|
|
12 Nisan 2021, 10:32
|
#1 |
 |
Demans Palyatif Bakimda Semptom Yonetimi
Ileri demansli kisilerin yaygin olarak yasadigi fiziksel semptomlar arasinda agri, hidrasyon ve beslenmede zorluklar, dispne ve enfeksiyon sayilabilir. Farmakolojik olmayan yaklasimlar genellikle birinci basamaktir ve bakim hedeflerini karsilamak icin gerektigi gibi kullanilan ilaclar vardir. Demansin terminal asamasinda olan hastalar icin, ilaclarin parenteral olarak verilmesi genellikle, ancak her zaman degil, yutma sorunlari nedeniyle gereklidir.
Agri Agri, ileri demansli insanlar arasinda yaygindir, ornegin yandas hastaliklardan, mevcut veya onceki yaralanmalardan, kotu agiz sagligindan ve yatak basinc yaralanmalarindan olabilir. Agri seviyesini ifade etme veya iletme sorunlari, demansin (BPSD) davranissal veya psIkolojik semptomlarina ve dolayisiyla yeterli agri kesici yerine antipsIkotiklerin uygunsuz recete yazilmasina neden olabilir. Demansli kisilerde agriyi tanimlamak icin klinik degerlendirmenin yani sira demansa ozgu Abbey agri olcegi gibi bir agri araci kullanilarak tespit edilebilir. Bunun yaninda kabizlik, isitme veya hareketlerine yardimci olan arac ve desteklerinin yanlis takilmasi, hareketsizlik, enfeksiyon, onceki kronik agri oykusu gibi geri donusumu olan yani tedavi edilebilir agrilarda olusabilir. Dolayisiyla bunlarin goz onunde tutulmasi gerekir. Tum bunlar ele alindiktan sonra, hastanin agrilari yeniden degerlendirme yapilmalidir. Demansta agri yonetimi hakkinda onemli oneriler su sekilde siralanabilir: Farmakolojik Olmayan Mudahaleler • Govde konumlandirma • Konforlu ve destekleyici oturma veya yatak saglama • Masaj • Cevresel degisIklikler, ornegin sicakligin veya aydinlatmanin ayarlanmasi, muzik dinletme • Uykuyu iyilestirme • Ruhsal veya inanc faaliyetleri uygulama • Sosyal ve kulturel katilim Demans Palyatif Bakimda Semptom YonetimiAnaljezi belirtilirse, duzenli parasetamolden baslayarak WHO analjezik merdiveninin genel ilkelerini takip eden adim adim bir yaklasim onerilir. Demansli kisilerde NSAID kullanimina rehberlik etmek icin sinirli kanit vardir, ancak bir opioide adim atmadan once parasetamol ile birlikte dikkatli bir sekilde dusunulebilirler. • Tedaviyi hizlandirirken, uzman gorusu, WHO analjezik merdiveninin (ornegin kodein veya tramadol) 2. Dusuk dozda guclu opioid (morfin) ile baslamak etkinlik ve tolere edilebilirlik acisindan tercih edilir. • Demansli kisilerde opioid kullanimina iliskin sinirli veri vardir ve bu gruptaki olumsuz etkilere karsi etkinligi ve duyarliligi konusunda belirsizlik vardir. Potansiyel ilac etkilesimlerini goz onunde bulundurarak dusuk dozda ve giderek artirilan ilacli tedavi uygulanarak, olumsuz etkileri izleynmelidir. • Yutma guclugu ceken hastalar icin alternatif formulasyonlari (ornegin sivi) ve uygulama yollarini (ornegin deri alti veya transdermal) goz onunde bulundurulmalidir. Beslenme ve Hidrasyon Ilerlemis demans, yemek yeme isteginin azalmasi, nasil yenileceginin veya yiyeceklerin ne oldugunu unutmasi, cigneme ve yutma yeteneklerinin kaybi ile iliskilidir, bu da kalori aliminin azalmasina ve kilo kaybina neden olabilir. Oral alimi iyilestirmeye yardimci olabilecek stratejiler sunlardir: • Hastanin altta kalan agiz sagligi sorunlari olmamasini ve iyi bir agiz hijyenine sahip olmasini saglamak, ornegin protez bakimi • Yemek ipuclarini en ust duzeye cikarmak icin kaliteli, cekici bir sekilde sunulan ve birden fazla duyusal duzeyde hitap eden yemek secenekleri sunmak • Hastanin bilissel duzeyine uygun gidalarin saglanmasi ve yutma yetenekleri, ornegin onceden kesilmis, daha yumusak veya pure haline sahip gidalar, daha kucuk