Yasam Kalitesi Ve Spesifik Icgoruler - IRCRehberi.Net- Türkiyenin En iyi IRC ve Genel Forum Sitesi

**CeReN** · 04 Mart 2021, 13:25

Yasam kalitesi kavrami sosyal bilimler icinde 1970’li yillarda dogmustur. Ayrica kisa surede tip ve saglik alanina girmistir ve bu kavram saglik mudahalelerini degerlendirmek icin bir kriter olarak kabul edilmistir. Dunya Saglik Orgutu, yasam kalitesini, bireylerin hedeflerine, beklentilerine, standartlarina ve endiselerine iliskin olarak kulturel baglamlari ve deger sistemlerinde yasam konumlarina iliskin oznel algi olarak tanimlamaktadir. Bu cok karmasIk ve eklemlenmis bir kavramdir ve aslinda bu konu hakkinda bir genel bakisi derinlemesine incelenip bu kavram netlestirilmelidir. Sentetik olarak, yasam kalitesinin kisinin fiziksel, psIkolojik ve duygusal sagliginin algilanmasiyla, kisisel bagimsizlik derecesiyle, sosyal iliskilerle belirlendigini bilmek onemlidir ve kisinin baglamiyla etkilesim turune gore degisir. Bu yapinin sagliktan daha genis oldugunu, esanlamli olmadigini ve Dunya Saglik Orgutu’nun bu konudaki taniminin muazzam sayida calismadan kaynaklanan unsurlari birbirine bagladigini belirtmek de onemlidir.

Yasam Kalitesi ve Spesifik IcgorulerBu anlamda, saglikli olmak, cok sayida yasam kalitesi boyutundan biri olarak kabul edilir ve sagligi kolaylastirici davranislar, yasam kalitesinin kendisinin belirleyicileri olarak degerlendirilir. Dahasi, yasam kalitesi tanimi her zaman bireyin fiziksel durumuna atifta bulunur, ancak yalnizca bir kisinin bedensel islevlerine dayali olarak degerlendirilmez. Standartlastirilmis parametrelerle tespit edilebilir, cunku ilgili algilanan memnuniyet derecesi ile iliskili olarak tanimlanir. Bu tur bir tanim, vurguyu nesnel olarak tanimlanabilir islevsellikten oznellik boyutuna kaydirir; bu iki yonun tespiti, guvenilir bir yasam kalitesi olcusu olusturabilir. Ayrica, yasam kalitesini olcmek icin en yaygin yontemin anketlerin uygulanmasidir, ayrica jenerik ve patoloji icin spesifik olarak iki anket turu kullanilir.

Kavramin Gelisimi ve Bilimsel Degerlendirmesine Tarihsel Bakis
Yasam kalitesine iliskin tartisma oldukca eskidir. Platon, erken Yunanistan‘dan baslayarak, hayatinin birkac yilini vatandaslar icin yasam kalitesinin ana akim oldugu mukemmel bir hukumet gelistirmeye adamistir. Ancak yasam kalitesi tam olarak o donemde henuz bilinmemektedir. Aslinda daha sonra 1970’li yillarda tanitilmistir. Yasam kalitesini sentetik olarak bir kisinin kendi fiziksel, sosyal ve psIkolojik iyiliginin cesitli yonleri hakkindaki yargisi olarak tanimlanir. Yasam boyutlarinin kisisel degerlendirilmesinin artan onemi, bu kavramin daha kesin bir taniminin gelistirilmesini ve psIkometrik standart testler kullanilarak bilimsel bir degerlendirme ihtiyacini destekler. Boylece, bilimsel bir yasam kalitesi degerlendirmesi gelistirme girisimi dogmustur. Dunya Saglik Orgutu bu nedenle bu yapinin titiz bir olcumunu olusturmayi amaclayan ozel bir arastirma baslatmistir.

