|
|
17 Mart 2020, 10:40
|
#1 |
 |
Serotonin Sendromu: Belirtileri, Nedenleri ve Tedavisi
Serotonin sendromu, serotonini guvenli olmayan seviyelere yukselten ilaclarin, takviyelerin veya bitkilerin bir kombinasyonundan olusmaktadir. KarisIklik, ates, istemsiz kas spazmlari, nobetler ve hatta olumle sonuclanmaktadir. Biraz nadir olsa da, serotonin sendromu ciddi bir tibbi durumdur ve serotonin duzeylerini degistiren urunler tuketen herkes semptomlarin farkinda olmalidir. Nedenleri, belirtileri ve tedavisi hakkinda bilgiler bu makalede yer almaktadir.
Serotonin Sendromu Nedir? Serotonin, beyinde ve vucudun diger bolgelerinde bulunan onemli bir kimyasaldir. Serotonin, davranis, ruh hali, vucut isisi, sindirim, kan akisi ve solunum gibi bedensel islevleri duzenleyen mesajlarin iletilmesine yardimci olmaktadir. Bircok antidepresan beyindeki serotonin duzeylerini degistirerek calismaktadir. Serotonin sendromu, kisinin sisteminde cok fazla serotonin oldugunda, ya bir ilacin asiri dozundan ya da serotonin seviyelerini arttiran coklu ilaclarin birlestirilmesinin bir sonucu olarak ortaya cikmaktadir. Bu son derece tehlikelidir ve hafif (konfuzyon, ishal, titreme) ila siddetli (deliryum, nobetler, koma) bircok ciddi komplikasyonla sonuclanmaktadir. Bazi kisiler serotonin sendromuna daha duyarli olmaktadir ve siddeti degisebilmektedir. Ancak yuksek serotonin seviyeleri olan herkes semptomlarla karsilasmaktadir. Bir doz serotonin degistiren ilac bile serotonin sendromuna neden olmaktadir. Belirtiler Serotonin sendromu potansiyel olarak olumcul bir durumdur ve acil tibbi tedavi gerektirmektedir. PsIkoaktif ilaclar, otlar ve takviyeler kullanildiginda ve semptomlardan herhangi biri fark edildiginde acil tibbi yardim istenmelidir. Serotonin vucutta bircok reseptoru aktive ettiginden, kan dolasimindaki fazlaligi cok cesitli etkilere sahip olmaktadir. Bunlar hafif ila hayati tehdit eden arasinda degismektedir. Cok fazla serotonin beyindeki bazi semptomlara neden olmaktadir ve bunlar asagidaki gibidir: • KarisIklik • Calkalama • Uyaranlara karsi artan duyarlilik (hipervigilance) • Huzursuzluk • Kaygi • Ates Kalp ve kan damarlari uzerindeki etkileri asagidaki gibidir: • Hizli kalp atis hizi • Tansiyon yukselmeleri Bagirsak uzerindeki etkileri asagidaki gibidir: • Ishal • Mide bulantisi • Kusma Ayrica su semptomlara neden olabilir: • Asiri terleme • Kas spazmlari veya artmis kas tonusu • Diski dilatasyonu • Titreme Hayati tehdit eden semptomlar asagidaki gibidir: • Sayiklama • Metabolik asidoz • Rabdomiyoliz (toksIk bir protein salan kas dokusunun parcalanmasi) • Cok yuksek vucut sicakligi (41 ° C’nin uzerinde) • Koma Bununla birlikte serotonin sendromunun en belirleyici semptomlari tekrarlayan, istemsiz kas kasilmalari olmaktadir. Ne Kadar Surer? Semptomlar genellikle vucuttaki serotonin seviyelerini degistiren ve oldukca yogun bir sekilde ortaya cikan ilaci aldiktan 6 ila 8 saat sonra baslamaktadir. Duzgun tedavi edilirse, hafif semptomlar genellikle 24-72 saat icinde