Kis Gundonumu, Yilin En Kisa Gunu - IRCRehberi.Net- Türkiyenin En iyi IRC ve Genel Forum Sitesi

**CeReN** · 25 Aralık 2020, 13:17

Kis gundonumu, kuzey yarimkure icin yilin en uzun gecesini ve en kisa gununu belirtir. Gundonumu, Latincede gunes anlamina gelen “sol” ve hareketsiz durmak anlamina gelen “sistere” terimlerinden turetilmistir. Gunes’in Oglak donencesine ulastigi astronomik an, gun isigi acisindan Kuzey Yarimkurede yilin en kisa gunu ve en uzun gecesi yasanir. Mevsimlerin astronomik tanimina gore, kis gundonumu ayni zamanda ilkbahar ekinoksuna (Kuzey Yarimkure’de 20 veya 21 Mart veya Guney Kis Gundonumu, Yilin En Kisa GunuYarimkure’de 22 veya 23 Eylul) kadar suren kis mevsiminin baslangicina ya da ilk gunune isaret eder. Bununla birlikte, kisin ilk gunu icin resmi tarih, ulkenin iklimine ve astronomik veya meteorolojik mevsimleri takip edip etmedigine bagli olarak degisir. Gundonumunden sonra gunler uzar ve bu gun bircok kulturde yeniden dogus zamani olarak kutlanir.

Gundonumleri Ekvatorun Her Iki Tarafinda Zittir
Gundonumleri ekvatorun her iki tarafinda zittir, bu nedenle yilin en uzun gunu olan 21 Aralik, Kuzey Yarimkure’de kis gundonumu, Guney Yarimkure’de (Avustralya, Yeni Zelanda ve Guney Afrika gibi yerlerde ) yaz gundonumudur, bunun tersi de gecerlidir. Kuzey Yarimkure’de yilin en kisa gunu olan Kis Gundonumu, 21 Aralik 2020 tarihinde Turkiye’nin en uzun gecesi15 saat, 6 dakikayla Sinop’ta yasanmistir. Delhi’de (Hindistan’in 2. buyuk metropolu) gunes sabah 7.10’da dogmus ve aksam 5.29’a batarak gun 10 saat, 19 dakika ve 3 saniye surmustur. 22 Aralik’ta bir saniye daha uzun surmustur. Guney Yarimkuredeki Avustralya, Melbourne’da, gunes sabah saat 5.54’te yukselmis ve aksam 8.41’de batarak gunduz suresi 14 saat,47 dakika ve 19 saniye surmustur. Bu durum alti ay sonra tersine cevrilecek, 21 Haziran 2021’de Kuzey Yarimkurede yilin en uzun gunduzu, yaz gundonumu gorulecektir. Guney Yarimkure ise yilin en kisa gunduzunu ya da en uzun gecesini gorecektir.

Kis Gundonumunun Tarihi Yildan Yila DegisirKis Gundonumu, Yilin En Kisa Gunu
Kis gundonumunun tarihi yildan yila degisir ve 20 Aralik ile 23 Aralik arasinda herhangi bir gune denk gelebilir, 21 veya 22Aralik en yaygin tarihlerdir. Bunun sebebi, gunes yili ya da donencel yil da denilen tropik yilin kullanilan takvim yilina gore farkli olmasidir. Gundonumunun 20 Aralik’ta gerceklesmesi nadirdir ve 2080’e kadar gerceklesmeyecektir. En son 1903 yilinda gerceklesen 23 Aralik tarihli gundonumu 2303’e kadar gerceklesmeyecektir.

Kis Gundonumu Belirli, Kisa Bir Anda Gerceklesir
Kis gundonumu sadece belli bir gunde gerceklesmemekte, Kuzey Kutbu’nun Dunya ekseninin 23,5 derecelik egimi nedeniyle gunesten en uzak noktada oldugu gunun belli bir saatinde gerceklesir. Bu, gunesin Oglak Donencesine ulastigi zamandir. 2020’de, bu an 22 Aralik’ta UTC’de (Esgudumlu Evrensel Saat), saat10: 02’de gerceklesmistir. Dogu Standart Saatinde (Dogu Zaman Diliminde) olanlar icin 21 Aralik tarihinde saat 05: 02’de gerceklesmistir.

