Etnomuzikolojinin Tanimi, Tarihi Ve Yontemleri - IRCRehberi.Net- Türkiyenin En iyi IRC ve Genel Forum Sitesi

CeReN · 12 Eylül 2020, 09:33

Etnomuzikolojinin her ne kadar farkli tanimlari bulunsa da kisaca, muzik kulturunun derinlemesine incelenmesi denilebilir. Bazilari bunu insanlarin neden ve nasil muzik yaptiginin incelenmesi olarak tanimlarken bazilari ise muzigin antropolojisi olarak tanimlamaktadirlar. Bu yazida etnomuzikolojinin ne oldugu, ilgilendigi alanlari, tarihi ve kavramlari hakkinda bilgiler bulunmaktadir.

Etnomuzikolojinin Arastirma Sorulari
Etnomuzikologlar, dunya capinda cok cesitli konulari ve muzikal uygulamalari incelemektedir. Bazen Bati Avrupa klasIk muzigini inceleyen muzikoloji biliminin aksine Bati disi muzikler veya dunya muzigi calismasi olarak tanimlanir. Bununla birlikte, alan, konularindan cok arastirma yontemleriyle (yani, belirli bir kultur icindeki etnografi veya kapsamli saha calismasi) tanimlanir. Bu nedenle, etnomuzikologlar folklorik muzikten kitle aracili populer muzige, seckin siniflarla iliskili muzik uygulamalarina kadar her seyi inceleyebilirler.
Etnomuzikologlarin sordugu yaygin arastirma sorulari sunlardir:
• Muzik, icinde yaratildigindan daha genis alandaki kulturu nasil yansitiyor?
• Muzik, sosyal, politik, dini veya bir ulusu veya bir grup insani temsil etmek icin farkli amaclar icin nasil kullanilir?
• Belirli bir toplumda muzisyenler hangi rolleri oynar?
• Muzik performansi irk, sinif, cinsiyet ve cinsellik gibi cesitli kimlik eksenleriyle nasil kesisiyor veya bunlari nasil temsil ediyor?

Etnomuzikolojinin Tarihi
Etnomuzikoloji alan olkarak, su anda adlandirildigi sekliyle 1950’lerde ortaya cikmistir, ancak etnomuzikoloji, 19. yuzyil sonlarina dogru karsilastirmali muzikoloji ile meydana cikmistir. 19. yuzyil Avrupa’sinin milliyetcilige odaklanmasina bagli olarak, karsilastirmali muzikoloji, dunyanin cesitli bolgelerinin farkli muzikal ozelliklerini belgeleme projesi olarak ortaya cikmistir. Muzikoloji alani, tarihsel muzikoloji ve karsilastirmali muzikolojiyi iki ayri dal olarak dusunen Avusturyali bilim adami Guido Adler tarafindan 1885 yilinda kurulmustur ve tarihsel muzikoloji sadece Avrupa klasIk muzigine odaklanmistir.
Erken donem karsilastirmali bir muzikolog olan Carl Stumpf, 1886’da Britanya Kolombiyasi’nda yerli bir grup hakkinda ilk muzik etnografilerinden birini yayinlamistir. Karsilastirmali muzikologlar oncelikle muzikal uygulamalarin kokenlerini ve evrimini belgelemekle ilgilenmislerdir. Sik sIk sosyal Darwinist fikirleri benimsemisler ve Batili olmayan toplumlarda muzigin, muzikal karmasIkligin doruk noktasi olarak gordukleri Bati Avrupa’daki muzikten daha basit oldugunu varsaymislardir. Karsilastirmali muzikologlar, muzigin bir yerden digerine yayilma bicimiyle de ilgilenmislerdir.20. yuzyilin baslarindaki folklorcular, ornegin Cecil Sharp (Ingiliz halk turkulerini toplayan) ve Frances Densmore (cesitli Kizilderili gruplarinin sarkilarini toplayan) -ayni zamanda etnomuzikolojinin atalari olarak gorulmektedir.
