|
|
| |
19 Mart 2020, 13:19
| #1 |
 |  Gizli Katil Sepsis Kimleri Daha Cok Etkiler, Onlemek Icin Neler Yapilabilir? Sepsis kelimesi Yunanca kokenlidir ve binlerce yildir var olmasina ragmen tip camiasi 1991 yilina kadar kesin bir tanima ulasmamistir. Ayni seyi tanimlamak icin kan zehirlenmesinden septisemi’ye kadar cesitli terimler kullanilmistir. Bu yuzden az sayida insan farkinda olmustur. Yeni uluslararasi sepsis tanimi, vucudun enfeksiyona tepkisi organ islev bozukluguna neden oldugunda ortaya cikan bir durum seklindedir. Bu durum farkli bircok sebeple ortaya cikabilir. Vucudun bagisIklik tepkisi enfeksiyon tarafindan bastirilmis olabilir veya cok fazla iltihap ureten islevsiz bir tepki vardir. Vucutta travma veya ilk enfeksiyonla mucadele nedeniyle zaten bagisIklik baskilanmis olabilir, bu nedenle bagisIklik tepkisi cok zayiftir. Enfeksiyona bagli olarak, sepsis herhangi bir organi etkileyebilir ve cesitli semptomlara neden olabilir. Beyin etkilenirse, bu konfuzyona yani kafa karisIkligina, akcigerler etkilenirse solunum guclugune neden olabilir. Cok kucuk cocuklar ve yaslilar, onceden var olan tibbi sorunlari olan bireylerle birlikte ozellikle risk altindadir. Sepsis Olumcul Bir Sorundur Sepsis sadece BirlesIk Krallik’ta her yil 44.000 olumden sorumludur ki bu rakam bagirsak, meme ve prostat kanserinden dolayi gerceklesen olumlerden daha fazladir. Buna ragmen, yakin zamanda yapilan bir anket, BirlesIk Krallik’taki insanlarin % 44’unun sepsisi hic duymadigini ve bunun hayati tehdit eden bir acil durum oldugu konusunda pek bir fikri olmadigini ortaya cikarmistir. Dunya Saglik Orgutu tum uye devletlerinin en olumcul katil olarak adlandirilan bir hastalik olan sepsisle mucadele etmek icin ulusal eylem planlarina sahip olmalarini zorunlu kilan bir karari kabul etmistir. Kimler Risk Altindadir? Sepsis, bir enfeksiyonun vucudun dokularina ve organlarina zarar verdiginde ortaya cikar ve potansiyel olarak olume yol acar. Sepsisin kuresel epidemiyolojik yukunu belirlemek zordur. Dunya capinda her yil 30 milyondan fazla insani etkiledigi ve potansiyel olarak 6 milyon olume yol acacagi tahmin edilmektedir. Sepsis yuku buyuk olasilikla dusuk ve orta gelirli ulkelerde en yuksektir. Dunyada her yil 3 milyon yenidogan ve 1,2 milyon cocugun sepsisden muzdarip oldugu tahmin edilmektedir. Yenidoganlarda olume neden olan sepsislerin 3/10’u direncli patojenlerden kaynaklanmaktadir. Gebelik ve dogumla iliskili her on olumden biri, dusuk ve orta gelirli ulkelerde meydana gelen maternal sepsise baglidir. Sepsis, hem toplum ortaminda hem de saglik kuruluslarinda edinilen enfeksiyonlarin klinik belirtisi olabilir. Saglik hizmetlerine bagli enfeksiyonlar, bakim verilmesi sirasinda meydana gelen en sIk gorulen advers olay turlerinden biridir ve her yil dunya capinda yuz milyonlarca hastayi etkilemektedir. Bu enfeksiyonlar genellikle antibiyotiklere direncli oldugundan, hizla kotulesen klinik durumlara yol acabilir. Bir enfeksiyondan etkilenen herkeste sepsis gelisebilir ancak yasli insanlar, hamile kadinlar, yenidoganlar, hastanede yatan hastalar ve HIV/AIDS, karaciger sirozu, kanser, bobrek hastaligi, otoimmun hastaliklari olanlar gibi bazi savunmasiz populasyonlar daha yuksek risk altindadir. Belirti ve Bulgular Sepsis tibbi bir acil durumdur. Sepsis birden fazla organizmanin neden oldugu sahip bir hastalik