Gunduz Saatleri Neden Her Gun Ayni Degildir?

Bunun aciklamasi Dunya’nin egiminde yatmaktadir. Gunes sistemindeki her gezegen yorungelerine gore farkli acilarda egimlidir. Dunya’nin donme ekseni, yorunge duzlemine 23,5 derecelik bir aciyla egilir. Bu egim Dunya’nin donusu ve yorungesi gibi faktorlerle birlestiginde gezegendeki herhangi bir yerin yilin farkli gunlerinde aldigi gunes isiginin suresinde degisIkliklere yol acar. Kuzey Yarimkure, yilin yarisini gunese dogru egilerek, uzun yaz gunlerinde direkt gunes isigi alarak gecirir. Yilin diger yarisinda gunesten uzaklasir ve gunler daha kisalir. Kis gundonumu, 21 Aralik, Kuzey Kutbu’nun gunesten en cok uzaklastigi gundur. Egim, Dunya’da gorulen farkli mevsimlerden de sorumludur. Gunese bakan taraf, dunya kendi ekseni etrafinda donmeye devam ettikce geceye donusur. Ekvatorda gunduzler ile ve gecelerin suresi esittir. Kutuplara ne kadar yakin hareket ederse, degisim o kadar asiri olur. Her iki yarimkurede yaz aylarinda kutup gunese dogru egilir ve kutup bolgesi aylarca 24 saat gun isigi alir. Ayni sekilde, kis aylarinda, bolge aylarca tamamen karanliktir. Kis Gundonumu, Yilin En Kisa GunuDunyanin egimi, gundonumlerinin ne zaman gerceklestigini belirlemede anahtar olan bazi hayali cizgileri tanimlamaya yardimci olur. Bunlar, bir konumun Ekvator’dan uzakliginin bir olcusu olan enlemlerdir. 23.5 derecelik enlemlerde Ekvatorun kuzey ve guneyindeki Yengec ve Oglak donenceleri vardir. 66.5 derece, kuzey ve guneydeki Arktik (kuzey kutup) ve Antarktika (guney kutup) daireleridir. 66.5 dereceden daha yuksek enlemlerde (her iki yonde) surekli karanlik veya aydinlik gunler meydana gelir.

Kis Gundonumu Kulturu ve Kutlamalari
Kis gundonumunde, gunes gokyuzunun en alcak noktasinda belirir ve oglen yuksekligi bu gunden onceki ve sonraki birkac gun boyunca ayni kalir. Gunes’in gokyuzundeki kademeli olarak azalmasi, kis gundonumunde tersine doner ve bircok kultur gun isigi uzamasinin gunesin yeniden dogusu olduguna inanir. Yuzyillar boyunca astronomik onemi nedeniyle gundonumunun bircok toplulukta ozel bir yeri olmustur ve dunya capinda bircok sekilde kutlanmaktadir. Kuzey yarimkurede kis gundonumu kutlanirken, Guney Yarimkure’de yasayanlar yaz gundonumunu kutlar. Bunun nedeni, dunyanin yarisinin gunesten uzaklasmasina karsin yarisinin gunese dogru egimli olmasidir. Gunesten uzaklasmak beraberinde daha kisa gunler ve daha dusuk sicakliklar getirmektedir.
Yahudiler, kis aylarinin baslangici olan kis gundonumune “Tekufat Tevet” demektedir. Eski Misirlilarin yasadigi donemlerde, kis ortasinda 12 gun suresince ana tanricalardan biri olan Isis’in oglu Horus’un dogumu kutlanmistir. Cin’de, bu gun ozel bir yemek icin bir araya gelen aileler tarafindan kutlanir. Iran’da ve komsusu Afganistan, Tacikistan, Ozbekistan, Turkmenistan, Azerbaycan ve Ermenistan’da kis gundonumu Yalda veya Sab-e-Yalda olarak kutlanmaktadir. Festival, Iran’da Azer adi verilen ayin son gunune isaret eder ve isigin karanlik karsisinda zafer kazanmasi olarak gorulur. Kis gundonumu ayrica Islam oncesi gunes tanrilarindan olan Mithra’nin dogdugu gundur. Aileler, Yalda’yi gece, ilerleyen saatlerde ceviz, nar ve karpuz gibi ozel yemeklerle kutlar ve 14. yuzyil Sufi sairi Hafiz Sirazi’nin eserlerini okur.Kis Gundonumu, Yilin En Kisa Gunu

