acar. Bununla birlikte, gerekirse, histamin diger beyin bolgelerine etki ederek vucut sicakligini artirabilir. Nobetlerin Onlenmesi Histamin, nobet esigini artirarak nobetlere karsi korur: histamin duzeyleri yuksek oldugunda, nobet induklemek icin daha fazla stimulasyon gerekir. Beyin histaminini artiran tedaviler bazi epilepsi formlarini iyilestirirken, histamin bloke edici ilaclar onu kotulestirir. Ornegin, H2R ve H1R antihistaminiklerinin (difenhidramin ve famotidin gibi) her ikisi de nobetlere (nadir yan etkiler olarak) dahil edilmistir. Ote yandan, H3R’nin bloke edilmesi histamin salinimini kolaylastirmis, insanlarda ve kemirgenlerde nobetlere karsi korumustur. Alkol Tercihi Beyin histamin kisinin alkol tercih edip etmedigini etkileyebilir ve HNMT genindeki bir varyasyon alkolizmle iliskilendirilmistir, ancak bu iliski tartismalidir. Rs11558538’deki mutasyonlar, insanlarin alkole bagimli olma derecesini etkileyebilir. Ortak alel (C), daha az yaygin alele (T) kiyasla beyin histaminini dusurebilir; T aleli (yuksek beyin histamin) olan insanlar alkolizme daha az savunmasiz olabilir. Istah ve Sindirim Beyin histamin istahi azaltir ve sirkadiyen ritimine dayanarak ne sIklikta yendigini kontrol etmeye yardimci olur. Yuksek histamin istahi bastirir ve kemirgenlerde ve maymunlarda kalori alimini, vucut agirligini ve kan trigliseritlerini azaltmaktadir. Buna karsilik, dusuk histamin aktivitesi istahi artirir, yemek boyutunu ve yeme suresini uzatir. Dusuk H1R aktivitesine sahip fareler duzensiz zamanlarda yer alir ve metabolik sendrom ve obeziteye egilimlidir. Benzer sekilde histamin eksIkligi olan fareler daha fazla mide yagi ve insulin gelistirir ve glikoz toleransini bozmaktadir. Bazi davranislar, yasam tarzi faktorleri ve bozukluklar beyindeki histamin aktivitesini degistirir. Yemegini cignemek iyi histamin salinimini, beyinde H1R aktive ve istah azalmasina yardimci olabilir. Tokluk hormonu olan leptin, beyin histamin aktivitesini de arttirmaktadir. Hamilelik sirasinda histamin seviyeleri duser; bu istahi ve gida tuketimini artirmaya yardimci olmaktadir. Anoreksisi olan kisilerde beyinde daha fazla H1R reseptoru bulunur; histamine daha guclu yanit verirler ve istahlari dusuktur. Su Alma Yonetme Yuksek histamin beyin seviyeleri susuzlugu arttirir ve daha fazla su icmeye tesvik eder. Uzun sureli dehidrasyon (24 ila 48 saat) beyindeki histamin salinimini tetikler. Buna karsilik, histamin hormon artar vazopressin, daha fazla su emmeye ve kan icinde tutulmasi icin bobreklere bildirir. Cinsel Davranis ve Ureme Histamin ve reseptorleri cinsel islevde rol oynar. Histamin eksIkligi erkek farelerin ciftlesmesini onledi ve testislerini daraltmistir. Insanlarda histamin ereksiyonlari desteklemektedir (ve erektil disfonksiyonu onleyebilir), H2R antihistaminikler cinsel islevi azaltmaktadir. Hormon Salinimi Histamin, birkac hormonun salinimini duzenlemeye yardimci olur. O hormonlar sunlardir: • TRH ve TSH H2R yoluyla seviyelerini artirir. • Buyume hormonu bastirir • Vazopressin ve oksitosini arttirir • Estradiol (ana ostrojen) arttirir • Sut hormonu olan prolaktin (PRL) emmeye bagli arttirir • ACTH, aldosteron ve kortizol arttirir. BagisIklik ve Enflamasyon Histaminin bagisIklik ve iltihaplanmadaki rolu karmasIk ve cift kenarlidir. Duzgun duzenlenmis, saglikli bir bagisIklik tepkisi icin histamin gereklidir, ancak cok fazla kolayca zarar verebilir. Bakteriyel Enfeksiyon Histamin, bakteriyel enfeksiyona karsi bagisIklik tepkisinde rol oynar. Reseptorlerini bloke etmek (H2R veya H3R/4R) farelerde bagisIklik tepkisini bozabilir; H2R inhibisyonu, lenf