durumudur, zamanla gelisen dogasi nedeniyle sepsisli insanlar farkli zamanlarda cesitli belirti ve semptomlar gosterebilir. Uyari isaretleri ve semptomlari arasinda ates ve titreme, degisen zihinsel durum, nefes almada gucluk, hizli nefes alma, artmis kalp hizi, zayif nabiz, dusuk kan basinci, dusuk idrar cikisi, siyanotik veya benekli cilt, soguk ekstremiteler ve asiri vucut agrisi veya rahatsizlik vardir. Sepsis suphesi, erken taniya yonelik ilk onemli adimdir. Antibiyotige Direncli Olabilir Sepsis tipik olarak hizli antibiyotik uygulamasiyla tedavi edilir; antibiyotik oncesi donemde tipik hasta prognozu korkunctur. Dunya capinda her yil 30 milyon sepsis vakasi ile doktorlar artan antibiyotik direnci tehdidinden korkmaktadir. Bakteriler bircok antibiyotige direncli olsa da genellikle hala ise yarayacak bir sey vardir. Ama doktorlar gelecek icin endiselenmektedir. Istatistiklere ragmen, sepsis dikkatlerden kacmaktadir. Bunun nedeni kismen sepsisten kaynaklanan olumlerin buyuk bir kisminin dogru bir sekilde rapor edilmemesidir. Bir calismada hastalarin bu durumdan oldugu vakalarin sadece % 40’inin olum sertifikasina “sepsis” yazildigi bulunmustur. Hastalar genellikle sepsis yasadiklarindan habersiz hastaneden taburcu edilmektedir. Gogus enfeksiyonu ile kabul edilebilir ve coklu organ yetmezligi ile yogun bakimda bulunabilirler ancak bunun sepsis oldugunu fark etmezler ve sadece zaturree olduklari dusunurler. Sepsis erken taninmaz ve derhal yonetilmezse, septik soka, coklu organ yetmezligine ve olume yol acabilir. Herhangi bir bulasici patojen turu potansiyel olarak sepsise neden olabilir. Antimikrobiyal direnc, tedaviye klinik yanitsizligi, sepsis ve septik sokta hizli evrimi belirleyen onemli bir faktordur. Direncli patojenleri olan sepsis hastalarinin hastanede olum riskinin daha yuksek oldugu bulunmustur. Nasil Onlenebilir? Sepsisi onlemenin iki ana adimi vardir: *Mikrobiyal bulasma ve enfeksiyonun onlenmesi. *Bir enfeksiyonun sepsis kosullarina evriminin onlenmesi. Toplumda enfeksiyonun onlenmesi el yikama ve gidalarin guvenli bir sekilde hazirlanmasi, sanitasyon, su kalitesi ve kullanilabilirliginin iyilestirilmesi gibi etkili hijyen uygulamalarinin kullanilmasini, ozellikle yuksek risk altindaki kisiler icin asilara erisimi ve dogru beslenmeyi, yenidoganlarda emzirmeyi icerir. Saglik kuruluslarinda enfeksiyonun onlenmesi icin temel olarak islevsel enfeksiyonlarin onlenmesine, kontrol programlarina ve ekiplerine, el hijyeni de dahil olmak uzere etkili hijyen uygulamalarina, temiz, iyi isleyen bir ortam ve ekipmanlara ihtiyac vardir. Hem toplum hem de saglik kuruluslarinda sepsise evrimin onlenmesi icin optimizasyonun yeniden degerlendirilmesi, tibbi bakimin hizli bir sekilde arastirilmasi, sepsis belirtilerinin ve semptomlarinin erken tespiti de dahil olmak uzere enfeksiyonun uygun antibiyotik tedavisi gerekir. Bilimsel kanitlar enfeksiyonun onlenmesinin etkinligini acikca gostermistir. Ornegin, saglik hizmetlerinde iyilestirilmis el hijyeni uygulamasi enfeksiyonlari % 50’ye kadar azaltabilirken, topluluk ortamlarinda ishal riskini en az % 40 azaltabilir. Su, sanitasyon ve hijyen iyilestirmeleri dunya capinda toplam hastalik yukunde % 10’luk bir azalmaya neden olabilir. Asilar her yil 2-3 milyon enfeksiyona bagli olumu onlemektedir. Tani ve Klinik Yonetim Bazi biyobelirteclerin (prokalsitonin