Karsilastirmali muzikolojinin bir diger onemli konusu da enstrumanlarin ve muzik sistemlerinin siniflandirilmasiydi. 1914’te Alman bilim adamlari Curt Sachs ve Erich von Hornbostel, bugun hala kullanilmakta olan muzik aletlerini siniflandirmak icin bir sistem gelistirmislerdir. Sistem, enstrumanlari titresen malzemelerine gore dort gruba ayirir: aerofonlar (flutte oldugu gibi havadan kaynaklanan titresimler), akorofonlar (bir gitarda oldugu gibi titresen teller), membranofonlar (davullarda oldugu gibi titresen hayvan derisi) ve idiofonlar (bir cingirak gibi enstrumanin kendisinin neden oldugu titresimler).
1950’de Hollandali muzikolog Jaap Kunst, iki disiplini birlestiren etnomuzikoloji terimini icat etmistir,bunlar muzikoloji (muzik calismasi) ve etnolojidir (farkli kulturlerin karsilastirmali calismasi). Bu yeni isme dayanarak, muzikolog Charles Seeger, antropolog Alan Merriam ve digerleri, 1955’te Etnomuzikoloji Toplulugu’nu ve 1958’de Etnomuzikoloji dergisini kurmustur. Etnomuzikoloji alanindaki ilk yuksek lisans programlari 1960’larda Urbana’daki Illinois Universitesi UCLA’da kurulmustur. (Champaign ve Indiana Universitesi)
Isim degisIkligi, bu alandaki baska bir degisime isaret etti: etnomuzikoloji, muzikal pratiklerin kokenlerini, evrimini ve karsilastirmasini incelemekten uzaklasti ve muzigi din, dil ve yemek gibi bircok insan faaliyetinden biri olarak dusunmeye dogru ilerlemistir. Kisacasi, alan daha antropolojik hale gelmistir. Alan Merriam’in 1964 tarihli The Anthropology of Music adli kitabi, bu degisimi yansitan temel bir metindir. Muzik artik tamamen bir kayittan veya yazili muzik notasyonundan elde edilebilecek bir calisma nesnesi olarak degil, daha cok toplumun etkiledigi dinamik bir surec olarak dusunuluyordu. Pek cok karsilastirmali muzikolog analiz ettikleri muzigi calmazken veya sahada cok zaman gecirirken, 20. yuzyilin sonlarinda uzun suren saha calismalari etnomuzikologlar icin bir gereklilik haline gelmistir.
20. yuzyilin sonlarinda, Bati ile temas nedeniyle kirlenmemis oldugu dusunulen geleneksel Batili olmayan muzigi incelemekten de bir adim uzaklasilmistir. Cava gamelan, Hindustani klasIk muzigi ve Bati Afrika davulunun daha iyi arastirilmis geleneklerinin yani sira, kitlesel aracilikli populer ve cagdas muzik yapma bicimleri olan rap, salsa, rock, Afro-pop onemli calisma konulari haline gelmistir. Etnomuzikologlar ayrica odaklarini kuresellesme, goc, teknoloji-medya ve sosyal catisma gibi muzik yapimi ile kesisen daha guncel konulara cevirmislerdir. Etnomuzikoloji, kolejlerde ve universitelerde buyuk ilerlemeler kaydetmistir; duzinelerce lisansustu program ve bircok buyuk universitede fakulte uzerinde etnomuzikologlar bulunmaktadir.

Etnomuzikoloji ile Ilgili Temel Teoriler ve Kavramlar
Etnomuzikoloji, muzigin daha genis bir kulture veya bir grup insana anlamli bir bakis acisi saglayabilecegi fikrini alir. Diger bir temel kavram, kulturel gorecelilik ve hicbir kultur/muzigin dogasi geregi digerinden daha degerli veya daha iyi olmadigi fikridir. Etnomuzikologlar muzikal pratiklere iyi veya kotu gibi deger yargilari vermekten kacinirlar.
Teorik olarak, alan antropolojiden en derinden etkilenmistir. Ornegin, antropolog Clifford Geertz’in, okuyucuyu arastirmacinin deneyimine kaptiran ve kulturel olgunun baglamini yakalamaya calisan saha calismasi hakkinda ayrintili bir yazma yontemi olan kalin tanim kavrami cok etkili olmustur. 1980’lerin ve 90’larin sonlarinda, antropolojinin “kendi kendine donuslu” donusu – etnograflarin alandaki varliklarinin saha calismalarini nasil etkiledigi uzerine dusunme ve arastirma katilimcilarini gozlemlerken ve onlarla etkilesimde bulunurken tam nesnelligi surdurmenin imkansiz oldugunu kabul etmeleri icin baski ayrica etnomuzikologlar arasinda da yayginlasmistir. Etnomuzikologlar ayrica dilbilim, sosyoloji, kulturel cografya ve post-yapisalci teori, ozellikle Michel Foucault’nun calismasi dahil olmak uzere bir dizi diger sosyal bilim disiplinlerinden teorileri kullanmaktadirlar.