kaybolmaktadir, ancak 3 gune kadar da surmektedir. Daha ciddi vakalar hastaneye yatmayi gerektirir ve iyilesme daha uzun surebilmektedir. Uzun Donemli Etkileri Serotonin sendromu semptomlarinin suresi tamamen rahatsiz edici ilacin vucutta ne kadar kalacagina baglidir. Genellikle uygun sekilde tedavi edildikten sonra uzun vadeli bir etkisi bulunmamaktadir. Bununla birlikte tedavi edilmezse, ciddi serotonin sendromu olume yol acmaktadir. Iyilestikten sonra serotonin sendromunun tekrar ortaya cikmasini onlemek icin mevcut tum ilaclari yeniden degerlendirmek onemlidir. Serotonin Sendromu Nedenleri Serotonin duzeylerini etkileyen coklu ilaclar ve takviyeler arasindaki etkilesimler, serotonin sendromunun en yaygin nedenidir. Serotonin Sendromu nedenleri asagidaki gibidir: OTC ve Receteyle Satilan Ilaclar Serotonin duzeylerini artiran veya iki ilaci, dogru dozlarda bile birlestiren asiri doz, potansiyel olarak serotonin sendromuna yol acmaktadir. Bu ilaclar asagidaki gibidir: 1) Antidepresanlar ve anti-anksiyete ilaclari Secici serotonin geri alim inhibitorleri (SSRI’lar), serotonin- norepinefrin geri alim inhibitorleri (SNRI’ler) ve trisIklik antidepresanlar (TCA’lar), genellikle depresyon ve anksiyete icin recete edilen ilaclardir. Beyindeki serotonin aktivitesini uzatarak calismaktadirlar. En sIk serotonin sendromu implike antidepresan ve anti-anksiyete ilaclari icermektedir. Bu ilaclar asagidaki gibidir: • Sitalopram (Celexa) • Essitalopram (Lexapro) • Fluoksetin (Prozac) • Paroksetin (Paxil, Pexeva) • Sertralin (Zoloft) • Vilazodone (Viibryd) • Fluvoksamin (Luvox) • Venlafaksin (Effexor) • Klomipramin (Anafranil) • Imipramin (Tofranil) • Vortioksetin (Trintellix, Brintellix) • Trazodon 2) Monoamin oksidaz inhibitorleri Monoamin oksidaz inhibitorleri (MAOI’ler) cesitli duygudurum bozukluklarina ve Parkinson hastaligina yardimci olmak icin kullanilan ilaclardir. Serotonin de dahil olmak uzere beyinde bulunan birkac norotransmiteri parcalayan monoamin oksidazi bloke ederek calismaktadirlar. Bu, beyne etki etmek icin daha fazla serotonin saglamaktadir. MAOI’lerin yanlis kullanimi veya serotonini artiran diger ilaclarla kombinasyon, serotonin sendromuna yol acmaktadir. Bunlar, bu ilaclarla sinirli olmamakla birlikte diger ilaclar asagidaki gibidir: • Selegilin • Bifemelan • Moclobemide • Pirlindole (Pirazidol) • Toloksaton (Humoryl) 3) Linezolid (Zyvox) Linezolid, diger antibiyotiklere (streptokok, VRE ve MRSA gibi) direncli bakteriyel enfeksiyonlari tedavi etmek icin yaygin olarak kullanilan bir antibiyotiktir. Ayrica linezolid MAO’yu bloke ederek serotoninin parcalanmasini hafifce engellemektedir. Linezolidin neden oldugu serotonin sendromunun, ozellikle SSRI’lar veya diger MAOI’ler gibi serotonini degistiren diger ilaclarla birlikte alindiginda birkac vaka bildirimi bulunmaktadir. 