Bu arastirmayi gelistirmeye yonelik ozel ihtiyac birkac nedenden dolayi ortaya cikmistir. Birincisi, son yillarda, geleneksel saglik gostergelerinin (morbidite ve mortalite gibi) otesinde, saglik sonuclarinin olculmesine genisleyen bir odaklanma olmustur. Algilanan saglik olcutlerinin dahil edilmesi, hastalik ve bozuklugun gunluk aktiviteler ve davranislar uzerindeki etkisi ve fonksiyonel durum / engellilik durumu olcutleridir. Ayrica, bu anketlerin hastaligin etkisinin genel bir olcusunu saglamaya baslarken, aslinda hastaligin spesifik kalitesini degerlendirmedikleri de unutulmamalidir.
Hastaliklari ayirt etme baglaminda yasam kalitesini olcmek icin daha sonra bazi ozel anketlerin gelistirilmesinin nedeni budur. BirlesIk Krallikta ve Kuzey Amerika’da pek cok saglik durumu olcutu gelistirilmis oldugu icin bir elestiri ortaya cikmistir. Bunlarin cevirisi diger ortamlarda kullanimlari icin oldukca yetersiz ve zaman alici gorunuyor. Ucuncu onemli neden, yalnizca hastaliklarin ve semptomlarin ortadan kaldirilmasiyla ilgilenen, giderek artan mekaniklesmis tip modelinin otesine gecme ihtiyacidir. Bu modelin eskimis oldugu bilinci, saglik hizmetlerine yeni bir insancil bakis acisinin getirilmesi ihtiyacini guclendirmistir. Saglik hizmetinin, esas olarak, hastanin iyiliginin birincil amac oldugu insani bir islem oldugu yaygin bir sekilde kabul edilmektedir. Artik sadece semptomlari ortadan kaldirmakla kalmiyor, daha kapsayici ve eksIksiz hale gelmektedir. Bu nedenlerin ustesinden gelmek icin Dunya Saglik Orgutu’nun sagligi fiziksel durum, zihinsel ve sosyal refah, sadece hastalik ve halsizligin yoklugu olmadigini bildirmistir. Tam olarak 1995 yilinda, bu organizasyon, yasam kalitesini, bireylerin yasamdaki konumlaridir. Ayrica yasam baglamlarina, kulturlerine ve deger sistemlerine ve hedeflerine ulasmalariyla ilgili olarak sahip olduklari oznel algi olarak kapsamlidir ve acik bir sekilde tanimlamistir.

Yasam Kalitesi ve Spesifik IcgorulerSonuc olarak, yasam kalitesinin cesitli boyutlara atifta bulundugu cok karmasIk bir kavramdir. Kisinin fiziksel, psIkolojik ve duygusal sagliginin algilanmasi, bireyin bagimsizlik derecesi, sosyal iliskiler ve kendi yasam baglamlariyla etkilesim turudur. Tahmin edildigi gibi, bu nedenle yasam kalitesi kavrami, saglik ile esanlamli olmayan saglik kavramindan daha genis gorunmektedir. Fakat ayni zamanda bu kavramla ve biyopsIkososyal bir paradigma kavramiyla ic ice gecmistir.

Dunya Saglik Orgutu tarafindan verilen yasam kalitesi tanimi, cok sayida calismayi birbirine baglamaktadir. Bu sekilde iyi bir saglik durumunda olmak, yasam kalitesinin yalnizca bir boyutu olarak kabul edilir. Sagligi kolaylastiran davranislar, yasam kalitesinin kendisinin yordayicilari olarak kabul edilir. Yasam kalitesi kavramini saglik kavramindan ayirmak icin bu yonler kabul edilmelidir. Tanimin her zaman oznenin fiziksel durumuna atifta bulundugunu belirtmek onemlidir, ancak bir kisinin islevselliginin kalitesini tanimlamak yeterli degildir. Ikincisi, standartlastirilmis parametrelerle tespit edilebilir. Cunku cogunlukla bu standartlastirilmis parametrelere gore algilanan memnuniyet derecesi ve fiziksel islevsellik seviyesi ile iliskilendirilir.

