Sinestezi Cesitleri Nelerdir? - IRCRehberi.Net- Türkiyenin En iyi IRC ve Genel Forum Sitesi

CeReN · 21 Ağustos 2020, 09:14

Sinestezi terimi, Yunanca birlikte anlamina gelen syn ve duyum anlamina gelen aisthesis kelimelerinden gelir. Sinestezi, bir duyusal veya bilissel yolu uyarmanin baska bir anlamda veya bilissel yolda deneyimlere neden oldugu bir algidir. Baska bir deyisle, bir anlam veya kavram, renkleri koklamak veya bir kelimeyi tatmak gibi farkli bir anlam veya konseptle baglantilidir. Yollar arasindaki baglanti istemsizdir, bilincli veya keyfi yapilmak yerine zaman icinde tutarlidir. Yani, sinestezi yasayan bir kisi baglanti hakkinda dusunmez ve her zaman iki his veya dusunce arasinda tam olarak ayni iliskiyi kurar. Sinestezi, tibbi bir durum veya norolojik bir anormallik degil, atipik bir algilama seklidir. Bir omur boyu sentez yasayan bir kisiye sinestez denir.

Sinestezi Turleri
Bircok farkli sinestezi turu vardir; iliskisel sinestezi ve projektif sinestezi olarak iki gruba ayrilir. Bir calisan, bir uyaran ile bir duyu arasinda bir baglanti hissettiginde, bir uyarici gorur, duyar, hisseder, koklar veya tadina bakar. Ornegin, bu bir keman sesi duydugunda onu mavi renkle guclu bir sekilde iliskilendirebilirken, bir uyarici bir keman duyabilir ve uzayda yansitilan mavi rengi fiziksel bir nesne gibi gorebilir. Bilinen en az 80 sinestezi turu vardir, ancak bazilari digerlerinden daha yaygindir:
• Kromestezi: Bu yaygin sinestezi biciminde sesler ve renkler birbiriyle iliskilendirilir. Ornegin, “D” muzik notasi, yesil rengi gormeye karsilik gelebilir.
• Grafem-renk sinestezi: Bu tipte, bir renkle golgelendirilmis grafikleri (harf veya rakamlar) gorerek karakterize edilen yaygin bir sinestezi seklidir. Synesthetes, bir grafem icin ayni renkleri birbirleriyle iliskilendirmezler, ancak A harfi bircok kisiye kirmizi gorunmektedir. Grafem-renk sinestezisi yasayan kisiler, bazen kirmizi ve yesil veya mavi ve sari grafikler yan yana bir kelime veya sayi olarak gorundugunde imkansiz renkler gorduklerini bildirirler.
• Sayi bicimi: Sayi bicimi, sayilari gormekten veya dusunmekten kaynaklanan zihinsel bir sekil veya sayi haritasidir.
• Sozcuksel-tatsal sinestezi: Bu, bir kelimeyi duymanin bir tadi tatmakla sonuclandigi nadir bir sinestezi turudur. Ornegin, bir kisinin adinin tadi cikolata gibi olabilir.
• Ayna dokunusu sinestezi: Nadir olsa da, ayna dokunusu sinestezisi dikkate degerdir cunku bir sinestezin hayatini bozabilir. Bu sinestezi biciminde, bir kisi bir uyarana yanit olarak baska bir kisi ile ayni hissi hisseder. Ornegin, bir kisinin omzuna vuruldugunu gormek, sinestezin de omzunda bir vurus hissetmesine neden olur.
Koku cesidi, ay tadi, ses-duygu, ses-dokunus, gunduz rengi, aci rengi ve kisilik rengi (auralar) dahil olmak uzere bircok baska sinestezi bicimi meydana gelir.

Sinestezi Nasil Calisir?
Bilim adamlari, sinestezi mekanizmasinin kesin bir tespitini henuz yapamamislardir. Beynin ozellesmis bolgeleri arasindaki artan karsilikli konusmadan kaynaklaniyor olabilir . Bir baska olasi mekanizma, bir sinir yolundaki inhibisyonun, sinestezlerde azalmasi ve uyaranin coklu duyusal islenmesine izin vermesidir. Bazi arastirmacilar, sinestezinin beynin bir uyaricinin anlamini alma ve atama sekline (fikirtezi) dayandigina inanmaktadirlar.

