|
|
21 Ağustos 2020, 08:26
|
#1 |
 |
Eylem (Aksiyon) Potansiyeli Nedir
Beyin adim atmaktan tutunda, telefonunu almaya kadar yapilan her harekette, elektrik sinyallerini vucudun geri kalanina iletir. Bu sinyallere eylem potansiyelleri veya aksiyon potansiyelleri denir. Aksiyon potansiyelleri, kaslarin hassas bir sekilde koordine olmasini ve hareket etmesini saglamaktadir ve beyindeki noron adi verilen hucreler tarafindan iletilirler.
Eylem potansiyeli, bir noronun hucre zari boyunca elektriksel potansiyelde hizli artislar ve muteakip dususler olarak gorsellestirilir. Aksiyon potansiyeli, bilgiyi diger noronlara iletmekten sorumlu olan bir noronun aksonunun uzunlugu boyunca yayilirlar ve belirli bir potansiyele ulasildiginda meydana gelen ya hep ya hic durumudur. Eylem Potansiyelleri Noronlar Tarafindan Tasinir Aksiyon potansiyelleri beyindeki noron adi verilen hucreler tarafindan iletilir. Noronlar, cevre hakkindaki bilgileri islemek ve kordine etmek icin, duyular vasitasiyla vucuttaki kaslara tum elektrik sinyallerini iletmek ve emirler gondermekten gorevlidirler. Noron, vucudun her yerine bilgi aktarmasina izin veren birkac parcadan olusur, bu parcalar sunlardir: Dendtritler: Dendritler, yakin noronlardan bilgi alan bir noronun dallanmis parcalaridir. Hucre govdesi: Hucre govdesi, noronun onun iceren cekirdegini hucrenin kalitsal bilgiler icerir ve hucrenin buyume ve ureme kontrol eder. Akson terminelleri: Akson uclarindan veya diger noronlara bilgi iletme uzak hucre govdesinden elektrik sinyallerinin akisini saglamaktadir. Noron: Noron dendritleri araciligiyla girdi alan (klavyedeki bir harf tusuna basmak gibi) ve aksonu araciligiyla kisiye bir cikti (bilgisayar ekraninda beliren bu harfin gorulmesi) veren bir bilgisayar gibi dusunmek mumkundur. Arada, bilgi islenir, boylece girdi istenen ciktiyla sonuclanir. Eylem Potansiyelinin Tanimi Ani yukselmeler veya durtuler olarak da adlandirilan aksiyon potansiyelleri, bir olaya yanit olarak bir hucresel zar boyunca elektrik potansiyeli hizla yukseldiginde, sonra dustugunde ortaya cikar. Tum surec tipik olarak birkac milisaniye surmektedir. Hucresel bir membran, bir hucreyi cevreleyen, icerigini dis ortamdan koruyan ve digerlerini disarida tutarken yalnizca belirli maddelerin iceri girmesine izin veren cift katmanli protein ve lipitlerdir. Volt (V) cinsinden olculen bir elektrik potansiyeli, is yapma potansiyeline sahip elektrik enerjisi miktarini olcmektedir. Tum hucreler, hucre zarlari boyunca bir elektrik potansiyeli saglamaktadir. Eylem Potansiyellerinde Konsantrasyon Degradelerinin Rolu Bir hucrenin icindeki potansiyel ile disaridaki potansiyelin karsilastirilmasiyla olculen hucresel bir zardan gecen elektrik potansiyeli, hucrenin icindeki ve disindaki iyonlar olarak adlandirilan yuklu parcaciklarin konsantrasyon veya konsantrasyon gradyanlarinda farkliliklar oldugu icin ortaya cikmaktadir. Bu konsantrasyon gradyanlari, iyonlari dengesizlikleri esitlemeye iten elektriksel ve kimyasal dengesizliklere neden olur; daha farkli dengesizlikler, dengesizliklerin giderilmesi icin daha buyuk bir motive edici veya itici guc saglamaktadir. Bunu yapmak icin, bir iyon tipik olarak zarin yuksek konsantrasyonlu tarafindan dusuk konsantrasyonlu tarafa hareket etmektedir. Aksiyon potansiyelleri icin ilgi cekici iki iyon, hucrelerin icinde ve disinda bulunabilen potasyum katyonu (K + ) ve sodyum katyonudur (Na + ). Disariya gore hucrelerin icinde daha yuksek bir K + konsantrasyonu vardir. Hucrelerin dis tarafinda, iceriye gore yaklasIk 10 kat daha yuksek bir Na + konsantrasyonu vardir. Dinlenme Membran Potansiyeli Devam etmekte olan aksiyon potansiyeli olmadiginda (yani hucre hareketsiz oldugunda), noronlarin elektrik potansiyeli, tipik olarak -70 mV civarinda olculen dinlenme membran potansiyelindedir. Bu, hucrenin ic potansiyelinin disaridan 70 mV daha dusuk oldugu anlamina gelmektedir. Bunun bir denge durumuna isaret