|
|
31 Temmuz 2021, 10:47
|
#1 |
  |
Heyelan Envanteri Ve Tespiti
Cesitli hazirlayici ve tetikleyici faktorlerden etkilenen heyelanlar, can veya mal kaybina ve cevresel bozulmaya neden olan dogal olarak tehlikeli olaylardir. Yogun veya uzun sureli yagislar, hizli kar erimesi, depremler veya volkanik patlamalar gibi tetikleyen faktorler, ormansizlasma, madencilik ve yol gelistirme icin egimlerin kesilmesi gibi insan kaynakli tetikleyici faktorler tarafindan artirilir. Heyelanlar; akma, kayma, devrilme veya dusme gibi cesitli hareketleri icerir ve bircogu, bu hareketlerden iki veya daha fazlasini ayni anda veya heyelanin omru boyunca birlestirir. Geleneksel olarak, heyelan envanter haritalari, onemli olan ancak yeterince ayrintili olmayan tarihi kaynaklardan, arsiv belgelerinden ve gazetelerden alinabilir, bu da nicel risk degerlendirmesini zorlastirir.
Tarihsel olaylari, duyarliligi ve tehlike haritalama modellerinin gelistirilmesinde veya dogrulanmasinda da kullanilabilen heyelan envanterini gelistirmek ve tespit tekniklerini degerlendirmek icin iyi bir firsat sunar. Bir envanter haritasi, bir calisma alanindaki heyelanlari tanimlar, ayrica cevresel faktorler arasindaki mekansal korelasyonu kurar. Heyelan olusumunu etkili bir sekilde olcmek icin bir harita gereklidir ve bu harita da genellikle heyelanlarin buyuklugu, yerleri ve hacmi (tercih edilen) konusunda bilgiler icerir. Heyelan dagilimlarinin konumu hakkinda bilgi saglayan envanter haritalari, gerekli etki azaltma onlemlerinin uygulanmasina yardimci olur, ayrica tehlikelerinin degerlendirilmesindeki ilk adim, kapsamli bir heyelan envanter haritasidir. Heyelan Envanteri ve TespitiHeyelan envanter haritalamasi, kapsamli bir tehlike ve risk analizi icin cok onemli bir gereklilik olmasina ragmen, homojen olmayan mekansal dagilimlari, farkli haritalama, siniflandirma kriterleri ve yontemlerinin kullanilmasi nedeniyle bu haritalarin arazi yonetimi ve planlamasi icin kullanisliligi oldukca sinirlidir. Ancak, uzaktan algilanan veriler kullanilarak gelistirilen buyuk olcekli haritalar, bu sorunlarin ve sinirlamalarin ustesinden gelebilir, boylece duyarlilik tehlikesi ve risk degerlendirmesini daha etkili hale getirebilir. Yerinde olcumler, uzaktan algilama verileri ve araclari kullanilarak heyelan envanterlerinin gelistirilmesi zaman alici ve pahali oldugundan, envanter haritalari gelistirmenin etkili bir yolu olabilir. Yuksek cozunurluklu uydu goruntusu, gelismis uzaktan algilama ve mekansal analiz teknikleri, daha guvenilir envanter haritalarinin gelistirilmesine olanak tanir. Envanterlerin olusturulmasinda yer alan yontemler, cok zamanli hava fotograflarinin ve uzaktan algilanan goruntulerin gorsel yorumunu ve jeomorfolojik alan haritalamasini, bir arada jeolojik ortam hakkinda uzman bilgisini icerir. Ornegin, Harp ve ekibi heyelan envanteri icin bazi onerilen haritalama kriterleri bildirmislerdir. ve bunlar asagidaki gibidir: • CBS araci, diger mekansal degiskenlerle ilgili olarak istatistiksel analiz icin bir mekansal harita gelistirmek icin kullanilabilir, • Dis gucler veya dogal ve antropojenik nedenler tarafindan tetiklenen tum