dugumlerinin bakteriyel bir enfeksiyonunu da kotulestirebilir. Ote yandan, farelerde histamin eksIkligi sitokin salinimini arttirmis ve bu da erken evrelerde tuberkulozla savasmalarina yardimci olmustur. Histamin, patojenin konumuna ve turune bagli olarak enfeksiyona karsi bagisIklik tepkisini destekleyebilir veya bozabilir. Hatta bazi bakteriler ve parazitler vucudun enflamatuar yanitini kacirmak suretiyle histamin uretirler. Gida Alerjisi Gida alerjisi olan insanlar bagirsaklarinda histamin uretimini ve daha fazla mast hucresini arttirmaktadir. DAO almak bagirsak histaminini parcalayarak gida alerjilerinde yardimci olabilir. Bununla birlikte, bazi histamin aktivitesi faydalidir: H2R antihistaminik alan insanlar gida antijenlerine karsi daha fazla IgE uretir. Yani, H2R aktivitesi gida alerjisinin gelismesine karsi koruma saglayabilir. Agri Algisi Beyin histaminini arttirmak veya H3R’yi inhibe etmek analjezik etkilere sahiptir. Buna gore, beyin histamin duzeylerindeki dususler ve H3R’yi aktive etmek agriyi arttirmaktadir. Bununla birlikte, beyin disindaki H1R ve H2R aktivitesi agriya duyarliligi arttirir. Bu reseptorlerde eksIk olan fareler agriya daha az duyarlidir; bu reseptorleri bloke etmek hayvanlarda agriyi da hafifletti. H4R’nin bloke edilmesi hayvanlarda agri duyarliligini azaltmistir. Insanlarda H1R’nin bloke edilmesi pelvik agriyi iyilestirir ve H2R inhibisyonu agrili mesane sendromunu iyilestirmektedir. Kanserle KarmasIk Iliski Histamin, kanserle karmasIk bir iliskiye sahiptir; farkli durumlarda kanser buyumesini destekleyebilir veya kisitlayabilir. Olumlu etkiler Kanser hastalarinda kan histaminleri dusuktur. Ayrica, IL-12 ve histamin’i birlestiren bir tedavi , losemili kisilerde nuksu onleyebilir. Farelerde histamin eksIkligi cilt ve kolon kanserine yatkinligi arttirirken, histamin yukselmesi lenfoma buyumesini azaltmistir. Bundan baska, kan birlestirme histamin kolesterol A (DDA) dendrogenin uretmek icin anti-tumor ozellikleri olan bir bilesIktir. DAA, farelerde meme kanseri ve melanomu onlemektedir. Olumsuz etkiler Bir H2R bloker olan simetidin, bir tip beyin kanserinin (glioblastom) kontrol edilmesinde yardimci olabilirken, H3R blokerleri baska bir tipin (glioma) kontrol edilmesine yardimci olabilir. H4R blokerleri kolon kanseri hucrelerinin buyumesini yavaslatabilir; bu etki henuz hayvan veya insan calismalarinda cogaltilmamistir. Gogus kanseri gibi, kolon kanseri ve melanoma da histamin uretimi olan tumor dokularinda artisa sebep olmustur. Tumorler icindeki histamin, H2R araciligiyla Thl tepkilerini (LT-a, TNF-a ve IFN-y ) baskilayarak tumor buyumesini artirabilir. Bagirsak Enflamasyonu Olumsuz etkilerine bakildiginda H1R’nin bloke edilmesi bazi IBD hastalarinda doku hasarini azaltmistir. H4R inhibitorleri ile tedavi edilen sicanlar, kolite bagli bagirsak yaralanmalarindan korunmustur. Bunun yaninda olumlu etkiler olarak H2R yoluyla histamin aktivitesi IBD’de koruyucu olabilir. H2R’yi bloke etmek Crohn hastaligi olan hastalarda hastaneye yatis veya cerrahi riskini arttirmaktadir. Farelerde, probiyotik bir bakteri L. reuteri tarafindan H2R aktivasyonu kolon iltihabini baskilamaktadir. Saglikli bir uyku-uyaniklik dongusu, istah, motivasyon, ogrenme, hafiza ve cinsel davranis icin histamin gereklidir. Yeterli histamin bulunmamasi vucuttaki bu surecleri bozabilir. Histamin, enfeksiyon, gida alerjileri, kanser ve bagirsak iltihabi ile karmasIk iliskilere sahiptir. Asiri, iltihap, agri, kasinti ve alerjik reaksiyonlara katkida bulunabilir. |
|
|
| Konuyu Toplam 1 Üye okuyor. (0 Kayıtlı üye ve 1 Misafir) | |
|
|
Normal