4) Migren ilaclari (Triptanlar) Triptanlar genellikle orta ila siddetli migreni olan hastalara recete edilen ilk ilactir. Ayrica beyindeki serotonin reseptorlerini aktive eder ve ozellikle opioidler veya antidepresanlar ile kombinasyon halinde kullanildiginda serotonin sendromu icin bir risk olusturmaktadir. Bu ilaclar asagidaki gibidir: • Almotriptan (Axert) • Naratriptan (Amerge) • Rizatriptan (Maxalt) • Sumatriptan (Imitrex) • Zolmitriptan (Zomig) 5) Opioidler Agri kesici ve opioid kotuye kullanimi icin opioid receteleri ABD’de artmaktadir Bazi opioidler geri alimini engelleyerek beyindeki daha fazla serotonin ile sonuclanan serotonin etkilerini uzatmaktadir. Ozellikle diger serotonin degistiren ilaclarla kombine edildiginde sendroma neden olmaktadir. Opioid ilaclar asagidaki gibidir: • Tramadol • Meperidin • Metadon • Fentanil • Morfin • Tapentadol 6) Buspirone (Buspar) Buspiron, anksiyeteyi iyilestirmek ve duygudurum bozukluklari icin diger antidepresanlar ile kombinasyon halinde yaygin olarak kullanilmaktadir ve serotonin reseptorlerini aktive etmektedir. Kendi basina veya diger antidepresanlarla kombinasyon halinde Doz asimi, serotonin toksisitesine neden olmaktadir. 7) Lityum Lityum, bipolar bozukluk semptomlarini iyilestirmek icin 50 yildan uzun suredir kullanilmaktadir. Lityum, beynin serotonine (reseptorler yoluyla) duyarliligini arttirmaktadir, yani ayni etki icin daha az serotonin gerekmektedir. Lityumun diger ilaclarla (tramadol, amitriptilin, sodyum valproat ) kombinasyonundan bazi serotonin sendromu vakalari bildirilmistir. 8) Mide bulantisi ilaclari Metoklopramid (Reglan), mide eksimesi, bulanti, kusma ve hazimsizlik gibi mide sorunlari icin yaygin olarak kullanilmaktadir. Metoklopramid ve antidepresanlarin bir kombinasyonunu alarak serotonin sendromlu hastalarin iki vakasi bildirilmistir. Serotonin reseptorleri ile etkilesime giren herhangi bir bulanti ilaci, serotonin sendromu riskini artirmaktadir. Buna ornekler asagidaki gibidir: • Granisetron (Kytril, Sancuso) • Ondansetron (Zofran) 9) Dekstrometorfan Dekstrometorfan, Robitussin, Delsym, NyQuil ve Dimetapp gibi recetesiz satilan bircok ilacta bulunan oksuruk baskilayicidir. Dekstrometorfan, geri alimi bloke ederek beyindeki serotoninin etkisini uzatmaktadir. Bir olgu sunumunda, 63 yasinda depresif bir kadin, antidepresan, esitalopram (Lexapro) ile birlikte iki hafta sureyle dekstrometorfan prometazin oksuruk surubu aldiktan sonra serotonin sendromu yasamistir. 10) CYP inhibitorleri CYP2D6 ve CYP3A4 gibi sitokrom P450 enzimleri SSRI’lar da dahil olmak uzere bircok ilacin vucuttan parcalanmasina ve cikarilmasina yardimci olmaktadir. Bu enzimleri bloke ederek, SSRI konsantrasyonlari tehlikeli bir sekilde artabilmektedir. Bazi ilaclar CYP 450 enzimlerini inhibe etmektedirler ve SSRI’lar ile kombinasyon halinde alindiginda serotonin sendromuna yol acmaktadirlar Buna ornekler asagidaki gibidir: • HIV ilaclari, ritonavir • Maya enfeksiyonlari icin ilaclar, flukonazol • Antibiyotikler, siprofloksasin Ornegin 46 yasinda bir HIV hastasi, serotonini (antidepresanlar) arttiran ilaclarin ve CYP3A4’u (anti-HIV) engelleyen bir ilac kombinasyonu kullandiktan sonra serotonin sendromu yasamistir. 