|
|
18 Mart 2021, 08:34
|
#1 |
 |
Volkanik Yeni Gelismeler Ve Zorluklar
Volkan, evrimin belirlenmesi gereken kendine ozgu bir sistemdir. Bir yanardag karmasIk ve kaotik bir sistem oldugundan, herhangi bir volkanolojik bilgi genis bir volkanik modelde tamamen dikkate alinmalidir. Bu tur bir gorev kolay degildir, bircok aktif ve hareketsiz yanardag dikkatle izlenmelidir. Her bir volkanolojik parametrenin incelenmesi ve unisono’daki varsayimsal olarak genis volkanik model uzerindeki etkisini degerlendirmesi gerekirken, bu yontem zor bir caba olabilir. Bu yazi, gelecekteki bir volkanik aktivite acisindan dunyadaki tek bir volkanin veya bir volkan bolgesinin karakteristik ozellikler hakkinda bilgiler yer almaktadir. Kullanilan teknik yontemler genis ve yenilikci oldugu kadar ayni zamanda uygulanabilirdir.
Volkanik Patlamayi Tahmin Etmek Aktif yanardaglarin calismasindaki onemli bir sorun, patlama tarihi, yuzeyde gozlemlenen magma kompozisyonlari ve hacimlerindeki degisIklikler ile yeraltindaki magma farklilasma sureclerinin dogasi ve zaman olcegi arasindaki baglantidir. Patlamalarin zamanlamasini ve tarzini belirleyen ikincisidir, bu nedenle, belirli volkanik sistemlerin nasil davrandigi ve gelistigine dair modeller icin temel olan ve dolayisiyla tehlikenin azaltilmasini belirleyen seydir. Acil hedefler, aktif olan, yikici patlamalar gecmisi olan ve yuksek nufuslu bolgelerde bulunan yanardaglardir. En son analitik teknolojiden en iyi sekilde yararlanmak icin, yerlesIk bir stratigrafi ve kaya bilesimi ile iyi calisilmis bir yanardag uzerinde calismak da onemlidir. Volkanik orneklerle ilgili calismalar, deneysel arastirmalar ve teorik modelleme, magmatik sistemlerin dinamikleri ve sihhi tesisat sisteminin zamanla nasil gelistigine dair ic goruler saglarken volkanik olaylari yorumlamak icin fiziksel bir cerceve sunmaktadir. Bu nedenle, hesaplamali ve analitik tesisler, enstrumantasyon ve son volkanik aktivite ile iliskili kapsamli gozlemsel, jeofiziksel, jeokimyasal ve petrolojik veri setlerinin toplanmasi, volkanlarin nasil calistigina iliskin gorusu buyuk olcude gelistirir. Pek cok aktif yanardag, bu tekniklerden sadece bazilari kullanilarak volkanik tahmin acisindan incelenmistir. Buradaki zorluk, ana kimyasal, petrolojik, fiziksel ve jeofiziksel parametrelerin, magma yukselme hizlarinin tarihini, magma farklilasmasinin zaman olceklerini, gecmis ve magmatik kanalin mevcut durumu ve mevcut gazdan arindirma durumu ayni anda dikkate alinmalidir.Volkanik Yeni Gelismeler ve Zorluklar Bu tur kavramsal senaryo, durgun yanardaglarin izlenmesiyle orantili olabilir, boylece volkanik patlamalari tahmin edebilir. Lar vd, Nijerya‘nin kuzeydogu yarisini isgal eden, Kamerun volkanik hattini cevreleyen Jos ve Biu Plateaux volkanik bolgelerini incelemistir. Ve hicbir faaliyet bildirilmemis, goze carpan sayida uykuda olan volkanlarla dagilmis durumda oldugunu gozlemlemistir. Yakin cevredeki Kamerun volkanik hatti boyunca cesitli volkanik patlama vakalari, Nijerya’daki hareketsiz volkanlardan herhangi birinin yeniden aktivasyonu olasiligina isaret etmektedir. Mandal, tersine, Kachchh yarik bolgesinin (KRZ) altindaki litosferik yapiyi degistiren Réunion sicak noktasi uzerinden hareket ettiginde 65 My’de Deccan volkanizmasini deneyimleyen Hint plakasiyla karsilasir. Deccan volkanizmasinin kabuk-manto uzerindeki etkisini olcmek