Vurgu nesnel olarak tanimlanabilir islevsellik kapsamindan oznellik odagina kaydiran bir yasam kalitesi vardir. Nesnellik alaninda hastalik, tanimlanmis bir klinik, fiziksel durum (hastalik) ve farkli islevsellik alanlari (calisma alani, psIkolojik alan, sosyal alan vb.) olarak tanimlanmaktadir. Yasam kalitesinin, kulturel, sosyal ve cevresel baglamda yerlesIk olan oznel bir bakis acisina atifta bulundugunu dikkate almak da onemlidir. Farkli cografi bolgelerde, insanlarin algisini etkileyebilecek farkli kavramlar ve farkli kulturel degerler olabilir. Dunya Saglik Orgutu’nun yasam kalitesi taniminin, katilimcilarin algilanan yasam kalitesine odaklandigini belirtmek de onemlidir. Herhangi bir ayrintili semptom, durum, hastalik olcusunu veya nesnel olarak degerlendirilen sakatligi gerektirmez. Bunun yerine hastalik ve saglik mudahalelerinin kisinin yasam kalitesi uzerindeki algilanan etkilerini gerektirir. Bu bakis acisiyla yola cikarak, bu cok boyutlu kavramin bireyin saglik, psIkososyal ve yasamin diger yonleri hakkindaki algisini birlestiren bir degerlendirmesi gelistirilmistir. Birkac yil boyunca, yasam kalitesinin bireysel acidan gozlemlenmesinin otesine gecmenin onemi de vurgulanmistir ve 2003 yilinda bir Italyan arastirmaci olan Ingrosso, bu alanda kolektif ve sosyal bir arastirmayi tesvik etmislerdir. Ozellikle, yasam kalitesi konusunun yerel bir topluluk ve onun dinamikleri hakkindaki bakis acisini karakterize edebilecegini belirtmektedir.

Yasam kalitesinin bu daha genis taniminda, toptan bir nufusun bireylerinin, belirli kisisel ve kolektif donanimlarin kendi yonelimleri ve deneyimlerine dayalidir. Bu nedenle kendi ihtiyac ve deger olcegine gore karsilastirilmasi hakkinda yaptiklari degerlendirmeyi ifade eder. Belirli bir yerel toplulugun vatandaslarinin, belirli bir cografi bolgede uygulanan politikalarin veya mudahale komplekslerinin yeterliligi veya yetersizligi hakkindaki yargilarini nasil ifade edebileceklerini ornek olarak ortaya koymustur. Ayrica son yillarda yasam kalitesi tartismalarinin genel olarak kismen kaybolduguna dikkat cekmistir. Tartisma ayni zamanda nesnel bilesenin genisletilebilirligi ile oznel olan arasinda bolunmus, boylece terimin ilk olarak 1970’li yilardan itibaren kullanildigi kolektif, baglamsal, iliskisel ve islemsel degerlendirme anlayisi hakkindaki bakis acisini Yasam Kalitesi ve Spesifik Icgorulerkaybetmistir. Boylelikle bilimsel arastirma, bu konudaki kolektif bilgiyi degistirebilir. Vatandaslari dogrudan veya dolayli olarak kendi beklentileriyle tutarli mudahale hatlari ile ilgili bazi yonler hakkinda dusunmeye tesvik edebilir. Bu nedenle, yalnizca gostergeler ve anketler gibi nicel yontemler degil, ayni zamanda niteliksel arastirmalar ve katilimci arastirma-surec yontemleri gibi dinamik anketler de bu anketlerin amaclari icin yararlidir. Gunumuzde yasam kalitesinin sosyal yonu giderek daha fazla mevcuttur. Bu nedenle artik yasam kalitesi kavrami, bir kasabanin az cok arzu edilen ekonomik ve sosyal cevresine atifta bulunur. Genellikle yasanabilir ve yasanabilirlik terimleriyle sIki sIkiya iliskilidir. Bir metropol veya bir ulkede gunumuzde bu terimler ortak dilin bir parcasi haline gelmistir.