Haziran ayinda kis gundonumunun yasandigi Guney Yarimkure’de Peru bu gunu, Quechua dilinde “gunes festivali” anlamina gelen “Inti Raymi” adli bir festivalle kutlar. Peru’nun Ispanya tarafindan somurgelestirilmesinden once, Inka uygarliginda gunes tanrisi Inti uc gun oruc tutularak onurlandirilmis, dorduncu gununde bayramlar ve kurbanlarla kutlamalar yapilmis olsa da Ispanyol yonetimi altina girildikten sonra festival yasaklanmis ancak daha sonra 20. yuzyilda yeniden canlandirilmistir, gunumuzde de devam etmektedir.
Hiristiyanlik oncesi Avrupa’da, gundonumu kisin baslangici olarak kutlanmistir. Gundonumu, karlar topragin cogunu kaplamadan ve insanlar zamanlarini kapali alanlarda gecirmek zorunda kalmadan once bir solen icin bir firsat haline gelmistir. 12 gun boyunca Hiristiyanlik oncesi Iskandinav topraklarinda kutlanan Yule Festivali, daha sonra Noel ile iliskilendirilmistir. Aslinda, Noel ile ilgili bircok gelenek, toresel bilgi, sembol ve rituel aslinda eski Pagan kulturlerinin kis gundonumu kutlamalariyla iliskilidir. Antik caglardan gunumuze kadar dunya capinda kulturler de kis gundonumunden etkilenmis, eski insanlar bu fenomene uygun birkac mimari yapi insa etmistir. Bu yapilardan bazilari Stonehenge ve Glastonbury (Ingiltere), Chichen Itza (MeksIka), Goseck Circle (Almanya) ve Karnak Tapinagi (Misir)’dir.