Sinestezi Kimlerde Vardir?
Edinburgh Universitesi’nde sinestezi uzerine calisan bir psIkolog olan Julia Simner, nufusun en az % 4’unde sinestezi oldugunu ve insanlarin % 1’inden fazlasinin grafem renk sinestezisine (renkli sayilar ve harfler) sahip oldugunu tahmin etmektedir. Kadinlarda erkeklere gore daha fazla kisi sinesteziye sahiptir. Bazi arastirmalar, otizmli kisilerde ve solak kisilerde sinestezi insidansinin daha yuksek olabilecegini one surmektedirler. Kisi sinestezi olsun ya da olmasin orada genetik bir bilesen algi bu formu gelistirmek icin atesli tartismalidir.

Kimler Sinestezi Gelistirebilir?
Sinestezi gelistiren sinestezik olmayan vakalar vardir. Spesifik olarak, kafa travmasi, felc, beyin tumorleri ve temporal lob epilepsisi sinestezi uretebilir. Gecici sinestezi, psychedelic ilaclar meskalin veya LSD’ye maruz kalmadan , duyusal yoksunluktan veya meditasyondan kaynaklanabilir.
Sinestezik olmayanlarin bilincli uygulama yoluyla farkli duyular arasinda iliskiler gelistirmesi mumkundur. Bunun potansiyel bir avantaji, gelistirilmis bellek ve tepki suresidir. Ornegin, bir kisi sese gormekten daha hizli tepki verebilir veya bir dizi rengi bir dizi sayidan daha iyi hatirlayabilir. Kromastezili bazi insanlar, notalari belirli renkler olarak tanimlayabildikleri icin mukemmel perdeye sahiptir. Sinestezi, gelismis yaraticilik ve olagandisi bilissel yeteneklerle iliskilidir. Ornegin, sinestez Daniel Tammet, sayilari renkler ve sekiller olarak gorme yetenegini kullanarak bellekten pi sayisinin 22.514 basamagini belirten bir Avrupa rekoru kirmistir.

Sinestezi Turleri Nasil Farklidir?
Sinestezi olan biri sinestez olarak bilinir ve bir sinestezinin duyularinin birbirine baglanabilecegi 80’den fazla yol kombinasyonu vardir. Ornegin, bazi sinestezler kelimeleri bir tat olarak algilarken, digerleri farkli kisilik ozelliklerini alfabenin 26 harfinin her biri ile iliskilendirebilir. Dahasi, sinestezi en yaygin olarak iki duyu arasindaki bir baglanti olarak gorulurken, uc veya daha fazla duyunun dahil oldugu sinestezi bicimleri vardir. Ayrica, bir sinestezin bes duyunun tumu arasinda bir baglanti sergiledigi en az bir vaka vardir. Bu ayni zamanda modlar arasi algilama olarak da bilinir ve insanlarin coklu duyusal modaliteleri nasil deneyimledikleriyle ilgilidir.
Sinestezler arasindaki diger bir ayrim, sinestezilerinin iki ana gruba ayrilabilir olmasidir. Birincisi, sinestezin ilk uyaran tarafindan tetiklenen ikinci hissi duydugu, gordugu, hissettigi, kokladigi veya tattigi yansitmali sinestezi vardir. Buna bir ornek, belirli bir notayi calan bir gitar duyduklarinda elma kokan bir sinestettir. Elmanin kokusu, sinestez icin duyduklari ses kadar gercektir.