11) Alerji ilaclari Bir vaka calismasinda, hasta mevsimsel alerjiler icin difenhidramin ile kombinasyon halinde boyun agrisi icin tramadol aldiktan sonra serotonin sendromu yasamistir. Bitkisel Ilac ve Takviyeler 1) St.John’s Wort John’s Wort klinik olarak kanitlanmis etkinligi ile yuzyillardir depresyona yardimci olmak icin kullanilan bitkisel bir ilactir. Bununla birlikte, St.John’s Wort, SSRI’lar da dahil olmak uzere bircok ilacla olumsuz etkilesime girmektedir ve bu kombinasyonlar serotonin sendromuna neden olmaktadir. 2) S-Adenosil-L-Metionin (SAM-e) SAMe, cesitli calismalarda ve geleneksel SSRI’lara yanit vermeyen hastalarda depresif belirtileri iyilestirmistir. SAM-e, serotonin uretimini onemli olcude artirmaktadir, bu nedenle teorik olarak, yuksek dozda veya diger ilaclarla birlikte alinirsa serotonin sendromu icin bir risk olusturmaktadir. 3) Ginseng Ginseng klinik calismalarda menopoz donemindeki kadinlarda depresyonu azalttigi gosterilmistir. Beyindeki serotonini ozellikle hipokampusta arttirmaktadir, yuksek miktarlarda alindiginda veya serotonin duzeylerini etkileyen diger ilaclarla birlikte serotonin sendromu riski olusturmaktadir. 4) L-Triptofan L-triptofan, serotonin uretimini dogrudan arttirmaktadir. Cok yuksek bir dozda veya serotonin duzeylerini artiran baska bir ilacla monoamin oksidaz inhibitoru, MAOI gibi birlikte alindiginda, serotonin sendromu riski bulunmaktadir. Gida Takviyesi Bazi gidalardaki aktif bilesIkler standart miktarlarda alindiginda nispeten dusuk seviyelerde bulundugundan, gidalarin neden oldugu serotonin sendromu pek olasi degildir. Bununla birlikte, hangi gidalarin, ozellikle serotonerjik ilaclarla birlikte serotonin seviyelerini artirma potansiyeline sahip oldugunun farkinda olmak onemlidir. Bu gidalar asagidaki gibidir: 1) Zerdecal (Kurkumin) Zerdecal, klinik calismalarda hastalarda ruh halini iyilestirmek icin kullanilan yuksek seviyelerde kurkumin icermektedir. Farelerde kurkumin serotonin seviyelerini arttirmistir ve bu nedenle serotonini artiran diger ilaclari alirken dikkatli kullanilmalidir. 2) Safran Safran, SSRI almaya benzer bircok klinik calismada hastalarda depresyonu azaltmistir. Sicanlarda yapilan calismalar, safranin serotonin sistemi ile etkilesime girdigini gostermektedir, bu nedenle potansiyel olarak serotonin sendromunu etkilemektedir. 3) Triptofan zengin gidalar Triptofan serotonin uretimini dogrudan arttirdigi icin serotonin sendromu riski altindayken triptofan bakimindan yuksek gidalardan kacinilmalidir. Bunlar hindi, tavuk, soya, yumurta, kabak cekirdegi, yer fistigi ve bazi peynirleri icermektedir. Genetik Tahminler Serotonin sendromuna duyarlilik buyuk olcude ve vucudun serotonini artiran ilaclari nasil isledigine baglidir. CYP P450 enzimleri, ilaclarin vucuttan parcalanmasinda ve cikarilmasinda cok onemli rol oynamaktadir. CYP enzimlerinde SNP’ler, vucudun serotonin sendromuna katkida bulunabilecek bir ilaci ne kadar verimli bir sekilde isleyebilecegini belirlemektedir. CYP2D6, bircok trisIklik antidepresani ve SSRI’yi temizleyen bir detoks enzimidir, bu nedenle serotonin seviyelerini etkilemektedir. 