|
|
02 Ekim 2020, 10:21
|
#1 |
  |
Rorschach Murekkep Testi Hakkinda Bilinmesi Gerekenler
Pek cok kisi, katilimcilardan belirsiz murekkep lekesi goruntulerine bakmalari ve ardindan gorduklerini tarif etmelerinin istendigi unlu Rorschach murekkep lekesi testini duymustur. Test genellikle populer kulturde bilinir ve sIklikla bir kisinin bilincaltindaki dusuncelerini, gudulerini veya arzularini ortaya cikarmanin bir yolu olarak tasvir edilir. Bu yazida Rorschack murekkep testinin ne oldugu, neden yapildigi ve nasil uygulandigina dair bilgiler bulunmaktadir.
Rorschach Murekkep Testinin Tanimi ve Tarihi Rorschach murekkep lekesi testi, 1921’de Hermann Rorschach adli Isvicreli bir psIkolog tarafindan olusturulan bir tur yansitmali psIkolojik testtir. Genellikle kisiligi ve duygusal isleyisi degerlendirmek icin uygulanan bu test MMPI-2’den sonra en sIk kullanilan ikinci adli testtir. Amerikan PsIkoloji Dernegi tarafindan 412 klinik psIkologla yapilan 1995 tarihli bir anket, % 82’sinin Rorschach murekkep lekesi testini en azindan ara sira kullandigini tespit etmistir. Rorschach kesinlikle bir kisinin belirsiz bir sahneyi yorumlamasinin o kisinin kisiliginin gizli yonlerini ortaya cikarabilecegini one suren ilk kisi degildir. Unlu testini cesitli etkilerle yaratmak icin ilham almis olabilir. Rorschach cocukken, klecksografiye veya murekkep lekelerinden goruntuler olusturma sanatina buyuk ilgi gostermis, buyudukce bu ilgisini sanata ve psIkanalize karsi karsilikli olarak gelistirmistir. Hatta akil hastalarinin sanat eserlerini analiz eden makaleler yayinlamis ve urettikleri sanatin kisilikleri hakkinda daha fazla sey ogrenmek icin kullanilabilecegini one surmustur. 1896’da yaratilan bir oyun, murekkep lekesi canavarlari yaratarak onlari hikayeler veya dizeler icin yonlendirici olarak bile kullanmistir. Alfred Binet, daha once yaraticiligi analiz etmek icin murekkep lekelerini kullanmayi denemis ve zeka testlerine dahil etmeyi planlamistir. Rorschach belki hem cocukluk hobilerinden hem de Sigmund Freud’un ruya sembolizmi konusundaki calismalarindan ilham almistir. Murekkep lekelerini bir degerlendirme araci olarak kullanmak adina sistematik bir yaklasim gelistirmeye calismistir. Murekkep Testi Rorschach Murekkep Testi Hakkinda Bilinmesi GerekenlerRorschach, 300’den fazla akil hastasi ve 100 kontrol denegi dahil olmak uzere 400’den fazla konuda calistiktan sonra murekkep testi yaklasimini gelistirmistir. 1921 tarihli Psychodiagnostik kitabi, yuksek tanisal degere sahip olarak sectigi on murekkep lekesini sunmustur. Kitap ayrica, teste verilen yanitlari puanlama konusundaki yaklasimini da ayrintili olarak aciklamis ve bu testi olustururken niyeti, genel amacli bir yansitmali kisilik testi gelistirmek degildir. Amaci, sizofreni tanisinda kullanilabilecek bir test olusturmaktir. Rorschach’in kitabi cok ilgi gormemis ve metnin yayinlanmasindan sadece bir yil sonra 37 yasinda aniden olmustur. Ancak kitabin yayinlanmasinin ardindan cok cesitli puanlama sistemleri ortaya cikmis ve test, en populer kullanilan psIkolojik testlerden biri haline gelmistir. Murekkep Testi Nasil Calisir? Murekkep lekesi testlerinin nasil islen gordugunu anlama da, nelerden olustugunu ve nasil uygulandigini bilmek gerekir. Bu testin temel ilkeleri su sekildedir: • Rorschach testi, bazilari renkli, bazilari siyah, beyaz veya gri olan 10 murekkep lekesinden olusmaktadir. • Testte; on kartin hepsi yorumlama ve puanlama konusunda egitim almis psIkiyatrist veya psIkolog tarafindan, test tapilacak kisiye gosterilir. Test sirasinda denege on kartin her biri birer birer verilir. • Daha sonra denekten kartin neye benzedigini dusundugu sorulur. • Teste girenlerin kartlari, ister bas asagi ister yana dogru, istedikleri herhangi bir pozisyonda tutmalarina izin verilir. • Katilimcilar