Etnomuzikoloji Yontemleri
Etnografya, etnomuzikolojiyi tarihsel muzikolojiden en cok ayiran ve buyuk olcude arsiv arastirmasi yapmayi (metinleri inceleme) gerektiren yontemdir. Etnografya, diger sorularin yani sira daha genis kulturlerindeki rollerini, nasil muzik yaptiklarini ve muzige ne anlam yuklediklerini anlamak icin insanlarla, yani muzisyenlerle arastirma yapmayi icerir. Etnomuzikolojik arastirma, arastirmacinin kendisini hakkinda yazdigi kulture dalmasini gerektirir. Gorusme ve katilimci gozlemi, etnografik arastirmayla iliskili baslica yontemlerdir ve etnomuzikologlarin saha calismasi yuruturken dahil olduklari en yaygin faaliyetlerdir. Cogu etnomuzikolog, calistiklari muzikle calmayi, sarki soylemeyi veya dans etmeyi de ogrenir. Bu yontem, bir muzik pratigi hakkinda uzmanlik vebilgi edinme sekli olarak kabul edilir. 1960 yilinda UCLA’da unlu programi kuran bir etnomuzikolog olan Mantle Hood, bu iki muzikaliteyi hem Avrupa klasIk muzigini hem de Bati disi bir muzigi calabilme yetenegi olarak adlandirmistir.
Etnomuzikologlar ayrica alan notlari yazarak, ses ve video kayitlari yaparak muzik yapimini cesitli sekillerde belgelerler. Son olarak, muzikal analiz ve transkripsiyon vardir. Muzikal analiz, muzik seslerinin ayrintili bir tanimini gerektirir ve hem etnomuzikologlar hem de tarihi muzikologlar tarafindan kullanilan bir yontemdir. Transkripsiyon, muzikal seslerin yazili notasyona donusturulmesidir. Etnomuzikologlar genellikle transkripsiyonlar uretir ve argumanlarini daha iyi aciklamak icin bunlari yayinlarina dahil ederler.

Etnomuzikoloji ile Ilgili Etik Hususlar
Etnomuzikologlarin arastirmalari sirasinda dikkate aldiklari ve cogu kendilerine ait olmayan muzik uygulamalarinin temsiliyle ilgili bir dizi etik sorun vardir. Etnomuzikologlar, yayinlarinda ve halka acik sunumlarinda kendilerini temsil edecek kaynaklara veya erisime sahip olmayan bir grup insanin muzigini temsil etmek ve yaymakla gorevlidir. Dogru temsiller uretme sorumlulugu vardir, ancak etnomuzikologlar, uyesi olmadiklari bir grup icin asla konusamayacaklarinin da farkinda olmalidirlar.
Cogunlukla Batili etnomuzikologlar ve bu alandaki Batili olmayan muhbirler veya arastirma katilimcilari arasinda da sIklikla bir guc farkliligi vardir. Bu esitsizlik genellikle ekonomiktir ve bazen etnomuzikologlar, bilgi verenlerin arastirmaciya sagladigi bilgi icin gayri resmi bir alisveris olarak arastirma katilimcilarina para veya hediyeler verir. Son olarak, genellikle geleneksel veya folklorik muzikle ilgili fikri mulkiyet haklariyla ilgili sorular vardir. Pek cok kulturde, muzigin bireysel mulkiyeti kavrami yoktur. Kolektif olarak sahiplenir, bu nedenle etnomuzikologlar bu gelenekleri kaydettiklerinde cetrefilli durumlar ortaya cikabilir. Kaydin amacinin ne olacagi konusunda cok acik sozlu olmali ve muzisyenlerden izin istemelidirler. Kaydi ticari amacla kullanma sansi varsa, muzisyenlere kredi vermek ve tazminat odemek icin bir duzenleme yapilmalidir.

