|
|
25 Mart 2021, 10:20
|
#1 |
 |
Kuresel Isinmada Iki Derecelik Artis Nelere Yol Acar?
Dunya iki santigrat daha isinirsa, felaketin esigine gelmis olacak. Birlesmis Milletler, bunu onlemek amaciyla, kuresel sicaklik ortalamasini sanayi oncesi donemin seviyelerinin de altina indirmeyi hedefleyen uluslararasi Paris Anlasmasi’ni imzaya acti. Eger duzenlemeler zamaninda gerceklestirilebilirse, fabrikalar havaya sera gazi yaymaya baslamadan onceki gunlerde, mavi Dunya’mizin neye benzedigini gorme sansina sahip olabilecegiz. Son 20 yildaki, kuresel isinmayla ilgili butun arastirma, anlasma ve uygulamalarda “iki derece” uzerinde duruldu. Soz konusu iki dereceyi bu kadar onemli kilan nedir?
1975 yilinda, cevre ekonomisti William Dawbney Nordhaus, isinmakta olan gezegeni kuresel ekonomi icin bir tehdit olarak gordugunu acikladi. Nordhaus, Uluslararasi Uygulamali Sistem Analizi Enstitusu’ndeki arastirmacilara, “Karbon dioksiti kontrol edebiliyor muyuz? ” sorusunu sordu. Nordhaus’a gore, insan kaynakli karbondioksitin kuresel ortalama sicaklikta yaratacagi 2 °C artis, iklimleri son birkac yuz bin yilda hic gorulmemis bicimde degistirecek. Bir iktisatci neye dayanarak ve neden iki derecenin uzerinde duruyordu? Nordhaus, bunu kendi tahminlerine degil, bilimsel verilere dayandirarak ileri surmustu. Karbon dioksitin gezegeni isittigi biliniyordu. Nordhaus, yalnizca atmosferdeki konsantrasyonun iki katina cikmasi durumunda ne olacagini hesapladi. Bu durumda da kuresel artis 2 °C isinmaya esit cikiyordu. Nordhaus ayrica, 2030’lu yillarda “tehlikeli gunlere” girilecegini de ongordu. Kuresel Isinmada Iki Derecelik Artis Nelere Yol Acar?Bilim insanlari, Nordhaus’un uyarisindan sonraki 20 yil boyunca, insan kaynakli sera gazlari nedeniyle artan sicaklik tehditine karsi uyarida bulundu. 1992’de, iklime yonelik tehlikeli insan mudahalelerini onlemek icin BM Iklim DegisIkligi Uzerine Cerceve Sozlesmesi duzenlense de, artan emisyonlar veya yukselen kuresel sicaklik konusunda herhangi bir sinirlama getirmedi. Iki derecelik bir kararin alinabilmesi icin dort yil daha gecti ve sonunda Avrupa Konseyi cevre bakanlarinin harekete gecmesiyle bir karara varildi. Birlesmis Milletler, Nordhaus’un “iki derece” uyarisindan 40 yil sonra, 2016’daki Paris Anlasmasi’nda nihayet iki derece sinirini tanimis oldu. Ilk duyuldugunda, iki derecelik isi artisi onemsiz gorunebilir. Gunluk sicakliklardaki iki derecelik isi dalgalanmalarinin farkina bile varilmaz. Ancak, kuresel isinma ve iklim degisIkligi konulari, uzun vadede ortaya cikacak etkileri kapsamaktadir. 20. yuzyilin ortalama kuresel sicakligi yaklasIk 14 °C olarak hesaplanmaktadir. 1880’den gunumuze kadar isi neredeyse tam bir derece artmis ve bu artisin ucte ikisi, 1975’ten sonra, yani Nordhaus’un uyarisindan sonra gerceklesmis durumdadir. Dunya su anda ulasmis oldugu isinma duzeyine en son 11.000 yil once ulasmisti. Havanin ve karalarin isinmasi icin gerekli olan enerjiyle, gezegenimizin % 70’ini kaplayan okyanuslardaki muazzam miktardaki suyu isitmak icin gereken enerjiyi de topladigimizda, kuresel sicaklik ortalamasinin iki derece artabilmesi icin, sicaklik artisinin aslinda 2 °C’den daha fazla oldugu anlamina gelmektedir. Kuresel Isinmada Iki Derecelik Artis Nelere Yol Acar?Eylemlerimizin sonuclarini yasiyoruz ve bu nedenle hava durumu gecmiste oldugundan daha garip olaylarla dolu. 2017’de Houston’u vuran Harvey kasirgasiyla gelen benzeri gorulmemis yagis, insan kaynakli iklim degisIkligi nedeniyle muhtemelen 10 kat daha fazla oldu. Nitekim, Iklim Degerlendirme Merkezi, son zamanlardaki asiri yagislarin 1950’li yillardan beri surekli olarak arttigi sonucuna varmistir. Ayni zamanda Kaliforniya’da da goruldugu gibi kuraklik ve sicak hava dalgalari da yogunlasmistir ve son yillardaki yagislarin yil icindeki miktari azalmis, kuraklik ve yanginlar yayginlasmistir. Ve artik cok yaklasan 2 °C sicaklik artisina ulastigimizda, dunya ekonomilerini, tarimini, butun altyapi ve iklim modellerini kokten etkileyecek bir durumla karsilasacagiz. Yukselen sicakliklar, mercan resiflerine ve Arktik bolgelerdeki canlilar da dahil olmak uzere, adapte olamayan ekosistemlere ve turlere buyuk zarar verecek. Gronland buzul tabakasindaki ve Arktik bolgedeki erimenin giderek daha hizli oranlarda gerceklesmesi nedeniyle deniz seviyesinin 5 ila 10 metre arasinda yukselmesi, kiyisi olan ulkeleri buyuk toprak kaybiyla ve kucuk adalari tamamen sular altinda kalma riskiyle karsilastiracak. 2 derecelik artis bircok ulkenin varligini belirleyici olacak. Kuresel Isinmada Iki Derecelik Artis Nelere Yol Acar?Ulkelere, iklim degisIkliginin nedenleri ve etkileri konusunda danismanlik hizmeti veren bir kurulus olan Devletlerarasi Iklim DegisIkligi Paneli, son yillarda, belki iki dereceyi de gecebilecek ortalama sicakliklarin, uc derece, dort derece veya daha yuksek bir seviyeye cikmasi durumunda dunyanin nasil bir hale gelecegini inceliyor. Onemli turlerin yok olmasina, kuresel ve bolgesel kitliklara yol acabilecek, dunyanin bazi bolgelerinde acik havada calisma ve yasayabilmeye engel olusturacak risklerin hesaplarini yapiyor. Amerika BirlesIk Devletleri, Cin ve Hindistan gibi ulkeler, gezegenimizi 2 °C artis sinirinin altinda tutmak icin, sadece CO2 emisyonlarini sinirlamakla kalmayip, azaltabilirler mi? Tehlike geliyorum diyor. IPCC verilerine dayanan calismalar, yuzde 95 olasilikla, en gec 2100 yilina kadar 2 °C sinirini da gececegimizi ve iklim degisIkliginin zararli etkilerinin, ulkelerin bugunku tutumlariyla durdurulamaz oldugunu belirtiyorlar. Nordhaus’un ongordugu 2030’lu yillara ise cok az bir zaman kaldi. ALİNTİ ~ |
|
|
| Konuyu Toplam 1 Üye okuyor. (0 Kayıtlı üye ve 1 Misafir) | |
|
|
Normal