Ikinci ana kategori, iliskisel sinestezidir. Bu gruba giren sinestezler, bir uyaran ile normalde algilanmayan bir duyu arasindaki baglantiyi hissederler. Yukaridaki ornekte, cagrisimsal sinesteziye sahip bir sinestez elma kokusu almazken, gitarin muzigi ile elma kokusu arasinda guclu bir iliski hissedeceklerdir. Elbette, bu iki tur sinestezi arasinda bir miktar gri alan vardir, cunku hem bagimsiz olarak hem de karisIk veya eszamanli olarak meydana gelen formlarla hem ongorulen hem de iliskilendiren bir sekilde deneyimlerini tanimlayan sinestezler vardir.
Sinestezinin secici olarak meydana gelen veya tipik olarak kapatilabilen bir reaksiyon olmadigi acikca belirtilmelidir, sinestez ne zaman sinestetik olacagini secemez. Ne de basitce bir duyu degis tokusu veya bir duyunun digeriyle degistirilmesi degildir. Ayrica, yansitilan renkleri iceren sinestezi turlerinde, bu renkler ortamdaki renklere karismaz, aksine her ikisi de ayri ve farkli olarak algilanir.
Ornegin, tek tek sayilari renk olarak algilayan biri, sayilari hangi renkte gosterilirse gosterilsin yine de gorur. Ancak, onlar ayni zamanda, her durumda ya rakamin belirli bir renkle cok guclu bir iliskisini deneyimleyecek ya da rakamin etrafinda parlayan iliskili renk gibi, uzayda bir bolgede yansitilan rengi cok net bir sekilde goreceklerdir.
Yukarida verilen orneklerin bircogu bes temel duyuyu icerecek olsa da, ikincil alginin icsel hisler veya duygular seklinde oldugu sinestezi bicimleri oldugu da vurgulanmalidir. Ornegin bazi sinestezler, 5 rakami iyimser veya C harfinin comert olmasi gibi kisilik ozelliklerine sahip sayilari ve harfleri algilar. Sinestezi tiplerinde ayrim yapmayi saglayan baska kriterlerde vardir. Bunlar, sinestezinin kadinlar arasinda erkeklerden daha yaygin oldugu teorisini destekleyen arastirma bulgularini icerir, ancak cinsiyetler arasinda sinestezi yayginligi arasinda bir ayrim olmadigini gosteren baska arastirmalar da vardir. Kadinlarin sinestetik deneyimlere sahip olma ihtimalinin daha yuksek oldugunu savunanlar icin, genellikle yayginlik derecesinin onceden dusunulenden cok daha az oldugu sonucuna varirlar.
Bazi calismalar, sinestezinin genetik bir bagi oldugunu ve ailelerde yurudugunu gostermistir. Aslinda, sinestezlerin % 40’indan fazlasinin ayni zamanda sinestezi olan bir ebeveyni, kardesi veya cocugu vardir. Bu sebeple, aileleri icinde birden fazla sinesteziye sahip kisiler olabilir. Bununla birlikte, son arastirmalar duyulari algilamanin, konjenital sinesteziden ayri olarak, psIkoaktif uyaricilar tarafindan kimyasal olarak induklenebilen veya deneyimler yoluyla gelistirilebilen, ogrenilen veya travmatik bir deneyimi izleyen ve sorumlu bilissel yolu degistiren bazi sinestezi bicimleri oldugunu gosterdiginde bir ayrim ortaya cikmaktadir. Ikincisine bir ornek, travma sonrasi stres bozuklugu (PTSD) ve Grapheme-color Synesthesia arasinda gosterilen baglantidir.