ettigi unutulmamalidir, iyonlar hala hucrenin icine ve disina hareket eder, ancak dinlenme zari potansiyelini oldukca sabit bir degerde tutacak bir sekildedir Dinlenme zari potansiyeli korunabilir cunku hucre zari iyon kanallarini olusturan proteinler( iyonlarin hucrelere girip cikmasina izin veren delikler)- ve iyonlari hucrenin icine ve disina pompalayabilen sodyum / potasyum pompalari icermektedir. Iyon kanallari her zaman acik degildir; bazi kanal turleri yalnizca belirli kosullara yanit olarak acilir. Bu kanallar bu nedenle kapili kanallar olarak adlandirilir. Bir sizinti kanali rastgele acilir ve kapanir ve hucrenin dinlenme membran potansiyelinin korunmasina yardimci olur. Sodyum sizinti kanallari, Na izin + (Na konsantrasyonu, cunku yavas hucre icine tasimak icin + potasyum kanallarini K izin verirken, ic dis goreli olarak daha yuksektir) + K konsantrasyonu icin (hucre disina tasimak + oldugu disa gore iceride daha yuksek). Bununla birlikte, potasyum icin sodyum icin oldugundan cok daha fazla sizinti kanali vardir ve bu nedenle potasyum, hucreye giren sodyumdan cok daha hizli bir sekilde hucre disina cikar. Boylece disarida daha pozitif yuk olur hucrenin, istirahat membran potansiyelinin negatif olmasina neden olur. Sodyum/potasyum pompasi, sodyumu hucreden veya potasyumu hucreye geri tasiyarak dinlenme zari potansiyelini korur. Bununla birlikte, bu pompa, cikarilan her uc Na + iyonu icin iki K + iyonu getirerek negatif potansiyeli korumaktadir. Aksiyon panelleri icin gerilim kapili iyon kanallari, onemlidirler. Bu kanallarin cogu, hucre zari dinlenme zari potansiyeline yakin oldugunda kapali kalir. Ancak hucrenin potansiyeli daha pozitif (daha az negatif) hale geldiginde bu iyon kanallari acilacaktir. Eylem Potansiyelinin Asamalari Bir aksiyon potansiyeli, negatiften pozitife, dinlenme zari potansiyelinin gecici olarak tersine cevrilme seklindedir. Aksiyon potansiyelinde artis genellikle birkac asamaya ayrilir, bu asamalar sunlardir: Reseptorune baglanan veya parmaginizla bir tusa basan bir norotransmiter gibi bir sinyale (veya uyarana) yanit olarak, bazi Na + kanallari acilir ve konsantrasyon gradyani nedeniyle Na + ‘ nin hucreye akmasina izin vermektedir. Membran potansiyeli depolarize olur veya daha pozitif hale gelir. Membran potansiyeli bir esIk degerine (genellikle -55 mV civarinda) ulastiginda aksiyon potansiyeli devam eder. Potansiyele ulasilmazsa, aksiyon potansiyeli olusmaz ve hucre dinlenme membran potansiyeline geri doner. Bir esige ulasmanin bu gerekliligi, aksiyon potansiyeline ya hep ya hic olayi denmesinin nedenidir. EsIk degerine ulastiktan sonra voltaj kapili Na + kanallari acilir ve Na + iyonlari hucreye tasar. Zar potansiyeli, negatiften pozitife doner cunku hucrenin ici artik disariya gore daha pozitiftir. Membran potansiyeli +30 mV’ye ulastiginda – aksiyon potansiyelinin zirvesi – voltaj kapili potasyum kanallari acilir ve K +, konsantrasyon gradyani nedeniyle hucreyi terk eder. Membran potansiyeli yeniden polarize olur veya negatif dinlenme membran potansiyeline dogru geri hareket etmektedir. K + iyonlari, membran potansiyelinin dinlenme potansiyelinden biraz daha negatif olmasina neden oldugundan, noron gecici olarak hiperpolarize olur. Noron, sodyum/potasyum pompasinin noronu dinlenme zari potansiyeline dondurdugu refrakter bir doneme girmektedir. Eylem Potansiyelinin Yayilmasi Aksiyon potansiyeli, aksonun uzunlugu boyunca bilgiyi diger noronlara ileten akson terminallerine dogru hareket eder. Yayilma hizi, daha genis capin daha hizli yayilma anlamina geldigi aksonun capina ve bir aksonun bir kisminin, bir kablo telinin kaplamasina benzer sekilde hareket eden yagli bir madde olan miyelinle kapli olup olmadigina baglidir. Kiliflar akson ve elektrik akiminin disari sizmasini onleyerek aksiyon potansiyelinin daha hizli olusmasini saglamaktadir. |
|
|
| Konuyu Toplam 1 Üye okuyor. (0 Kayıtlı üye ve 1 Misafir) | |
|
|
Normal