ALİNTİ ~

04 Mart 2021, 13:25	#1
CeReN	Yasam Kalitesi Ve Spesifik Icgoruler Yasam kalitesi kavrami sosyal bilimler icinde 1970’li yillarda dogmustur. Ayrica kisa surede tip ve saglik alanina girmistir ve bu kavram saglik mudahalelerini degerlendirmek icin bir kriter olarak kabul edilmistir. Dunya Saglik Orgutu, yasam kalitesini, bireylerin hedeflerine, beklentilerine, standartlarina ve endiselerine iliskin olarak kulturel baglamlari ve deger sistemlerinde yasam konumlarina iliskin oznel algi olarak tanimlamaktadir. Bu cok karmasIk ve eklemlenmis bir kavramdir ve aslinda bu konu hakkinda bir genel bakisi derinlemesine incelenip bu kavram netlestirilmelidir. Sentetik olarak, yasam kalitesinin kisinin fiziksel, psIkolojik ve duygusal sagliginin algilanmasiyla, kisisel bagimsizlik derecesiyle, sosyal iliskilerle belirlendigini bilmek onemlidir ve kisinin baglamiyla etkilesim turune gore degisir. Bu yapinin sagliktan daha genis oldugunu, esanlamli olmadigini ve Dunya Saglik Orgutu’nun bu konudaki taniminin muazzam sayida calismadan kaynaklanan unsurlari birbirine bagladigini belirtmek de onemlidir. Yasam Kalitesi ve Spesifik IcgorulerBu anlamda, saglikli olmak, cok sayida yasam kalitesi boyutundan biri olarak kabul edilir ve sagligi kolaylastirici davranislar, yasam kalitesinin kendisinin belirleyicileri olarak degerlendirilir. Dahasi, yasam kalitesi tanimi her zaman bireyin fiziksel durumuna atifta bulunur, ancak yalnizca bir kisinin bedensel islevlerine dayali olarak degerlendirilmez. Standartlastirilmis parametrelerle tespit edilebilir, cunku ilgili algilanan memnuniyet derecesi ile iliskili olarak tanimlanir. Bu tur bir tanim, vurguyu nesnel olarak tanimlanabilir islevsellikten oznellik boyutuna kaydirir; bu iki yonun tespiti, guvenilir bir yasam kalitesi olcusu olusturabilir. Ayrica, yasam kalitesini olcmek icin en yaygin yontemin anketlerin uygulanmasidir, ayrica jenerik ve patoloji icin spesifik olarak iki anket turu kullanilir. Kavramin Gelisimi ve Bilimsel Degerlendirmesine Tarihsel Bakis Yasam kalitesine iliskin tartisma oldukca eskidir. Platon, erken Yunanistan‘dan baslayarak, hayatinin birkac yilini vatandaslar icin yasam kalitesinin ana akim oldugu mukemmel bir hukumet gelistirmeye adamistir. Ancak yasam kalitesi tam olarak o donemde henuz bilinmemektedir. Aslinda daha sonra 1970’li yillarda tanitilmistir. Yasam kalitesini sentetik olarak bir kisinin kendi fiziksel, sosyal ve psIkolojik iyiliginin cesitli yonleri hakkindaki yargisi olarak tanimlanir. Yasam boyutlarinin kisisel degerlendirilmesinin artan onemi, bu kavramin daha kesin bir taniminin gelistirilmesini ve psIkometrik standart testler kullanilarak bilimsel bir degerlendirme ihtiyacini destekler. Boylece, bilimsel bir yasam kalitesi degerlendirmesi gelistirme girisimi dogmustur. Dunya Saglik Orgutu bu nedenle bu yapinin titiz bir olcumunu olusturmayi amaclayan ozel bir arastirma baslatmistir. Bu arastirmayi gelistirmeye yonelik ozel ihtiyac birkac nedenden dolayi ortaya cikmistir. Birincisi, son yillarda, geleneksel saglik gostergelerinin (morbidite ve mortalite gibi) otesinde, saglik sonuclarinin olculmesine genisleyen