icin Mandal, kabuk duzeltmeli P-kalintilarinin ve P-dalgali telesismik tomografinin modellenmesi yoluyla KRZ’nin altindaki ust manto yapisinin tasvirine odaklanir. Ust mantodaki sismik hizdaki azalma, Deccan volkanizmasina bagli olarak sIkismis karbonatit ve kismi eriyiklerin varligiyla aciklanabilir. Ucucu CO akini 2 astenosferin icinde carbonatite eriyikten cikan krz meydana gelen alt kabuk depremler veriyor olabilir. Dahasi, Hwang Guamsan Tufu ve riyolitik saldirilarla iliskili Guamsan kalderasinin evrimini gostermektedir. Guamsan Tufu, bazi volkanik bresler ve serpinti tufleri ile baskin kul akan tuflerden olusur. Bresler, bir havalandirma deliginin yakininda blok, kul akisli bres ve bir halka kiriginin yakininda kaldera cokmesi bresinden olusur. Kul akisi tuflerinin alt uyesi, akis birimleri uzerine herhangi bir kul bulutu dustugu piroklastik akis olusturucu puskurmelerden uretilirken, ust parca, asiri kaynama puskurmelerinden kaynaklanan bircok kul akisindan olusur. Riyolitik intruzyonlar intrakaldera tikac ve halka dayklara bolunmustur. Kalderadaki volkanik faaliyetler 63.77-60.1 My boyunca patlama turleri ile birlikte bir kaldera dongusu boyunca volkanik surecler sergilemektedir. Faaliyetler, lav kubbesi cokusunden blok ve kul akislari ile meydana gelen, genisletilmis piroklastik akislar ve kul bulutu dusmeleri yoluyla ilerler. Ayrica, tek bir merkezi havalandirmadan piroklastik akis olusturan puskurmelerle ilerleyen ve coklu halka catlak delikleri boyunca kaynayan puskurmelerden genislemeyen kul akislariyla iletilen pelan puskurmesi ile baslamistir. Daha sonra kalderanin cokmesi, daha onceki tek bir merkezi havalandirma deliginden birden fazla halka catlak deligine herhangi bir otelemeye neden olmustur. Kaynama puskurmelerini, yuzeyde birkac lav kubbesi bulunan kucuk bir tikac ve halka dayklar halinde riyolitik magmanin enjekte edildigi efuzif puskurmeler izlemistir. Ayrica coklu halka catlak delikleri boyunca kaynayan puskurmelerden genislemeyen kul akislari ile iletilir. Daha sonra kalderanin cokmesi, daha onceki tek bir merkezi havalandirma deliginden birden fazla halka catlak deligine herhangi bir otelemeye neden olmustur.Volkanik Yeni Gelismeler ve Zorluklar Kaynama puskurmelerini, yuzeyde birkac lav kubbesi bulunan kucuk bir tikac ve halka dayklar halinde riyolitik magmanin enjekte edildigi efuzif puskurmeler takip etmis ve coklu halka catlak delikleri boyunca kaynayan puskurmelerden genislemeyen kul akislari ile iletilmistir. Ote yandan Vega, volkanik risk hesaplamasi durumunda yeni bir metodoloji ortaya koymaktadir. Bu medoloji bilimsel-teknik ve ekonomik cabalarin cogu, savunmasizligi degerlendirmek icin birkac metodolojik degerlendirmedir. Ve cok daha az risk ile esas olarak tehditlerin degerlendirilmesine yoneliktir. Diger durumlarda, tehdit ve guvenlik acigi bagimsiz olarak degerlendirilir ve bu da mantiksal olarak butunsel risk degerlendirmesi icin bircok gucluk ortaya cikarir. Guvenlik acigi degerlendirmeleri olarak adlandirilan calismalarin cogunun, hayati altyapi, nufusun yalnizca fiziksel ve islevsel karakterizasyonlari ve teshisleri oldugunu dogrulamak da kolaydir. Bu nitelendirmeler, her bir tehdide maruz kalan unsurlarin mekansal ve zamansal aciga cikmasini temsil eden cografi referansli indeksler veya guvenlik acigi haritalari acisindan neredeyse hic yorumlanamaz. Bunlar, PIGA