|
|
06 Ağustos 2021, 11:19
|
#1 |
  |
CRISPR Teknolojisi Nedir?
DNA (Deoksiribo Nukleik Asit), tum canlinin var olusunda rol alan, karakteristik ozelliklerin cift sarmal seklinde dizildigi organik yonetim molekuludur. Hucreyi, hucreleri yoneterek canlilarin kompleks yapi kazanmasini saglamasinin yani sira canlinin var olan tum bilgilerinin saklandigi bir karakutu islemi gorur. Anne ve babalarimizdan almis oldugumuz genlerin dizilimleri su an sahip oldugumuz karakteri, zeka seviyesini ve dis gorunusumuzu belirler. Tum mesele genlerin birbiri uzerindeki baskin olma ve okunma olasiligina bagli olma durumudur. Kisacasi DNA kendimiz hakkinda bizim bile bilmedigimiz bilgileri saklar. Onu okuyup anlayabilmek genetik alaninda baska bir deyisle bilim dunyasinda cok buyuk bir atilim saglamistir.
Yapilan arastirmalar ve sayisiz deneyler sonucunda cok tartisilacak olan ve 2020 yilinda Kimya Nobel odulune layik gorulecek olan bir kesif yapildi. Bu calismaya gore artik DNA’yi yalnizca okumakla kalmayip diledigimiz sekilde degistirebilecek, var olan mutasyonlari duzeltebilecek ve genetik hastaliklarin bircogunu insan kaderinden cekip atabilecektik. Bu kesif baslarda kulaga hos gelse de bitmek bilmeyen tartismalarin baslamasina neden oldu. CRISPR Teknolojisi Nedir?Kesfe gore Cas9 adinda programlanabilir olan bir enzim Guide RNA (Rehber RNA) esliginde DNA uzerinde istenilen bolgenin degistirilmesine, silinmesine veya bolgeye basks gen kombinasyonlari eklenmesine olanak sagliyordu. Daha once “Zinc finger nukleaz” enzimi ile de bu degisIklikler yapiliyor olsa da diger gen duzenleme yontemleri gibi oldukca zahmetli ve maliyetliydi. Ancak Cas9 enzimi ile hem felaketler hem de harikalar yaratabilme yetenegine sahip olan CRISPR teknolojisi cok daha ucuz ve kolay sekilde gen duzenleme yapabilme imkani sundu. Genetik calismalari icin cok onemli olan CRISPR teknolojisi bizlere kolay ve dusuk maliyetle gen duzenleme imkani sunar. Bu teknoloji sayesinde organ yetmezligi, orak hucreli anemi, HIV ve genetik kaynakli retinal bozukluklara sebep olan hatali genlerin yerleri tespit edilerek sorunlu genleri kaldirma islemi yapabilir. Bu sayede korluge veya olumlere sebep olan kalitsal tehlikelerden korunmus oluruz. Ancak bu teknoloji ile yalnizca genetik hastaliklar uzerinde degil, istenilen herhangi gen dizisi uzerinde oynama islevi kazaniriz. Yani bizi biz yapan genetik ozelliklerimizi modifiye etme firsati tanir. Ornegin gozleri kahverengi olan birinin DNA’sinda bulunan kahverengi goz genini kaldirip baska bir bireyden alinan yesil goz rengi genini yerlestirilerek bireyin gercek goz rengi modifiye edilmis olur. Baska bir deyisle bu teknoloji sayesinde yalnizca sorun cozmekle kalmayip sonu gelmeyen bir degisim seruvenine girmis oluruz. Bahsi gecen tum bu senaryolarin gerceklesmesini tek bir kelime engellemektedir. Etik. Devletlerin bilimsel gelismeleri yorumlamadaki tutumlari degisIklik gostermektedir. Bazi ulkelerin etik kapsaminda olusturulan kurallari cok kati olabiliyor iken bir baska ulke ayni gelismeyi farkli sekilde degerlendirebilir. Ornegin 2018 yilinda HIV tasidigi gerekcesiyle ikiz bebeklere bu teknikle mudahale eden He Jiankui ulkesinin agir yaptirimlarina maruz kalarak lisansini ve daha onemlisi ozgurlugunu kaybetmistir. Benzer calismalar Isvec gibi bir yerde yapilarak Nobel odulu alma olanagi sunabilir. Ancak etik, bilimin gelismesini engelleyen kurallar ve dayatmalar silsilesi olarak gorulmemelidir. DNA dogal olarak bile mutasyonlara ugrayabilmektedir. Genetigi ile oynanmis bireylerde ileri zamanlarda meydana gelebilecek mutasyonlarin asil sebebi bilenemeyeceginden ve on gorulemeyeceginden dolayi cok buyuk bir risk tasimaktadir. Bu risk yalnizca var olan nesilleri degil gelecek nesilleri de tehdit etmektedir. Gen Terapisi kapsaminda Yapilan Deneyler Oldukca utopik yaklasimlarla gen calismalarini devam ettiren bircok biyohacker bulunmaktadir. Insanlarin DNA’lari uzerinde diledigi degisIklikleri yapabilme imkanini kullanabilmesi gerektigini savunan biyohackerlar bazi dikkat cekici calismalarda bulunmuslardir. Bunlar baska canlilardan alinan ozellesmis yetenekleri bu yetenege sahip olmayan diger canlilar uzerinde deneme yontemiyle yapilmistir. Ornegin kristal denizanasi turundeki canlidan alinan biyoluminesans yetenegini, o yetenege sahip olmayan kedi, kopek, fare veya maymun gibi hayvanlarin DNA’sina isleyerek canlilara yeni yetenekler kazandirmis oldular. Bunun yaninda koyun ve kopekler uzerinde yapilmis deneylerden biri de hayvanlarin kas yapisi uzerinde yapilan degisIkliklerdir. Deney sonucuna gore modifiye edilmis deneklerde olagan disi kas dokusu gelistigi gozlemlenmistir. Tum bu isIk sacan hayvanlari ve anormal kas kitlesine sahip olan kobaylari bir kenara birakarak durumu daha genis acidan ele alabiliriz. Bilim silaha donusebilme potansiyeline sahiptir. Olasi komplikasyonlarin doguracagi sonuclar nasil olur bilinmemekle birlikte bunun gibi guclu kesifler herhangi birinin ulasabilecegi kadar indirgenmemelidir. Ancak ayni zamanda kitle yonetim silahina donusmesine de izin verilmemelidir. Bu durumda asil sorulmasi gereken sey sudur. “Bu teknolojiyi kullanabilme yetenegine sahibiz. Ama gercekten yapmali miyiz?” ALİNTİ ~
________________
Bizde Mutsuz Olalim ~
|
|
|
| Konuyu Toplam 1 Üye okuyor. (0 Kayıtlı üye ve 1 Misafir) | |
|
|
Normal