21 Ağustos 2020, 09:14	#1
CeReN Guest	Sinestezi Cesitleri Nelerdir? Sinestezi terimi, Yunanca birlikte anlamina gelen syn ve duyum anlamina gelen aisthesis kelimelerinden gelir. Sinestezi, bir duyusal veya bilissel yolu uyarmanin baska bir anlamda veya bilissel yolda deneyimlere neden oldugu bir algidir. Baska bir deyisle, bir anlam veya kavram, renkleri koklamak veya bir kelimeyi tatmak gibi farkli bir anlam veya konseptle baglantilidir. Yollar arasindaki baglanti istemsizdir, bilincli veya keyfi yapilmak yerine zaman icinde tutarlidir. Yani, sinestezi yasayan bir kisi baglanti hakkinda dusunmez ve her zaman iki his veya dusunce arasinda tam olarak ayni iliskiyi kurar. Sinestezi, tibbi bir durum veya norolojik bir anormallik degil, atipik bir algilama seklidir. Bir omur boyu sentez yasayan bir kisiye sinestez denir. Sinestezi Turleri Bircok farkli sinestezi turu vardir; iliskisel sinestezi ve projektif sinestezi olarak iki gruba ayrilir. Bir calisan, bir uyaran ile bir duyu arasinda bir baglanti hissettiginde, bir uyarici gorur, duyar, hisseder, koklar veya tadina bakar. Ornegin, bu bir keman sesi duydugunda onu mavi renkle guclu bir sekilde iliskilendirebilirken, bir uyarici bir keman duyabilir ve uzayda yansitilan mavi rengi fiziksel bir nesne gibi gorebilir. Bilinen en az 80 sinestezi turu vardir, ancak bazilari digerlerinden daha yaygindir: • Kromestezi: Bu yaygin sinestezi biciminde sesler ve renkler birbiriyle iliskilendirilir. Ornegin, “D” muzik notasi, yesil rengi gormeye karsilik gelebilir. • Grafem-renk sinestezi: Bu tipte, bir renkle golgelendirilmis grafikleri (harf veya rakamlar) gorerek karakterize edilen yaygin bir sinestezi seklidir. Synesthetes, bir grafem icin ayni renkleri birbirleriyle iliskilendirmezler, ancak A harfi bircok kisiye kirmizi gorunmektedir. Grafem-renk sinestezisi yasayan kisiler, bazen kirmizi ve yesil veya mavi ve sari grafikler yan yana bir kelime veya sayi olarak gorundugunde imkansiz renkler gorduklerini bildirirler. • Sayi bicimi: Sayi bicimi, sayilari gormekten veya dusunmekten kaynaklanan zihinsel bir sekil veya sayi haritasidir. • Sozcuksel-tatsal sinestezi: Bu, bir kelimeyi duymanin bir tadi tatmakla sonuclandigi nadir bir sinestezi turudur. Ornegin, bir kisinin adinin tadi cikolata gibi olabilir. • Ayna dokunusu sinestezi: Nadir olsa da, ayna dokunusu sinestezisi dikkate degerdir cunku bir sinestezin hayatini bozabilir. Bu sinestezi biciminde, bir kisi bir uyarana yanit olarak baska bir kisi ile ayni hissi hisseder. Ornegin, bir kisinin omzuna vuruldugunu gormek, sinestezin de omzunda bir vurus hissetmesine neden olur. Koku cesidi, ay tadi, ses-duygu, ses-dokunus, gunduz rengi, aci rengi ve kisilik rengi (auralar) dahil olmak uzere bircok baska sinestezi bicimi meydana gelir. Sinestezi Nasil Calisir? Bilim adamlari, sinestezi mekanizmasinin kesin bir tespitini henuz yapamamislardir. Beynin ozellesmis bolgeleri arasindaki artan karsilikli konusmadan kaynaklaniyor olabilir . Bir baska olasi mekanizma, bir sinir yolundaki inhibisyonun, sinestezlerde azalmasi ve uyaranin coklu duyusal islenmesine izin vermesidir. Bazi arastirmacilar, sinestezinin beynin bir uyaricinin anlamini alma ve atama sekline (fikirtezi) dayandigina inanmaktadirlar. Sinestezi Kimlerde Vardir? Edinburgh Universitesi’nde sinestezi uzerine calisan bir psIkolog olan Julia Simner, nufusun en az % 4’unde sinestezi oldugunu ve insanlarin % 1’inden fazlasinin grafem renk sinestezisine (renkli sayilar ve harfler) sahip oldugunu tahmin etmektedir. Kadinlarda erkeklere gore daha fazla kisi sinesteziye sahiptir. Bazi arastirmalar, otizmli kisilerde ve solak kisilerde sinestezi insidansinin daha yuksek olabilecegini one surmektedirler. Kisi sinestezi olsun ya da olmasin orada genetik bir bilesen algi bu formu gelistirmek icin atesli tartismalidir. Kimler Sinestezi Gelistirebilir? Sinestezi gelistiren sinestezik olmayan vakalar vardir. Spesifik olarak, kafa travmasi, felc, beyin tumorleri ve temporal lob epilepsisi sinestezi uretebilir. Gecici sinestezi, psychedelic ilaclar meskalin veya LSD’ye maruz kalmadan , duyusal yoksunluktan veya meditasyondan kaynaklanabilir. Sinestezik olmayanlarin bilincli uygulama yoluyla farkli duyular arasinda iliskiler gelistirmesi mumkundur. Bunun potansiyel bir avantaji, gelistirilmis bellek ve tepki suresidir. Ornegin, bir kisi sese gormekten daha hizli tepki verebilir veya bir dizi rengi bir dizi sayidan daha iyi hatirlayabilir. Kromastezili