12 Eylül 2020, 09:33	#1
CeReN Guest	Etnomuzikolojinin Tanimi, Tarihi Ve Yontemleri Etnomuzikolojinin her ne kadar farkli tanimlari bulunsa da kisaca, muzik kulturunun derinlemesine incelenmesi denilebilir. Bazilari bunu insanlarin neden ve nasil muzik yaptiginin incelenmesi olarak tanimlarken bazilari ise muzigin antropolojisi olarak tanimlamaktadirlar. Bu yazida etnomuzikolojinin ne oldugu, ilgilendigi alanlari, tarihi ve kavramlari hakkinda bilgiler bulunmaktadir. Etnomuzikolojinin Arastirma Sorulari Etnomuzikologlar, dunya capinda cok cesitli konulari ve muzikal uygulamalari incelemektedir. Bazen Bati Avrupa klasIk muzigini inceleyen muzikoloji biliminin aksine Bati disi muzikler veya dunya muzigi calismasi olarak tanimlanir. Bununla birlikte, alan, konularindan cok arastirma yontemleriyle (yani, belirli bir kultur icindeki etnografi veya kapsamli saha calismasi) tanimlanir. Bu nedenle, etnomuzikologlar folklorik muzikten kitle aracili populer muzige, seckin siniflarla iliskili muzik uygulamalarina kadar her seyi inceleyebilirler. Etnomuzikologlarin sordugu yaygin arastirma sorulari sunlardir: • Muzik, icinde yaratildigindan daha genis alandaki kulturu nasil yansitiyor? • Muzik, sosyal, politik, dini veya bir ulusu veya bir grup insani temsil etmek icin farkli amaclar icin nasil kullanilir? • Belirli bir toplumda muzisyenler hangi rolleri oynar? • Muzik performansi irk, sinif, cinsiyet ve cinsellik gibi cesitli kimlik eksenleriyle nasil kesisiyor veya bunlari nasil temsil ediyor? Etnomuzikolojinin Tarihi Etnomuzikoloji alan olkarak, su anda adlandirildigi sekliyle 1950’lerde ortaya cikmistir, ancak etnomuzikoloji, 19. yuzyil sonlarina dogru karsilastirmali muzikoloji ile meydana cikmistir. 19. yuzyil Avrupa’sinin milliyetcilige odaklanmasina bagli olarak, karsilastirmali muzikoloji, dunyanin cesitli bolgelerinin farkli muzikal ozelliklerini belgeleme projesi olarak ortaya cikmistir. Muzikoloji alani, tarihsel muzikoloji ve karsilastirmali muzikolojiyi iki ayri dal olarak dusunen Avusturyali bilim adami Guido Adler tarafindan 1885 yilinda kurulmustur ve tarihsel muzikoloji sadece Avrupa klasIk muzigine odaklanmistir. Erken donem karsilastirmali bir muzikolog olan Carl Stumpf, 1886’da Britanya Kolombiyasi’nda yerli bir grup hakkinda ilk muzik etnografilerinden birini yayinlamistir. Karsilastirmali muzikologlar oncelikle muzikal uygulamalarin kokenlerini ve evrimini belgelemekle ilgilenmislerdir. Sik sIk sosyal Darwinist fikirleri benimsemisler ve Batili olmayan toplumlarda muzigin, muzikal karmasIkligin doruk noktasi olarak gordukleri Bati Avrupa’daki muzikten daha basit oldugunu varsaymislardir. Karsilastirmali muzikologlar, muzigin bir yerden digerine yayilma bicimiyle de ilgilenmislerdir.20. yuzyilin baslarindaki folklorcular, ornegin Cecil Sharp (Ingiliz halk turkulerini toplayan) ve Frances Densmore (cesitli Kizilderili gruplarinin sarkilarini toplayan) -ayni zamanda etnomuzikolojinin atalari olarak gorulmektedir. Karsilastirmali muzikolojinin bir diger onemli konusu da enstrumanlarin ve muzik sistemlerinin siniflandirilmasiydi. 