belirsiz goruntuyu istedikleri gibi yorumlamakta ozgurdur. • Ayrica istedikleri sekilde yanit verebilirler. Katilimcilar bir sey, birkac degisIk sey, hatta hicbir sey bile gormediklerini soyleyebilirler. • Sinava giren kisiler bir butun olarak goruntuye, goruntunun belirli yonlerine ve hatta goruntuyu cevreleyen beyaz alana odaklanabilir. • Konu bir yanit verdikten sonra, psIkolog konunun ilk izlenimlerini daha fazla detaylandirmasi icin ek sorular sorulur. • PsIkolog ayrica, konunun buyuk resmine bakarak cok sayida degisken uzerindeki tepkileri de degerlendirmektedir. Bu gozlemler daha sonra yorumlanir ve bireyin profiline gore derlenir. Peki, oyleyse, Rorschach testinin murekkep lekelerine verilen yanitlar analiz edilirken tam olarak bakilan nedir? Yanitlarin gercek icerigi kisinin bilincaltinda sakladigi seydir, ancak diger faktorler de onemlidir. Test uygulayicilarinin baktigi seylerden bazilari sunlardir: • Katilimcilar resmi nasil tanimladigi: Her kartta belirli yanitlar ortaktir, bu nedenle puanlayicilar bu tur yanitlari tanimlayan bir kod icerir. • Cevap vermesinin ne kadar surdugu: Bir yanit onermeden once cok uzun bir sure beklemek, yanitlayanin gordukleri karsisinda sok oldugunu gosterebilir. • Faktorlerin ne oldugu: Faktorler, bir yanit olusturan konum, bicim, renk ve golgelendirmeyi icerebilen belirleyiciler olarak bilinir. • Yorumlarin ne oldugu: Ekstra veya ilgisiz yorumlar, ana yanitin parcasi olmayan ek yorumlar seklindedir. • Verilen yanitlarin populerligi veya ozgunlugu. Bazi yanitlar oldukca yaygindir, bazilari ise cok daha benzersiz olabilir. Son derece atipik tepkiler, dusunce kaliplarindaki rahatsizliklari gosterebileceginden dikkate degerdir. Rorschach Murekkep Testi Nasil Yorumlanir? Rorschach testindeki ilk kart, katilimcilarin sIklikla yarasa, kelebek veya guve olarak tanimladigi siyah beyaz simetrik bir goruntudur. Hayvan veya insan sekillerini gormek, 10 kartin her birine verilen ortak bir tepkidir. Ornegin ucuncu murekkep lekesi, genellikle bir tur etkilesimde bulunan iki insan figuru olarak tanimlanir. Bu karta verilen yanitlarin, bireyin diger insanlarla nasil etkilesime girdigine dair bilgi sagladigi dusunulmektedir. Nispeten hizli bir yanit, baskalariyla rahat ve sosyal iliskilerde rahat oldugunu gosterebilir. Ancak gecikmis bir yanit, bireyin sosyal etkilesimlerle mucadele ettigini ortaya cikarabilir. Bazi murekkep lekeleri, bazi durumlarda kan olarak algilanmakta olan kirmizi renktedir. Bu tur kartlara verilen cevaplar, kisilerin zarar verme tehditleri ile ya da ofkeyle nasil basa ciktiklarinin bir gostergesidir. Cinsel imgeleme, cogu kartta da sIklikla gorulmektedir. Rorschach Testinin Teshis Araci Olarak Kullanimi Rorschach Murekkep Testi Hakkinda Bilinmesi GerekenlerRorschach uzun suredir bilinen populer bir psIkolojik test olsa bile, yararli olup olmadigi yogun bir sekilde arastirilmaya devam edilmektedir. Arastirmalar, klinik psIkologlarin yuzde 43 ila 77’sinin Rorschach’i bir degerlendirme araci olarak kullandigini ileri surmektedirler. Bununla birlikte, yapilan bir arastirmada, Rorschach testinin tanisal bir arac olarak cok az gecerli oldugu sonucu elde edilmistir. Arastirma, uygulanan kisilerin murekkep lekelerine verdikleri bazi cevaplarin bipolar bozukluk,,sizofreni ve sizotipal kisilik bozuklugunun bir delili olabilecegi tespit etmistir. Bununla birlikte, arastirmalar, murekkep lekesine verilen yanitlarin travma sonrasi stres bozuklugu, anksiyete bozukluklari, davranis bozuklugu, major depresif bozukluk, bagimli kisilik bozuklugu, narsisistik kisilik bozuklugu, davranis bozuklugu veya antisosyal kisilik bozuklugu ile iliskili gorunmedigini gostermektedir. Rorschach Testinin Elestirileri Rorschach testinin popularitesine ragmen, onemli tartismalara konu olmaya devam etti. Elestirilerin cogu, testin nasil puanlandigina ve sonuclarin herhangi bir tanisal degeri olup olmadigina odaklanir. Test, standartlastirilmis prosedurler, puanlama yontemleri ve normlarin eksIkligi nedeniyle 1950’lerde ve 1960’larda yogun bir sekilde elestirilmistir. 