bir odaklanma olmustur. Algilanan saglik olcutlerinin dahil edilmesi, hastalik ve bozuklugun gunluk aktiviteler ve davranislar uzerindeki etkisi ve fonksiyonel durum / engellilik durumu olcutleridir. Ayrica, bu anketlerin hastaligin etkisinin genel bir olcusunu saglamaya baslarken, aslinda hastaligin spesifik kalitesini degerlendirmedikleri de unutulmamalidir. Hastaliklari ayirt etme baglaminda yasam kalitesini olcmek icin daha sonra bazi ozel anketlerin gelistirilmesinin nedeni budur. BirlesIk Krallikta ve Kuzey Amerika’da pek cok saglik durumu olcutu gelistirilmis oldugu icin bir elestiri ortaya cikmistir. Bunlarin cevirisi diger ortamlarda kullanimlari icin oldukca yetersiz ve zaman alici gorunuyor. Ucuncu onemli neden, yalnizca hastaliklarin ve semptomlarin ortadan kaldirilmasiyla ilgilenen, giderek artan mekaniklesmis tip modelinin otesine gecme ihtiyacidir. Bu modelin eskimis oldugu bilinci, saglik hizmetlerine yeni bir insancil bakis acisinin getirilmesi ihtiyacini guclendirmistir. Saglik hizmetinin, esas olarak, hastanin iyiliginin birincil amac oldugu insani bir islem oldugu yaygin bir sekilde kabul edilmektedir. Artik sadece semptomlari ortadan kaldirmakla kalmiyor, daha kapsayici ve eksIksiz hale gelmektedir. Bu nedenlerin ustesinden gelmek icin Dunya Saglik Orgutu’nun sagligi fiziksel durum, zihinsel ve sosyal refah, sadece hastalik ve halsizligin yoklugu olmadigini bildirmistir. Tam olarak 1995 yilinda, bu organizasyon, yasam kalitesini, bireylerin yasamdaki konumlaridir. Ayrica yasam baglamlarina, kulturlerine ve deger sistemlerine ve hedeflerine ulasmalariyla ilgili olarak sahip olduklari oznel algi olarak kapsamlidir ve acik bir sekilde tanimlamistir. Yasam Kalitesi ve Spesifik IcgorulerSonuc olarak, yasam kalitesinin cesitli boyutlara atifta bulundugu cok karmasIk bir kavramdir. Kisinin fiziksel, psIkolojik ve duygusal sagliginin algilanmasi, bireyin bagimsizlik derecesi, sosyal iliskiler ve kendi yasam baglamlariyla etkilesim turudur. Tahmin edildigi gibi, bu nedenle yasam kalitesi kavrami, saglik ile esanlamli olmayan saglik kavramindan daha genis gorunmektedir. Fakat ayni zamanda bu kavramla ve biyopsIkososyal bir paradigma kavramiyla ic ice gecmistir. Dunya Saglik Orgutu tarafindan verilen yasam kalitesi tanimi, cok sayida calismayi birbirine baglamaktadir. Bu sekilde iyi bir saglik durumunda olmak, yasam kalitesinin yalnizca bir boyutu olarak kabul edilir. Sagligi kolaylastiran davranislar, yasam kalitesinin kendisinin yordayicilari olarak kabul edilir. Yasam kalitesi kavramini saglik kavramindan ayirmak icin bu yonler kabul edilmelidir. Tanimin her zaman oznenin fiziksel durumuna atifta bulundugunu belirtmek onemlidir, ancak bir kisinin islevselliginin kalitesini tanimlamak yeterli degildir. Ikincisi, standartlastirilmis parametrelerle tespit edilebilir. Cunku cogunlukla bu standartlastirilmis parametrelere gore algilanan memnuniyet derecesi ve fiziksel islevsellik seviyesi ile iliskilendirilir. Vurgu nesnel olarak tanimlanabilir islevsellik kapsamindan oznellik odagina kaydiran bir yasam kalitesi vardir. Nesnellik alaninda hastalik, tanimlanmis bir klinik, fiziksel