1914’te Alman bilim adamlari Curt Sachs ve Erich von Hornbostel, bugun hala kullanilmakta olan muzik aletlerini siniflandirmak icin bir sistem gelistirmislerdir. Sistem, enstrumanlari titresen malzemelerine gore dort gruba ayirir: aerofonlar (flutte oldugu gibi havadan kaynaklanan titresimler), akorofonlar (bir gitarda oldugu gibi titresen teller), membranofonlar (davullarda oldugu gibi titresen hayvan derisi) ve idiofonlar (bir cingirak gibi enstrumanin kendisinin neden oldugu titresimler). 1950’de Hollandali muzikolog Jaap Kunst, iki disiplini birlestiren etnomuzikoloji terimini icat etmistir,bunlar muzikoloji (muzik calismasi) ve etnolojidir (farkli kulturlerin karsilastirmali calismasi). Bu yeni isme dayanarak, muzikolog Charles Seeger, antropolog Alan Merriam ve digerleri, 1955’te Etnomuzikoloji Toplulugu’nu ve 1958’de Etnomuzikoloji dergisini kurmustur. Etnomuzikoloji alanindaki ilk yuksek lisans programlari 1960’larda Urbana’daki Illinois Universitesi UCLA’da kurulmustur. (Champaign ve Indiana Universitesi) Isim degisIkligi, bu alandaki baska bir degisime isaret etti: etnomuzikoloji, muzikal pratiklerin kokenlerini, evrimini ve karsilastirmasini incelemekten uzaklasti ve muzigi din, dil ve yemek gibi bircok insan faaliyetinden biri olarak dusunmeye dogru ilerlemistir. Kisacasi, alan daha antropolojik hale gelmistir. Alan Merriam’in 1964 tarihli The Anthropology of Music adli kitabi, bu degisimi yansitan temel bir metindir. Muzik artik tamamen bir kayittan veya yazili muzik notasyonundan elde edilebilecek bir calisma nesnesi olarak degil, daha cok toplumun etkiledigi dinamik bir surec olarak dusunuluyordu. Pek cok karsilastirmali muzikolog analiz ettikleri muzigi calmazken veya sahada cok zaman gecirirken, 20. yuzyilin sonlarinda uzun suren saha calismalari etnomuzikologlar icin bir gereklilik haline gelmistir. 20. yuzyilin sonlarinda, Bati ile temas nedeniyle kirlenmemis oldugu dusunulen geleneksel Batili olmayan muzigi incelemekten de bir adim uzaklasilmistir. Cava gamelan, Hindustani klasIk muzigi ve Bati Afrika davulunun daha iyi arastirilmis geleneklerinin yani sira, kitlesel aracilikli populer ve cagdas muzik yapma bicimleri olan rap, salsa, rock, Afro-pop onemli calisma konulari haline gelmistir. Etnomuzikologlar ayrica odaklarini kuresellesme, goc, teknoloji-medya ve sosyal catisma gibi muzik yapimi ile kesisen daha guncel konulara cevirmislerdir. Etnomuzikoloji, kolejlerde ve universitelerde buyuk ilerlemeler kaydetmistir; duzinelerce lisansustu program ve bircok buyuk universitede fakulte uzerinde etnomuzikologlar bulunmaktadir. Etnomuzikoloji ile Ilgili Temel Teoriler ve Kavramlar Etnomuzikoloji, muzigin daha genis bir kulture veya bir grup insana anlamli bir bakis acisi saglayabilecegi fikrini alir. Diger bir temel kavram, kulturel gorecelilik ve hicbir kultur/muzigin dogasi geregi digerinden daha degerli veya daha iyi olmadigi fikridir. Etnomuzikologlar muzikal pratiklere iyi veya kotu gibi deger yargilari vermekten kacinirlar. Teorik olarak, alan antropolojiden en derinden etkilenmistir. Ornegin, antropolog Clifford Geertz’in, okuyucuyu arastirmacinin deneyimine kaptiran ve kulturel olgunun baglamini yakalamaya calisan saha calismasi hakkinda ayrintili bir yazma yontemi olan kalin tanim kavrami cok etkili olmustur. 