80’den fazla CYP2D6 geni varyanti bulunmaktadir ve Avrupa nufusunun % 7-10’u yavas metabolizmaya ve daha fazla uyusturucu birikmesine neden olan bir versiyona sahiptir. Bu genin yavas versiyonlarini tasiyan kisiler serotonin sendromu gelistirmeye daha yatkindirlar. Sertralin ve norfluoksetin gibi serotonin sendromu ile iliskili diger ilaclar CYP3A4 tarafindan parcalanmaktadir. Ayrica CYP3A4 vucutta ilac islemeyi etkileyebilecek gen varyantlarina sahiptir. Ozellikle CYP3A4 * 22 varyanti, ilac seviyelerini artirabilecek azalmis enzim aktivitesi ile iliskilidir. Serotonin Sendromunun Onlenmesi ve Tedavisi Onleme Serotonin sendromu ve semptomlarinin farkinda olmak, onlemeye yonelik onemli ilk adimdir. Hafif semptomlar olsa bile, bunlari dikkate alinmali ve doktorla iletisim halinde olunmalidir. Mevcut ilaclar yardimci olmazsa, dozu arttirmadan veya herhangi bir ilaci birlestirmeden once doktora danisilmalidir. Ruh halini iyilestirdigi bilinen ancak serotonin sistemi ile etkilesime girmedigi bilinen birkac takviye bulunmaktadir. Bunlar geleneksel antidepresan veya antianksiyete ilaclariyla guvenle birlestirilebilir ve bunlar asagidakileri icermektedir: • Omega-3/balik yagi3 • D Vitamini • Kava • Magnezyum • Theanine Bununla birlikte yoga, meditasyon, gunes isigina maruz kalma ve egzersiz gibi ruh halini artiran bircok dogal yontem de bulunmaktadir. Tedavi Serotonin sendromunun tedavisi ile ilgili yayinlanmis hicbir klinik calismasi yoktur. Cogu oneri vaka calismalarina veya epidemiyolojik verilere dayanmaktadir. Serotonin sendromunu tedavi etmenin en onemli bileseni, ataga neden olan herhangi bir maddenin kullanimini birakmaktir. Daha siddetli semptomlari olan hastalar genellikle IV sivilari, izlemeyi ve bazen benzodiazepinleri iceren destekleyici bakim icin hastaneye basvurmaktadirlar. Cok ciddi serotonin sendromu vakalarinda siproheptadin uygulanmaktadir. Siproheptadin geleneksel olarak bir antihistamin olarak kullanilmaktadir, fakat ayni zamanda serotonin reseptorlerini de engellemektedir. NMS ve Serotonin Sendromu Noroleptik malign sendrom (NMS), ruh halini degistiren ilaclara baska nadir ancak cok ciddi olan olumsuz bir reaksiyondur. NMS ve serotonin sendromunun semptomlari benzerdir, bu da dogru teshisi oldukca zorlastirmaktadir. Dogru tani koymak onemlidir cunku tedavileri farklidir. NMS tedavisi bazen serotonin sendromunu kotulestirecek ilaclar icermektedir. Bazi kan testleri ( kreatin kinaz seviyeleri, karaciger fonksiyonu, beyaz kan hucresi sayisi ve demir seviyeleri) ve spazmlar veya bacaklarda istemsiz hareketler (alt ekstremite hiperrefleksi) gibi spesifik semptomlar doktorun bu ikisi arasinda ayrim yapmasina yardimci olmaktadir. |
|
|
|
17 Mart 2020, 10:41
|
#2 |
   |
Prozac iyidir . ;uzl
________________
Sayonaraaa.. 
|
|
|
| Konuyu Toplam 1 Üye okuyor. (0 Kayıtlı üye ve 1 Misafir) | |
|
|
Normal