25 Aralık 2020, 13:17	#1
CeReN	Kis Gundonumu, Yilin En Kisa Gunu Kis gundonumu, kuzey yarimkure icin yilin en uzun gecesini ve en kisa gununu belirtir. Gundonumu, Latincede gunes anlamina gelen “sol” ve hareketsiz durmak anlamina gelen “sistere” terimlerinden turetilmistir. Gunes’in Oglak donencesine ulastigi astronomik an, gun isigi acisindan Kuzey Yarimkurede yilin en kisa gunu ve en uzun gecesi yasanir. Mevsimlerin astronomik tanimina gore, kis gundonumu ayni zamanda ilkbahar ekinoksuna (Kuzey Yarimkure’de 20 veya 21 Mart veya Guney Kis Gundonumu, Yilin En Kisa GunuYarimkure’de 22 veya 23 Eylul) kadar suren kis mevsiminin baslangicina ya da ilk gunune isaret eder. Bununla birlikte, kisin ilk gunu icin resmi tarih, ulkenin iklimine ve astronomik veya meteorolojik mevsimleri takip edip etmedigine bagli olarak degisir. Gundonumunden sonra gunler uzar ve bu gun bircok kulturde yeniden dogus zamani olarak kutlanir. Gundonumleri Ekvatorun Her Iki Tarafinda Zittir Gundonumleri ekvatorun her iki tarafinda zittir, bu nedenle yilin en uzun gunu olan 21 Aralik, Kuzey Yarimkure’de kis gundonumu, Guney Yarimkure’de (Avustralya, Yeni Zelanda ve Guney Afrika gibi yerlerde ) yaz gundonumudur, bunun tersi de gecerlidir. Kuzey Yarimkure’de yilin en kisa gunu olan Kis Gundonumu, 21 Aralik 2020 tarihinde Turkiye’nin en uzun gecesi15 saat, 6 dakikayla Sinop’ta yasanmistir. Delhi’de (Hindistan’in 2. buyuk metropolu) gunes sabah 7.10’da dogmus ve aksam 5.29’a batarak gun 10 saat, 19 dakika ve 3 saniye surmustur. 22 Aralik’ta bir saniye daha uzun surmustur. Guney Yarimkuredeki Avustralya, Melbourne’da, gunes sabah saat 5.54’te yukselmis ve aksam 8.41’de batarak gunduz suresi 14 saat,47 dakika ve 19 saniye surmustur. Bu durum alti ay sonra tersine cevrilecek, 21 Haziran 2021’de Kuzey Yarimkurede yilin en uzun gunduzu, yaz gundonumu gorulecektir. Guney Yarimkure ise yilin en kisa gunduzunu ya da en uzun gecesini gorecektir. Kis Gundonumunun Tarihi Yildan Yila DegisirKis Gundonumu, Yilin En Kisa Gunu Kis gundonumunun tarihi yildan yila degisir ve 20 Aralik ile 23 Aralik arasinda herhangi bir gune denk gelebilir, 21 veya 22Aralik en yaygin tarihlerdir. Bunun sebebi, gunes yili ya da donencel yil da denilen tropik yilin kullanilan takvim yilina gore farkli olmasidir. Gundonumunun 20 Aralik’ta gerceklesmesi nadirdir ve 2080’e kadar gerceklesmeyecektir. En son 1903 yilinda gerceklesen 23 Aralik tarihli gundonumu 2303’e kadar gerceklesmeyecektir. Kis Gundonumu Belirli, Kisa Bir Anda Gerceklesir Kis gundonumu sadece belli bir gunde gerceklesmemekte, Kuzey Kutbu’nun Dunya ekseninin 23,5 derecelik egimi nedeniyle gunesten en uzak noktada oldugu gunun belli bir saatinde gerceklesir. Bu, gunesin Oglak Donencesine ulastigi zamandir. 2020’de, bu an 22 Aralik’ta UTC’de (Esgudumlu Evrensel Saat), saat10: 02’de gerceklesmistir. Dogu Standart Saatinde (Dogu Zaman Diliminde) olanlar icin 21 Aralik tarihinde saat 05: 02’de gerceklesmistir. Gunduz Saatleri Neden Her Gun Ayni Degildir? Bunun aciklamasi Dunya’nin egiminde yatmaktadir. Gunes sistemindeki her gezegen yorungelerine gore farkli acilarda egimlidir. Dunya’nin donme ekseni, yorunge duzlemine 23,5 derecelik bir aciyla egilir. Bu egim Dunya’nin donusu ve yorungesi gibi faktorlerle birlestiginde gezegendeki herhangi bir yerin yilin farkli gunlerinde aldigi gunes isiginin suresinde degisIkliklere yol acar. Kuzey Yarimkure, yilin yarisini gunese dogru egilerek, uzun yaz gunlerinde direkt gunes isigi alarak gecirir. Yilin diger yarisinda gunesten uzaklasir ve gunler daha kisalir. Kis gundonumu, 21 Aralik, Kuzey Kutbu’nun gunesten en cok uzaklastigi gundur. Egim, Dunya’da gorulen farkli mevsimlerden de sorumludur. Gunese bakan taraf, dunya kendi ekseni etrafinda donmeye devam ettikce geceye donusur. Ekvatorda gunduzler ile ve gecelerin suresi esittir. Kutuplara ne kadar yakin hareket ederse, degisim o kadar asiri olur. Her iki yarimkurede yaz aylarinda kutup gunese dogru egilir ve kutup bolgesi aylarca 24 saat gun isigi alir. Ayni sekilde, kis aylarinda, bolge aylarca tamamen karanliktir. Kis Gundonumu, Yilin En Kisa GunuDunyanin egimi, gundonumlerinin ne zaman gerceklestigini belirlemede anahtar olan bazi hayali cizgileri tanimlamaya yardimci olur. Bunlar, bir konumun Ekvator’dan uzakliginin bir olcusu olan enlemlerdir. 