1980’lerin ve 90’larin sonlarinda, antropolojinin “kendi kendine donuslu” donusu – etnograflarin alandaki varliklarinin saha calismalarini nasil etkiledigi uzerine dusunme ve arastirma katilimcilarini gozlemlerken ve onlarla etkilesimde bulunurken tam nesnelligi surdurmenin imkansiz oldugunu kabul etmeleri icin baski ayrica etnomuzikologlar arasinda da yayginlasmistir. Etnomuzikologlar ayrica dilbilim, sosyoloji, kulturel cografya ve post-yapisalci teori, ozellikle Michel Foucault’nun calismasi dahil olmak uzere bir dizi diger sosyal bilim disiplinlerinden teorileri kullanmaktadirlar. Etnomuzikoloji Yontemleri Etnografya, etnomuzikolojiyi tarihsel muzikolojiden en cok ayiran ve buyuk olcude arsiv arastirmasi yapmayi (metinleri inceleme) gerektiren yontemdir. Etnografya, diger sorularin yani sira daha genis kulturlerindeki rollerini, nasil muzik yaptiklarini ve muzige ne anlam yuklediklerini anlamak icin insanlarla, yani muzisyenlerle arastirma yapmayi icerir. Etnomuzikolojik arastirma, arastirmacinin kendisini hakkinda yazdigi kulture dalmasini gerektirir. Gorusme ve katilimci gozlemi, etnografik arastirmayla iliskili baslica yontemlerdir ve etnomuzikologlarin saha calismasi yuruturken dahil olduklari en yaygin faaliyetlerdir. Cogu etnomuzikolog, calistiklari muzikle calmayi, sarki soylemeyi veya dans etmeyi de ogrenir. Bu yontem, bir muzik pratigi hakkinda uzmanlik vebilgi edinme sekli olarak kabul edilir. 1960 yilinda UCLA’da unlu programi kuran bir etnomuzikolog olan Mantle Hood, bu iki muzikaliteyi hem Avrupa klasIk muzigini hem de Bati disi bir muzigi calabilme yetenegi olarak adlandirmistir. Etnomuzikologlar ayrica alan notlari yazarak, ses ve video kayitlari yaparak muzik yapimini cesitli sekillerde belgelerler. Son olarak, muzikal analiz ve transkripsiyon vardir. Muzikal analiz, muzik seslerinin ayrintili bir tanimini gerektirir ve hem etnomuzikologlar hem de tarihi muzikologlar tarafindan kullanilan bir yontemdir. Transkripsiyon, muzikal seslerin yazili notasyona donusturulmesidir. Etnomuzikologlar genellikle transkripsiyonlar uretir ve argumanlarini daha iyi aciklamak icin bunlari yayinlarina dahil ederler. Etnomuzikoloji ile Ilgili Etik Hususlar Etnomuzikologlarin arastirmalari sirasinda dikkate aldiklari ve cogu kendilerine ait olmayan muzik uygulamalarinin temsiliyle ilgili bir dizi etik sorun vardir. Etnomuzikologlar, yayinlarinda ve halka acik sunumlarinda kendilerini temsil edecek kaynaklara veya erisime sahip olmayan bir grup insanin muzigini temsil etmek ve yaymakla gorevlidir. Dogru temsiller uretme sorumlulugu vardir, ancak etnomuzikologlar, uyesi olmadiklari bir grup icin asla konusamayacaklarinin da farkinda olmalidirlar. Cogunlukla Batili etnomuzikologlar ve bu alandaki Batili olmayan muhbirler veya arastirma katilimcilari arasinda da sIklikla bir guc farkliligi vardir. Bu esitsizlik genellikle ekonomiktir ve bazen etnomuzikologlar, bilgi verenlerin arastirmaciya sagladigi bilgi icin gayri resmi bir alisveris olarak arastirma katilimcilarina para veya hediyeler verir. Son olarak, genellikle geleneksel veya folklorik muzikle ilgili fikri mulkiyet haklariyla ilgili sorular vardir. Pek cok kulturde, muzigin bireysel mulkiyeti kavrami yoktur. Kolektif olarak sahiplenir, bu nedenle etnomuzikologlar bu gelenekleri kaydettiklerinde cetrefilli durumlar ortaya cikabilir. Kaydin amacinin ne olacagi konusunda cok acik sozlu olmali ve muzisyenlerden izin istemelidirler. Kaydi ticari amacla kullanma sansi varsa, muzisyenlere kredi vermek ve tazminat odemek icin bir duzenleme yapilmalidir.
	Alıntı Yap

Konuyu Toplam 1 Üye okuyor. (0 Kayıtlı üye ve 1 Misafir)