porsiyon boyutlari ile daha sIk besleme, catal bicak takimi kullanma yeteneginin kayboldugu icin parmakla tutulabilecek gidalarla besleme • Kisinin dikkat daginikligini en aza indiren bir ortamda yemek yemesi icin daha fazla zaman tanima • Kisiyi elle beslemek ve guvenligi kontrol etmek icin genellikle bir yutma degerlendirmesi gerekir; gerekirse bir konusma/dil terapistine basvurmak • Yetersiz beslenen ve sadece gida alimi ile vucut agirligini koruyamayan hastalar icin oral besin takviyeleri (ornegin Ensure veya Fortisip) dusunulebilir. Bunlar yemek yerine degil, ogunler arasinda verilmelidir. • Beslenme degerlendirmesi icin bir diyetisyene basvurmayi ve gida tahkimati (ornegin eksIkse demir ile), ogun zamanlamasi/ sIkligi ve oral beslenme destegi gibi stratejiler icin oneriler icerebilecek bir bakim planini dusunulmelidir Demans Palyatif Bakimda Semptom YonetimiIleri duzeyde demans hastalarinin semptomatik tedavi icin gerekli tabletleri yutamiyorsa, alternatif formulasyonlari (ornegin sivi) ve uygulama yollarini (ornegin deri alti veya transdermal) dusunulmelidir. Gerekirse statinler, anti-hipertansifler, aspirin, bifosfonatlar gibi onleyici tedavilerin bu evrede kesilmesi muhtemeldir. Bunun yaninda yapay hidrasyon ve beslenmenin rolu ileri demansli insanlar icin sinirlidir. Ileri demansli bir kiside surekli istahsizlik, kilo kaybi, yutma guclugu veya tekrarlayan aspirasyon, kisinin ailesi veya bakicisi ile beslenme ve hidrasyonun surdurulmesi konusunda fikir birligine varilmalidir. Ideal olarak, kisinin tercihleri bakim planinda tartisilmis ve belgelenmis olacaktir. Yapay beslenme (enteral beslenme tupleri veya parenteral beslenme) genellikle ileri demansli kisiler icin onerilmez ve genellikle sadece aile tarafindan talep edilirse kabul edilir ve klinik olarak uygundur.6 Yapay beslenme sagkalimini artirmaz ve agri, enfeksiyon veya kanama, ishal, kabizlik ve reflu, aspirasyon, zaturre ve sivi asiri yuklemesi gibi tup yerlesiminden kaynaklanan komplikasyonlar gibi potansiyel zararlarla iliskilidir. Akut bir hastalik sirasinda sivi asiri yuklenmesini onleyerek deri alti veya intravenoz sivilar dikkatli bir sekilde kullanilabilir. Parenteral sivilar genellikle yasamin sonunda uygun degildir; su ile islatilmis suruntuler veya tukuruk yerine agiz kurulugu semptomlarini hafifletmek icin kullanilabilir. Dispne Dispne (nefes darligi) gorulme sIkligi, insanlar yasamin sonuna yaklastikca artar. Potansiyel nedenler arasinda aspirasyon, pnomoni, kalp hastaligi, kronik obstruktif akciger hastaligi, tumorler, astim, agri (ornegin kaburga veya omur kirigi), noromuskuler yetmezlik, asitler, plevral efuzyon, anemi, sepsis ve anksiyete sayilabilir. Tedavi edilebilir bir nedeni tanimlamak her zaman mumkun olmayabilir. Ilerlemis demansli kisilerde dispnoeayi degerlendirmek zor olabilir, cunku bu hastalar genellikle semptomlari kendi kendine bildiremezler. Gosterge belirtileri ve belirtileri arasinda kalp ve solunum hizlarinin artmasi, aksesuar kas kullanimi, paradoksal solunum duzeni (karin ilhamla hareket eder), huzursuzluk, surekli homurdanma, burun parlamasi ve korkulu gorunme sayilabilir. Solunum Sikintisi Gozlem Olcegi (RDOS), bu parametrelerin her birini sifirdan iki noktaya, toplam puani sifirdan (sIkinti yok) 16’ya (siddetli sIkinti) puanlar. Dispne’yi yonetmek icin onemli oneriler: • Mumkunse alttaki nedeni belirlenmeli ve rahatlatilmalidir, • Semptom rahatlamasi saglamak icin farmakolojik olmayan mudahaleler kullanilmalidir. ornegin: Yuzunde vantilator veya temiz hava kullanma, nefes alma teknikleri ve konumlandirma, oksijen, tahrise ve sIkintiya neden olabileceginden rutin