heyelan populasyonu, eksIksiz bir heyelan dagiliminin elde edilebilmesi icin haritalandirilma ve cizilmesi, Bununla birlikte, ayrintili envanterler nadiren mevcuttur cunku gecmisteki cesitli derecelerde modifikasyonlar nedeniyle kanitlar kaybolmus olabilir. Ote yandan, ozellikle gecmis heyelan faaliyetleri icin morfolojik gostergeler mevcutsa, yuksek cozunurluklu tarihsel uzaktan algilama verileri kullanilarak bir envanter haritasi veya veri gelistirilebilir. Guzzetti et al, Malamud ve ekibi, heyelan envanter haritalari arsiv envanterini arsivlerdeki, gazetelerdeki vb. kayitlara dayali olarak siniflandirilmislardir. Benzer sekilde Guzzetti ve ekibi heyelan envanter haritalari, siniflandirila bilecek jeomorfolojik envanter olarak siniflandirilmislardir ve bunlar asagidaki gibidir: • Tarihsel envanter (daha fazla zamansal farklilasma olmaksizin uzun bir sure boyunca heyelanin kumulatif etkisini gosteren), • Olaya dayali envanter (guclu bir deprem gibi tek bir tetikleyici olayin neden oldugu toprak kaymalari), • Mevsimsel envanter (bir aktif mevsimde tetiklenen heyelanlar) ve cok zamanli envanter (belirli tetikleyici olaylardan bagimsiz olarak uzun sureler boyunca heyelan aktivitesinin surekli izlenmesi), • Cok zamanli envanter, en emek yogun envanter turudur ve uzamsal-zamansal butunluk potansiyeline sahip tek envanterdir ve genellikle uzaktan algilamanin kullanilmasini gerektirir, Heyelan Envanteri ve TespitiTarihsel envanter, gecmis heyelan olaylarini kullanarak heyelan envanterlerini gelistiren en populer yaklasimdir. Yuksek uzamsal cozunurluk ve uzun vadeli uzaktan algilanan veriler, ozellikle acil bir durumda hizli haritalama ve izlemeye yardimci olur. Mevcut yerinde bilgilere ve uzaktan algilanan verilere dayanarak, cesitli heyelan envanterleri uretilebilir ve mumkun oldugunda tum boyutlari dahil olmak uzere etkilenen tum alani kapsayan farkli olceklerde detaylandirilabilir. Ayrica heyelanlari tam olarak gostermek icin cokgenler olarak haritalanabilir. Ek olarak birden fazla kapsam icin heyelan envanter haritalari hazirlanir ve bunlar asagidaki gibidir: • Kucukten buyuge ve bolgelerden eyaletlere veya uluslara kadar degisen alanlarda heyelan fenomeninin kapsamini belgelemek, • Heyelan duyarlilik, tehlike ve risk degerlendirmesine yonelik bir on adim atmak, • Morfolojik ve jeolojik ozelliklerle ilgili olarak heyelanlarin dagilimini, turlerini, modellerini ve sev yenilme sureclerinin dagilimini arastirmak, • Kitlesel israf sureclerinin hakim oldugu manzaralarin evrimini incelemek, • Kitlesel hareket surecleri, yerlesimler ve yuksek kulturel degere sahip alanlar arasindaki yakin tarihli ve tarihsel iliskileri arastirmak, • Yagis kaynakli heyelanlarin esIklerinin cikarilmasi, Heyelan envanteri ve tespiti teknik olarak cok yakindir ve sIklikla birbirinin yerine kullanilir. Dogrudan gorsel incelemeler veya saha arastirmalari ve mumkunse yerinde olcumler yoluyla bir envanter yapilmalidir. Bunlar hep birlikte tespiti tanimlar, baska bir deyisle, tespit edilmeyen iyi ve etkili bir envanter yoktur. EksIksiz ve dogru bir heyelan envanteri, heyelan tahminleri icin cok onemlidir; bu