durum (hastalik) ve farkli islevsellik alanlari (calisma alani, psIkolojik alan, sosyal alan vb.) olarak tanimlanmaktadir. Yasam kalitesinin, kulturel, sosyal ve cevresel baglamda yerlesIk olan oznel bir bakis acisina atifta bulundugunu dikkate almak da onemlidir. Farkli cografi bolgelerde, insanlarin algisini etkileyebilecek farkli kavramlar ve farkli kulturel degerler olabilir. Dunya Saglik Orgutu’nun yasam kalitesi taniminin, katilimcilarin algilanan yasam kalitesine odaklandigini belirtmek de onemlidir. Herhangi bir ayrintili semptom, durum, hastalik olcusunu veya nesnel olarak degerlendirilen sakatligi gerektirmez. Bunun yerine hastalik ve saglik mudahalelerinin kisinin yasam kalitesi uzerindeki algilanan etkilerini gerektirir. Bu bakis acisiyla yola cikarak, bu cok boyutlu kavramin bireyin saglik, psIkososyal ve yasamin diger yonleri hakkindaki algisini birlestiren bir degerlendirmesi gelistirilmistir. Birkac yil boyunca, yasam kalitesinin bireysel acidan gozlemlenmesinin otesine gecmenin onemi de vurgulanmistir ve 2003 yilinda bir Italyan arastirmaci olan Ingrosso, bu alanda kolektif ve sosyal bir arastirmayi tesvik etmislerdir. Ozellikle, yasam kalitesi konusunun yerel bir topluluk ve onun dinamikleri hakkindaki bakis acisini karakterize edebilecegini belirtmektedir. Yasam kalitesinin bu daha genis taniminda, toptan bir nufusun bireylerinin, belirli kisisel ve kolektif donanimlarin kendi yonelimleri ve deneyimlerine dayalidir. Bu nedenle kendi ihtiyac ve deger olcegine gore karsilastirilmasi hakkinda yaptiklari degerlendirmeyi ifade eder. Belirli bir yerel toplulugun vatandaslarinin, belirli bir cografi bolgede uygulanan politikalarin veya mudahale komplekslerinin yeterliligi veya yetersizligi hakkindaki yargilarini nasil ifade edebileceklerini ornek olarak ortaya koymustur. Ayrica son yillarda yasam kalitesi tartismalarinin genel olarak kismen kaybolduguna dikkat cekmistir. Tartisma ayni zamanda nesnel bilesenin genisletilebilirligi ile oznel olan arasinda bolunmus, boylece terimin ilk olarak 1970’li yilardan itibaren kullanildigi kolektif, baglamsal, iliskisel ve islemsel degerlendirme anlayisi hakkindaki bakis acisini Yasam Kalitesi ve Spesifik Icgorulerkaybetmistir. Boylelikle bilimsel arastirma, bu konudaki kolektif bilgiyi degistirebilir. Vatandaslari dogrudan veya dolayli olarak kendi beklentileriyle tutarli mudahale hatlari ile ilgili bazi yonler hakkinda dusunmeye tesvik edebilir. Bu nedenle, yalnizca gostergeler ve anketler gibi nicel yontemler degil, ayni zamanda niteliksel arastirmalar ve katilimci arastirma-surec yontemleri gibi dinamik anketler de bu anketlerin amaclari icin yararlidir. Gunumuzde yasam kalitesinin sosyal yonu giderek daha fazla mevcuttur. Bu nedenle artik yasam kalitesi kavrami, bir kasabanin az cok arzu edilen ekonomik ve sosyal cevresine atifta bulunur. Genellikle yasanabilir ve yasanabilirlik terimleriyle sIki sIkiya iliskilidir. Bir metropol veya bir ulkede gunumuzde bu terimler ortak dilin bir parcasi haline gelmistir. ALİNTİ ~ ________________ Bizde Mutsuz Olalim ~
	Alıntı Yap

Konuyu Toplam 1 Üye okuyor. (0 Kayıtlı üye ve 1 Misafir)