Grubunu, alt imzacilarin yonlendirmesi altinda ve Kolombiya Cevre Bakanligi’nin kurumsal destegiyle Universidad Nacional de Colombia’nin siyaset, bilgi ve cevre yonetimi alaninda yonlendiren sorular ve akademik zorluklardi. Tolima Ozerk Bolge Sirketi, Kolombiya Tolima Departmaninda bulunan Cerro Machín yanardaginin etki alanindaki unsurlari ve ekosistemleri insa etmislerdir. Amaclari,nufusun karsilastigi tehditleri, zayif noktalari ve riskleri arastirmak ve incelemektir. Sonuc olarak, volkanik riski belirlemek, ic tehdit indekslerinin icin yeni bir denklem olusturulmus ve ayarlanmistir. Bu denklemde yer alan bilgiler asagidaki gibidir: • Yogunluk dereceleri, • Sureleri, • Uzama ve birikime, • Kirilganlik indeksi • Mekansal ve zamansal maruziyet derecesi, • Sosyal, ekonomik, kurumsal ve ekosistem gibi maruz kalan faktorleri, • Tehditlerin ic ve dis tepkileri, Her bir piksel duzeyinde uygulanan bu denklemlerle ve cografi bilgi sistemlerinin (GIS) kullanilmasiyla, hasar riski modellenir. Ve yanardagin, olasi bir patlamasinin krizin baslangici ve patlamasi olmak uzere iki analiz senaryosu icin jeo-uzamsal olarak entegre edilir. Cerro Machín, onceden belirlenmis degerlendirmenin mantiksal cercevesine gore, hem maruz kalan her unsurdaki hem de her bir tehdidin olusturdugu toplam riskin elde edilmesini saglar. Son bir nokta olarak, ele alinan her bir analiz senaryosu icin, toplam risk haritalarinin yani sira kacis yolu haritalari, nufus ve nufus merkezlerinin gecici veya nihai olarak yeniden yerlestirilmesi icin olasi barinaklar olusturulur. Halkin Merkezinde Volkanoloji Volkanik Yeni Gelismeler ve ZorluklarPaone, Somma-Vesuvius’un yanardagin durumu uzerine bir taslakla nasil calistigini gostermistir. Somma-Vesuvius, Plinian tarzi volkanik reaktivasyon olasiligi olan sakin bir stratovolkandir. Stratigrafisi, BP’nin son 40 bin yilinda iyi bilinmektedir. Somma kalderasinin bir parcasi olan volkanik urunler yeterince calisilmamistir. Tersine, daha genc urunler, AD 79 Plinian patlamasiyla birlikte derinlemesine incelenmistir. Plinian patlamasinin etkisi incelenmis ve ozetlenmistir. Volkanik tehlike anlayabilindigi ve yanardagin daha buyuk Napoliten nufusu icin olusturdugu riskten basitlestirilmis bir sema sunulmustur. Son 40 yilda Somma-Vesuvius yanardagi etrafindaki demografi arttigindan sonuc olarak volkanik riskte artmistir. Gorunuse gore Italyan Sivil Koruma (ICP), Somma-Vesuvius (kirmizi bolge) etrafindaki devasa calismalariyla nufusu ve Italyan otoritesini etkilemediginden hala evler insa edilmeye devam etmektedir. Gunumuzde Somma-Vesuvius yanardagi bir tehdit ediyor gibi gorunmuyor veya Vezuv cevresinde yasayan insanlar yanardagdan korkmuyor. Ancak tam da bu anda olagan oldugu gibi, aileye ulasmak icin okulda calisan tum Napoliten halkina yapilan ve yapilacak islerin mizraklanmasi gerekir. Somma-Vesuvius’un etrafinda yasayanlar, Vesuvius cevresinde ortaya cikan volkanik riski ihmal etme egilimindedir. Yani ICP, bu Tehlikeli yanardagin davranisina cok daha fazla ilgi gostermelidir. Son olarak, herhangi bir aktif veya hareketsiz yanardag, volkanolog tarafindan cok dikkatli bir sekilde incelenmelidir. Ayrica insanlarin Volkanoloji’nin merkezinde olmasi icin tum bilgilerin cevresinde yasayan insanlara aktarilmasi gerekir. ALİNTİ ~ |
|
|
| Konuyu Toplam 1 Üye okuyor. (0 Kayıtlı üye ve 1 Misafir) | |
|
|
Normal
