|
|
23 Haziran 2021, 10:48
|
#1 |
 |
Okyanus Asitlenmesi
Okyanus asitlenmesi, Dunya okyanuslarinin zamanla daha asidik hale geldigi sureci ifade eder. pH olarak bilinen bir olcum, 0 – 14 araliginda suyun ne kadar asidik veya bazik oldugunu olcer. Karbon emisyonlari asitlenmenin onde gelen nedenidir. Asidik okyanuslar deniz yasami icin cok zararli olabilir, bu da ekosistemin cokmesine ve insan yasami uzerinde daha genis olumsuz etkilere neden olur.
Okyanus Asitlenmesi Nedir? Okyanus asitlenmesi, dunya capinda toplu olarak okyanus ve deniz suyundaki pH seviyesinin dusurulmesidir. Kimyasal ozelliklerdeki ve asitlik seviyelerindeki bu degisIklik, gelismek icin belirli kosullara bagli olan deniz bitkileri ve hayvanlari icin zararli olabilir. Okyanustaki artan asitlik, esas olarak daha yuksek karbondioksit seviyelerinden kaynaklanmaktadir. Atmosferimize salinan fazla karbondioksitin yaklasIk %30’u Dunya’nin denizleri tarafindan emilir. Bu kulaga onemli gelmese de, Dunya denizlerindeki pH ve kimyasallarin (dogal veya dogal olmayan) dengesindeki kucuk bir degisIklik bile bir ekosistemi bozabilir, hatta bu sistemin cokmesine neden olabilir. Dengeli, tam olarak isleyen deniz ekosistemleri olmadan, biyomlar ve biyosferler tehlikededir ve insan yasami uzerindeki dogrudan etkiler de dahil olmak uzere Dunyanin diger tum kisimlari uzerinde rezonans etkileri olabilir. Okyanus Asitlenmesi Nasil Basladi? Insani faaliyetler arttikca, atmosferimize salinan kirleticilerin ve gazlarin seviyesi de artti. Benzer sekilde, ormansizlasma ve tarim, bir zamanlar yemyesil olan gezegenimiz icin genis bitki ortusu alanlarinin kaldirilmasinin yani sira salinan gaz turlerinde onemli bir degisime neden oldu. Fosil yakitlarin yakilmasi soz konusu oldugunda en buyuk endise, artan CO2 cikisidir. Dogal karbon yutagi olan ormanlar bu CO2’yi emer ve Dunya’nin dengede kalmasina yardimci olur. Bununla birlikte, karbondioksit yan urunleri arttikca, ormanlar temizlendi ve kesildi, bu da bu fazla karbonu filtrelemeye ve tutmaya yardimci olacak daha az agac oldugu anlamina geliyor. Sonuc olarak, karbon havaya salinir ve bitki ortusu tarafindan emilmek yerine okyanuslar tarafindan emilir. Okyanuslar buyuk miktarda karbondioksiti emebilir, ancak bunun onemli yan etkileri de yoktur. Karbon ilavesinin neden oldugu kimyasal reaksiyonlar, suyun iyonik dengesini degistirir. Bu, daha asidik bir cozeltiyle, dolayisiyla Dunya denizlerinin ‘asitlenmesiyle’ sonuclanir. Bu artan asitligin sonuclari cok buyuk ve tehlikelidir. Kimyasal Surec Asitlestirme, cok daha karmasIk bir kimyasal islem icin basit bir terimdir. Birincisi, karbon ve oksijen olan karbondioksit, hidrojen ve oksijenden olusan suda cozunur. Bu, uc kimyasalin hepsinin bir bilesigi olan H2CO3 olarak bilinen bir karbonik asit ile sonuclanir. Bu, hem hidrojen iyonlarina hem de bikarbonat iyonlarina, HCO3-‘e ayrilan asidik bir cozeltidir. Okyanus Asitlenmesine Ne Sebep Olur? Asitlesme, karbondioksitteki bir artistan kaynaklandigindan, karbon emisyonlariyla sonuclanan herhangi bir aktivite okyanus asitlenmesini etkileyebilir. Bunun en onemli nedenlerinden biri fosil yakitlarin yakilmasidir. Fosil yakitlar, buyuk basinc altinda ve uzun sureler boyunca yerkabugunda birlestirilen dogal yaglar ve gazlardir. Bu