bazi insanlar, notalari belirli renkler olarak tanimlayabildikleri icin mukemmel perdeye sahiptir. Sinestezi, gelismis yaraticilik ve olagandisi bilissel yeteneklerle iliskilidir. Ornegin, sinestez Daniel Tammet, sayilari renkler ve sekiller olarak gorme yetenegini kullanarak bellekten pi sayisinin 22.514 basamagini belirten bir Avrupa rekoru kirmistir. Sinestezi Turleri Nasil Farklidir? Sinestezi olan biri sinestez olarak bilinir ve bir sinestezinin duyularinin birbirine baglanabilecegi 80’den fazla yol kombinasyonu vardir. Ornegin, bazi sinestezler kelimeleri bir tat olarak algilarken, digerleri farkli kisilik ozelliklerini alfabenin 26 harfinin her biri ile iliskilendirebilir. Dahasi, sinestezi en yaygin olarak iki duyu arasindaki bir baglanti olarak gorulurken, uc veya daha fazla duyunun dahil oldugu sinestezi bicimleri vardir. Ayrica, bir sinestezin bes duyunun tumu arasinda bir baglanti sergiledigi en az bir vaka vardir. Bu ayni zamanda modlar arasi algilama olarak da bilinir ve insanlarin coklu duyusal modaliteleri nasil deneyimledikleriyle ilgilidir. Sinestezler arasindaki diger bir ayrim, sinestezilerinin iki ana gruba ayrilabilir olmasidir. Birincisi, sinestezin ilk uyaran tarafindan tetiklenen ikinci hissi duydugu, gordugu, hissettigi, kokladigi veya tattigi yansitmali sinestezi vardir. Buna bir ornek, belirli bir notayi calan bir gitar duyduklarinda elma kokan bir sinestettir. Elmanin kokusu, sinestez icin duyduklari ses kadar gercektir. Ikinci ana kategori, iliskisel sinestezidir. Bu gruba giren sinestezler, bir uyaran ile normalde algilanmayan bir duyu arasindaki baglantiyi hissederler. Yukaridaki ornekte, cagrisimsal sinesteziye sahip bir sinestez elma kokusu almazken, gitarin muzigi ile elma kokusu arasinda guclu bir iliski hissedeceklerdir. Elbette, bu iki tur sinestezi arasinda bir miktar gri alan vardir, cunku hem bagimsiz olarak hem de karisIk veya eszamanli olarak meydana gelen formlarla hem ongorulen hem de iliskilendiren bir sekilde deneyimlerini tanimlayan sinestezler vardir. Sinestezinin secici olarak meydana gelen veya tipik olarak kapatilabilen bir reaksiyon olmadigi acikca belirtilmelidir, sinestez ne zaman sinestetik olacagini secemez. Ne de basitce bir duyu degis tokusu veya bir duyunun digeriyle degistirilmesi degildir. Ayrica, yansitilan renkleri iceren sinestezi turlerinde, bu renkler ortamdaki renklere karismaz, aksine her ikisi de ayri ve farkli olarak algilanir. Ornegin, tek tek sayilari renk olarak algilayan biri, sayilari hangi renkte gosterilirse gosterilsin yine de gorur. Ancak, onlar ayni zamanda, her durumda ya rakamin belirli bir renkle cok guclu bir iliskisini deneyimleyecek ya da rakamin etrafinda parlayan iliskili renk gibi, uzayda bir bolgede yansitilan rengi cok net bir sekilde goreceklerdir. Yukarida verilen orneklerin bircogu bes temel duyuyu icerecek olsa da, ikincil alginin icsel hisler veya duygular seklinde oldugu sinestezi bicimleri oldugu da vurgulanmalidir. Ornegin bazi sinestezler, 5 rakami iyimser veya C harfinin comert olmasi gibi kisilik ozelliklerine sahip sayilari ve harfleri algilar. Sinestezi tiplerinde ayrim yapmayi saglayan baska kriterlerde vardir. Bunlar, sinestezinin kadinlar arasinda erkeklerden daha yaygin oldugu teorisini destekleyen arastirma bulgularini icerir, ancak cinsiyetler arasinda sinestezi yayginligi arasinda bir ayrim olmadigini gosteren baska arastirmalar da vardir. Kadinlarin sinestetik deneyimlere sahip olma ihtimalinin daha yuksek oldugunu savunanlar icin, genellikle yayginlik derecesinin onceden dusunulenden cok daha az oldugu sonucuna varirlar. Bazi calismalar, sinestezinin genetik bir bagi oldugunu ve ailelerde yurudugunu gostermistir. Aslinda, sinestezlerin % 40’indan fazlasinin ayni zamanda sinestezi olan bir ebeveyni, kardesi veya cocugu vardir. Bu sebeple, aileleri icinde birden fazla sinesteziye sahip kisiler olabilir. Bununla birlikte, son arastirmalar duyulari algilamanin, konjenital sinesteziden ayri olarak, psIkoaktif uyaricilar tarafindan kimyasal olarak induklenebilen veya deneyimler yoluyla gelistirilebilen, ogrenilen veya travmatik bir deneyimi izleyen ve sorumlu bilissel yolu degistiren bazi sinestezi bicimleri oldugunu gosterdiginde bir ayrim ortaya cikmaktadir. Ikincisine bir ornek, travma sonrasi stres bozuklugu (PTSD) ve Grapheme-color Synesthesia arasinda gosterilen baglantidir.
	Alıntı Yap

Konuyu Toplam 1 Üye okuyor. (0 Kayıtlı üye ve 1 Misafir)