olarak onerilmez, ancak hasta tedirgin ve hipoksIkse, ornegin oksijen doygunlugu < % 90, oksijen denemesi uygun olabilir. Farmakolojik mudahaleler sunlardir: • Dusuk doz oral morfin; tedavi dusuk dozda (yani 2,5 mg) baslatilmali ve etkili olmak icin dikkatlice yukari dogru titratlanmalidir • Benzodiazepinler, diger yontemlerin (yani opioidlerin) basarisiz oldugu durumlarda, ornegin oral lorazepam 500 mikrogram (yarim 1 mg tablet), gerektigi gibi her dort ila alti saatte bir anksiyeteyi azaltmak icin kullanilabilir. Bunlar oral diazepam, surekli anksiyete varsa gece verilen 2-5 mg; midazolam 2 mg ila 5 mg deri altindan, gerektigi gibi her dort ila alti saatte bir veya oral rota mevcut degilse intranazal midazolam (finanse edIlmez). Bu ilaclari recete ederken solunum depresyonu riskinin arttigini dusunulmelidir. • Salgilari azaltmak icin antikolinerjik ilaclar (ornegin hyoscine butylbromide (20 mg, deri alti [onaylanmamis endikasyon]) genel etkinligine dair sinirli kanit vardir, ancak bunlar bazi klinisyenler tarafindan yasamin sonu ile ilgili salgilari azaltmak icin recete edilir. Hasta salgi miktarindan dolayi sIkintiliysa bunlari goz onunde bulundurulmalidir. Bu ilaclar yasamin sonunda deliryumu kotulestirebilir. Demans Palyatif Bakimda Semptom Yonetimi Enfeksiyon Enfeksiyonlar, ozellikle pnomoni ve idrar yolu enfeksiyonlari (UTI’ ler), ileri demansli kisilerde yaygindir ve genellikle olum nedeni olabilir. Enfeksiyonu yonetmek icin onemli oneriler: • Davranislarinda aciklanamayan degisIklikler olan hastalarda enfeksiyon dusunulmelidir, ornegin ajitasyon, artan karisIklik • Bir enfeksiyonu antibiyotiklerle tedavi etme karari, hastanin bakim plani, ailesi veya bakicilari ile tartismalar tarafindan yonlendirilmelidir. Pnomoni icin semptomatik tedaviler sunlardir: • Dispnoea’yi rahatlatmak icin oksijen denemesi, sadece hasta hipoksIk ve semptomatikse uygulanmali, • Agriyi ve dispnoeayi kontrol etmek icin opioidler uygulanabilir, • Salgilari azaltmak icin antikolinerjik ilaclar uygulanabilir, • Dusuk doz morfin denedikten sonra anksiyete ve ajitasyonu azaltmak icin bir benzodiazepin veya antipsIkotik uygulanabilir, UTI icin semptomatik tedaviler sunlardir: • Oral sivi aliminin artirilmasi (mumkunse) • Idrar alkalinising ajani kullanma (ornegin Ural posetleri) • Agri yonetimi • UTI ile ilgili karisIkligi veya ajitasyonu azaltmak icin benzodiazepin veya antipsIkotik Sedasyon Ileri demansli kisilerde yatistiricilar aralikli veya surekli olarak gerekebilir. Aralikli sedasyon tipik olarak psIkomotor ajitasyonu hafifletmek icin kullanilir. Surekli sedasyon (palyatif sedasyon olarak da adlandirilir) sadece yasamin sonunda diger nedenler ele alindiginda veya semptomatik tedaviler etkisiz oldugunda aciyi azaltmak icin kullanilir. Surekli sedasyon genellikle aralikli sedasyondan cok daha yuksek dozlarda kullanir ve tipik olarak uzman palyatif bakim klinisyenleri tarafindan yonetilir. Sedasyon icin ilaclar sunlardir: • Benzodiazepinler, ornegin midazolam, lorazepam • Yatistirici antipsIkotikler, ornegin levomepromazine • Morfin, oksIkodon gibi guclu opioidler (sadece hastanin morfine alerjisi olup olmadigini veya tolere edemedigini dusunulmelidir) ALİNTİ ~ |
|
|
|
12 Nisan 2021, 21:53
|
#2 |
 |
Morfin, oksIkodon gibi guclu opioidler (sadece hastanin morfine alerjisi olup olmadigini veya tolere edemedigini dusunulmelidir morfine alerji olurmuki morfin iyidir
|
|
|
|
13 Nisan 2021, 10:05
|
#3 | |
|
|
Alıntı:
|
|
|
|
|
18 Nisan 2021, 09:17
|
#4 |
  |
Paylaşım için teşekkür ederiz
________________
 ~ E & B ~ |
|
|
| Konuyu Toplam 1 Üye okuyor. (0 Kayıtlı üye ve 1 Misafir) | |
|
|
Normal