23.5 derecelik enlemlerde Ekvatorun kuzey ve guneyindeki Yengec ve Oglak donenceleri vardir. 66.5 derece, kuzey ve guneydeki Arktik (kuzey kutup) ve Antarktika (guney kutup) daireleridir. 66.5 dereceden daha yuksek enlemlerde (her iki yonde) surekli karanlik veya aydinlik gunler meydana gelir. Kis Gundonumu Kulturu ve Kutlamalari Kis gundonumunde, gunes gokyuzunun en alcak noktasinda belirir ve oglen yuksekligi bu gunden onceki ve sonraki birkac gun boyunca ayni kalir. Gunes’in gokyuzundeki kademeli olarak azalmasi, kis gundonumunde tersine doner ve bircok kultur gun isigi uzamasinin gunesin yeniden dogusu olduguna inanir. Yuzyillar boyunca astronomik onemi nedeniyle gundonumunun bircok toplulukta ozel bir yeri olmustur ve dunya capinda bircok sekilde kutlanmaktadir. Kuzey yarimkurede kis gundonumu kutlanirken, Guney Yarimkure’de yasayanlar yaz gundonumunu kutlar. Bunun nedeni, dunyanin yarisinin gunesten uzaklasmasina karsin yarisinin gunese dogru egimli olmasidir. Gunesten uzaklasmak beraberinde daha kisa gunler ve daha dusuk sicakliklar getirmektedir. Yahudiler, kis aylarinin baslangici olan kis gundonumune “Tekufat Tevet” demektedir. Eski Misirlilarin yasadigi donemlerde, kis ortasinda 12 gun suresince ana tanricalardan biri olan Isis’in oglu Horus’un dogumu kutlanmistir. Cin’de, bu gun ozel bir yemek icin bir araya gelen aileler tarafindan kutlanir. Iran’da ve komsusu Afganistan, Tacikistan, Ozbekistan, Turkmenistan, Azerbaycan ve Ermenistan’da kis gundonumu Yalda veya Sab-e-Yalda olarak kutlanmaktadir. Festival, Iran’da Azer adi verilen ayin son gunune isaret eder ve isigin karanlik karsisinda zafer kazanmasi olarak gorulur. Kis gundonumu ayrica Islam oncesi gunes tanrilarindan olan Mithra’nin dogdugu gundur. Aileler, Yalda’yi gece, ilerleyen saatlerde ceviz, nar ve karpuz gibi ozel yemeklerle kutlar ve 14. yuzyil Sufi sairi Hafiz Sirazi’nin eserlerini okur.Kis Gundonumu, Yilin En Kisa Gunu Haziran ayinda kis gundonumunun yasandigi Guney Yarimkure’de Peru bu gunu, Quechua dilinde “gunes festivali” anlamina gelen “Inti Raymi” adli bir festivalle kutlar. Peru’nun Ispanya tarafindan somurgelestirilmesinden once, Inka uygarliginda gunes tanrisi Inti uc gun oruc tutularak onurlandirilmis, dorduncu gununde bayramlar ve kurbanlarla kutlamalar yapilmis olsa da Ispanyol yonetimi altina girildikten sonra festival yasaklanmis ancak daha sonra 20. yuzyilda yeniden canlandirilmistir, gunumuzde de devam etmektedir. Hiristiyanlik oncesi Avrupa’da, gundonumu kisin baslangici olarak kutlanmistir. Gundonumu, karlar topragin cogunu kaplamadan ve insanlar zamanlarini kapali alanlarda gecirmek zorunda kalmadan once bir solen icin bir firsat haline gelmistir. 12 gun boyunca Hiristiyanlik oncesi Iskandinav topraklarinda kutlanan Yule Festivali, daha sonra Noel ile iliskilendirilmistir. Aslinda, Noel ile ilgili bircok gelenek, toresel bilgi, sembol ve rituel aslinda eski Pagan kulturlerinin kis gundonumu kutlamalariyla iliskilidir. Antik caglardan gunumuze kadar dunya capinda kulturler de kis gundonumunden etkilenmis, eski insanlar bu fenomene uygun birkac mimari yapi insa etmistir. Bu yapilardan bazilari Stonehenge ve Glastonbury (Ingiltere), Chichen Itza (MeksIka), Goseck Circle (Almanya) ve Karnak Tapinagi (Misir)’dir. ________________ Bizde Mutsuz Olalim ~
	Alıntı Yap

Konuyu Toplam 1 Üye okuyor. (0 Kayıtlı üye ve 1 Misafir)