1970’ten once, temelde testin bes farkli versiyonunu temsil edecek kadar carpici bir sekilde farklilik gosteren bes puanlama sistemi vardir. 1973’te John Exner, onceki sistemlerin en guclu unsurlarini birlestiren kapsamli bir yeni puanlama sistemi yayinlanmistir. Exner puanlama sistemi artik Rorschach testinin uygulanmasinda, puanlanmasinda ve yorumlanmasinda kullanilan standart yaklasimdir. Murekkep testini puanlamakla ilgili bazi endiseler vardir ve bu endiseler su sekildedir: • Gecerlilik ve guvenilirlik konusunda endiseler: Tutarsiz puanlama sistemlerine yonelik erken elestirilere ek olarak, elestirmenler, testin zayif gecerliliginin, cogu psIkolojik bozuklugu dogru bir sekilde tanimlayamadigi anlamina geldigine dikkat cekmektedirler. Tahmin edebilecegi gibi, testi puanlamak oldukca oznel bir surec olabilir. Rorschach’in bir baska onemli elestirisi de guvenilirlikten yoksun olmasidir. • Teshislerle ilgili endiseler: Test, bipolar bozukluk ve sizofreni gibi bazi hastaliklarin teshisinde az da olsa faydali olmustur. Bununla birlikte, bazi uzmanlar, Exner puanlama sistemi hatalar icerdiginden, klinisyenlerin Exner’in sistemine buyuk olcude guvenmeleri halinde psIkotik bozukluklara asiri tani koymaya egilimli olabilecekleri konusunda uyarmaktadirlar. Rorschach Testlerinin Faydalari Rorschach Murekkep Testi Hakkinda Bilinmesi GerekenlerTest esas olarak danismanlikta ve psIkoterapi kullanilmaktadir. Bunu duzenli olarak kullananlar, bu testi, test yapilan kisi hakkinda cok fazla nitel bilgi edinmenin bir yolu olarak gorurler. Terapist ve danisan daha sonra terapi sirasinda bu sorunlardan bazilarini daha fazla kesfedebilir. Rorschach testi kullanimiyla ilgili elestirilere ragmen, gunumuzde hastaneler, okullar ve mahkeme salonlari gibi cesitli mecralarda yogun olarak kullanilmaktadir. Bazi supheciler, Rorschach’in sahte bilimden baska bir sey olmadigini one surerek daha elestirel davrandilar. 1999’da bazi psIkologlar , arastirmacilar hangi puanlarin gecerli ve hangilerinin gecersiz oldugunu daha iyi belirleyene kadar, Rorschach murekkep ltestinin klinik amaclar icin kullanilmasi konusunda tam bir moratoryum cagrisinda bulunmuslardir. Daha sonraki bir rapor, murekkep testinin kullanisliligina dair daha karisIk bir bulguya sahiptir. Arastirmacilar, testin sorunlara sahip olmasina ragmen, dusunce bozukluklarini belirlemede bir deger olusturdugu sonucuna varmislardir. Arastirmacilar, Sizofreni arastirmalarinda dusunce bozuklugunun bir olcusu olarak degeri kabul ediliyor diye oneride bulunmuslardir. Ayni zamanda bagimlilik arastirmalarinda ve daha seyrek olarak dusmanlik ve kaygi uzerine yapilan calismalarda da duzenli olarak kullanilmaktadir. Dahasi, Rorschach’in zeka ve dusunce bozuklugunun klinik bir olcutu olarak kullanilmasini hakli gosteren onemli kanitlar vardir. Gunumuzde bazi psIkologlar, Rorschach’i yalnizca psIkolojinin gecmisinin bir kalintisi, frenoloji ve parapsIkoloji ile ayni duzeyde bir sahte bilim olarak gormezden gelmektedirler. Bazi uzmanlar, Rorschach kesinlikle elestiriye deger olsa da, haksiz olmadigini one surmektedirler. Testin dusunce bozukluklarinin belirlenmesinde kullanimi iyi planlanmistir ve mevcut arastirmalar testin gecerliliginin sansa gore daha yuksek oranda dogru oldugunu gostermektedir. Bu test mukemmel bir arac olmasa da, psIkoterapotik bir degerlendirmede ve belirli psIkiyatrik durumlarin belirlenmesinde faydali olabilir.
________________
Bizde Mutsuz Olalim ~
|
|
|
| Konuyu Toplam 1 Üye okuyor. (0 Kayıtlı üye ve 1 Misafir) | |
|
|
Normal