gibi) tespiti ile birlikte belirti ve semptomlari tanimlamak ve hafife almamak sepsisin erken teshisi ve uygun klinik yonetiminin zamaninda olusturulmasi icin cok onemlidir. Erken tanima isleminden sonra sepsise yol acan nedensel bir enfeksiyon patojenini tanimlamaya yardimci olan teshisler de hedeflenen antimikrobiyal tedaviyi yonlendirmek icin onemlidir. Antimikrobiyal direnc genellikle ampirik antibiyotik tedavisi gerektiginden sepsisin klinik yonetimini tehlikeye atabilir. Bu nedenle, yerel ortamda antimikrobiyal direnc epidemiyolojisinin anlasilmasi onemlidir. Enfeksiyon kaynagi belirlendikten sonra apse drenaji gibi kaynak kontrolu de onemlidir. Sepsis yonetiminin ilk asamasinda hacim durumunu iyilestirmek icin erken sivi resusitasyonu da onemlidir. Ek olarak, doku perfuzyonunu iyilestirmek ve korumak icin vazopressorler gerekebilir. Vital bulgularin izlenmesi de dahil olmak uzere tekrarlanan muayeneler ve teshisler, zaman icinde sepsisin uygun yonetimine rehberlik edecektir. Sepsis ve Surdurulebilir Kalkinma Hedefleri Sepsis, anne olumlerinin ayrica yenidoganlarda ve bes yasin altindaki cocuklarda olumun cok onemli bir nedenidir. Sonuc olarak, sepsis ile mucadele surdurulebilir kalkinma hedeflerine ulasilmasina acikca katkida bulunacaktir. Sepsis, onlenebilir mortaliteye yol acan nedenler arasinda yuksek sirada yer almaktadir. HIV, tuberkuloz, sitma ve diger bulasici hastaliklardan etkilenen hastalarda sonucta olume yol acan klinik durum da olabilir ancak genellikle bu hastalarda olum nedeni olarak kaydedilmez. Hastaligin Yonetimindeki Gelismeler Sepsis konusundaki ilerlemeler gecikmis bir sekilde de olsa devam etmektedir. Ingiltere’de Ulusal Saglik Sistemi (NHS), pratisyen hekimleri potansiyel sepsis vakalarina karsi uyaran otomatik komutlar sunmaktadir. Prosedur degisIklikleri, ambulans ekiplerinin artik kalp krizi veya inme hastalarinda oldugu gibi, gelen sepsis hastalarinin hastane acil servislerini uyarmasi anlamina gelir. Hastanelerin sepsis bakiminda iyi uygulamalari odullendirmesi icin ekstra tesvikler konulmustur. Sepsis icin daha guvenilir bir sekilde tarama yapilmakta ve hastalara oncekilerden daha guvenilir bir sekilde antibiyotik verilmektedir. Sonuc olarak, yogun bakima kabul edilen sepsis hastalarindaki olum oranlari on yilda % 35’ten % 27’ye dusmustur. En buyuk tani zorluklarindan biri altta yatan enfeksiyondan sorumlu patojenin tanimlanmasini hizlandirmak ve antibiyotiklerin daha hedefli bir sekilde kullanilmasina izin vermektir. Altin standart teshis genellikle 48 ila 72 saat surmektedir. Bunlar laboratuvarda bakterilerin kulturlenmesine dayanirken, teshis surelerini birkac saate kadar azaltabilen yeni teknikler gelistirilmektedir, bu hayat kurtarici olabilir. Calismalar ayrica gen ekspresyon duzeylerini arastirmaktadir. Vucudun enfeksiyona olasi tepkisinin tahmin edilip edilemeyecegine ve buna gore tedavi edilip edilemeyecegine bakilmaya calisilmaktadir. Bu yuzden hastalar asiri iltihaplanma nedeniyle savunmasiz ise ya da bagisIklik sistemi baskilanmissa, bagisIklik sistemlerini guclendirilebilir. Sepsis, dogasi geregi hayati tehdit eden bir durumdur ve antibiyotiklerle bile direncli olabilir ama olum oraninin olabildigince azaltilmasi icin doktorlar elinden geleni yapmaktadir. 👍 1 |
| |
| Konuyu Toplam 1 Üye okuyor. (0 Kayıtlı üye ve 1 Misafir) | |
| |
Hybrid-Şeklinde