yakitlarin cogu ya onemli bir karbon bilesenine sahiptir ya da yakildiklarinda karbondioksit salmaktadir. Bu, insan faaliyetinin ve sanayilesmenin cogunun karbon emisyonlari ve okyanus asitlenmesi uzerinde olumsuz bir etkisi oldugu anlamina gelir. Dogal gaz, petrol veya komur gibi yakitlar yakildiginda, karbondioksit atmosfere salinir ve daha sonra geri doner ve okyanus tarafindan emilir. Karbon dongusu, karbon miktarini asla artirmaz veya azaltmazken, insanlar karbonu dogal olarak absorbe edebileceginden cok daha hizli bir sekilde yakiyor ve saliveriyor. Fosil yakitlarin olusmasi binlerce yil alir, ancak insanlar son 200 yilda onlari hizli bir sekilde yakiyorlar. Ek olarak, ana dogal karbon yutagi veya karbon emme sistemi, orman bitkileri ve diger bitki ortusudur. Ormansizlasma ve agaclarin temizlenmesi, eskiden karbon yutagi gorevi goren genis bitki ortusu alanlarinin ortadan kaldirilmasi anlamina geldiginden, insanlar da bu konuda olumsuz bir etkiye sahipti. Bitkiler dogal olarak karbondioksiti emer ve tutar, bu nedenle bitki omrunun azalmasi, karbonun baska yollarla emilmesi gerektigi anlamina gelir. Bu, atmosferdeki fazla karbondioksitin okyanuslar ve buyuk su kutleleri tarafindan emilmesinin baslica nedenlerinden biridir. Asitlenmenin Deniz Yasamina EtkileriOkyanus Asitlenmesi pH seviyesindeki bir artis – hafif bir artis bile – deniz yasami ve deniz ekosistemleri icin cok zararli olabilir. Asitli su ozellikle kabuklu deniz urunleri icin zararli olabilir. Bircok kabuklu ve kabuklu deniz hayvani, kabuklarini olusturmak icin karbonat iyonlarina guvenir. Karbonat ve kalsiyum bir araya gelerek mercan ve kabuklari olusturur, ancak okyanus seviyeleri daha asidik hale geldiginde, karbonat iyonlari asiri hidrojenle baglanir. Gerekli karbonat olmadan, kabuklar ya olusamaz ya da duzgun bir sekilde olusamaz, bu deniz canlilarini yirticilara karsi savunmasiz birakir. Benzer sekilde, asit bir asindiricidir ve asiri asidik su, mercan resifleri veya istiridye ve yumusakca kabuklari gibi ayni kalsiyum-karbonat bilesIklerini tuketecektir. Kucuk kabuklular veya salyangozlar gibi besin zincirlerinin alt seviyelerindeki degisIkliklerin sistemin geri kalani uzerinde buyuk etkileri olabilir. Kucuk kabuklu deniz urunleri hayati gorunmese de, insanlarin cok miktarda yedigi balik turleri de dahil olmak uzere diger buyuk deniz yasami icin besin kaynaklaridir. Asitlesme sadece sistemi bozmakla kalmaz, ayni zamanda tum biyomlarin dengesini bozarak turlerin asiri populasyonuna veya neslinin tukenmesine ve besin zincirlerinde onarilamaz degisIkliklere yol acabilir. Ne Yapabiliriz? Okyanus asitlenmesinin cogu karbon emisyonlariyla baglantili oldugundan, karbon ayak izlerini ve hava kirliligini azaltmaya odaklanmak bu asitlenme surecini yavaslatmaya yardimci olabilir. Benzer sekilde, dogrudan su sistemlerine akan kimyasal atiklar – ister tarimsal ister endustriyel olsun-, kontrol altina alinmalidir. Ek olarak, buyuk olcekli tarimi ve ormansizlasmayi sinirlamak da asitlenme sorununa yardimci olabilir. Ormanlar gibi dogal karbon yutaklarinin bakimi, fazla karbondioksitin bir kismini filtrelemek ve tutmak icin dogal sistemlerin yerinde olmasini saglayacaktir. ALİNTİ ~ |
|
|
| Konuyu Toplam 1 Üye okuyor. (0 Kayıtlı üye ve 1 Misafir) | |
|
|
Normal