nedenle, yuksek cozunurluklu uydu goruntuleri analiz edilerek envanterin dogrulugu korunabilir. Sinirlarinin belirlenmesi, karasal ve topografya dogrulamasi ve ucuncu taraf incelemesi, heyelan envanterinin dogrulugunu yorumlamadaki prosedurlerdir. Heyelanin turu, bollugu ve dagilimina iliskin sistematik bilgiler halen eksIktir ve bu, heyelan turleri, paternleri, tekrari ve sev yenilme istatistikleri hakkinda temel ayrintilarin belgelenmesine yardimci olur. Bu bilgiler, heyelana duyarli bolgelerin belirlenmesine, potansiyel tehlikelerin ve heyelan risk degerlendirmesinin belirlenmesine yardimci olur. Ozellikle heyelanlarin sIklikla meydana geldigi bolgelerde cok zamanli envanterlere ihtiyac duyulmaktadir. Bu bolgeler, haritalama ve analiz icin yuksek uzaysal-zamansal cozunurluk verileri ve verimli yontemler gerektirir. Heyelan tipi, aktivite durumu, derinlik, hacim, tarih ve meydana geldigi yeri iceren bir envanter haritasi, performans ve guvenilirlik analizi icin hazirlayici faktorlerin hesaplanmasinda kullanilabilir. Gecmis heyelanlarin nedenlerini analiz etmeye ve anlamaya ek olarak, heyelan tespiti gelecekteki tehlikeleri izlemek ve tahmin etmek icin esit derecede faydalidir. Heyelan envanteri ve tespit haritalari, taninan her bir heyelanin kapsamli bir saha kontrolu ile entegre edilebilen farkli stereoskopik hava fotograflari setlerinin foto-yorumunun birlestirilmis proseduru kullanilarak gelistirilebilir. Saha kontrol sureci, kutle hareketi surecleriyle ilgili ana jeomorfik unsurlar ve topografik imzalar hakkinda ek bilgi edinmeyi ve bunlarin desen, dagilim, aktivite durumu ve egim sureclerinin evrimi acisindan yorumlanmasini icerir. Ozellikle, jeomorfolojik alan arastirmasi bazi konulara odaklanir ve bunlar asagidaki gibidir: • Havadan fotograf yorumlama ile elde edilen bilgilerin dogrulanmasi, • Heyelan turlerinin ve faaliyet durumunun taninmasi, • Sev yenilmelerinde yer alan tortularin analizi,Heyelan Envanteri ve Tespiti • Altyapi hasarlarinin degerlendirilmesi, Farkli boyut ve tipteki heyelanlar, bir envanter haritasinin gelistirilmesinde kullanilabilecek heyelanlarin tespit edilmesini de saglar. Bir heyelan, bilimsel calismalar icin en guvenilir envanter haritalari bicimini gelistirmek icin bir zemin kontrolu olarak saha arastirmalari ile birlikte gorsel yorumlama teknikleri kullanilarak tespit edilebilir veya tanimlanabilir. Cok sayida arastirmaci, uzaktan algilanan verileri kullanarak heyelan envanterleri gelistirmek icin calismalar yurutmustur. Ornegin Moosavi ve ekibi, GeoEye uzaktan algilanan verileri kullanarak bir heyelan envanter haritasi uretmislerdir ve yuksek uzamsal cozunurluklu uydu goruntulerini kullanan tematik haritalamanin yeni bir metodoloji gerektirdigini bulmuslardir. Ayrica Sun ve ekibi Geofen-1’in uzaktan algilanan verilerini, cok sayida derenin bulundugu karmasIk bir bolgede bir heyelan envanter haritasi gelistirmek icin kullanmistir, aksi halde saha arastirmalari yoluyla zorlayici ve pratik olmamistir. ALİNTİ ~
________________
Bizde Mutsuz Olalim ~
|
|
|
| Konuyu Toplam 1 Üye okuyor. (0 Kayıtlı üye ve 1 Misafir) | |
| Seçenekler | |
| Stil | |
|
|
Normal
