|
|
23 Ekim 2020, 09:55
|
#1 |
  |
Vucut Kitle Indeksinin (VKI) Klinik Onemi Ve Alternatifleri
VKI Neden Onemli Degildir?
Kilo vermek, kas yapmak ve iyi yemek yemek soz konusu oldugunda, cogu kisi saglikli olduklarini bilmek isterler. Muhtemelen simdiye kadar herkes vucut kitle indeksiyle karsilasmistir ve buyuk olasilikla kac oldugunu bilmektedir. Vucut kitle indeksi, insanlara sagliklarinin kisa ve sinirli bir goruntusunu vermek icin yararli olsa da, tamamen dogru degildir. Bu nedenle, bircok kisi bu kavramin yararli olup olmadigini veya diger alternatifler icin goz ardi edilmesi gerekip gerekmedigini sorgulamaktadir. Bu yazida vucut kitle indeksinin neden onemli oldugu ve bazi tutarsizliklarin sebepleri uzerine bilgiler bulunmaktadir. VKI Degeri Vucut Kitle Indeksi Turkce VKI, Ingilizcede IBM olarak bilinmektedir ve bir kisinin boyuna gore kilosunun bir olcumudur. Kisinin toplam vucut yaginin dogrudan olculmesinden daha cok bir gostergedir. VKI, genellikle toplam vucut yagi ile baglantilidir. Bu, VKI puani arttikca, kisinin toplam vucut yaginin da arttigi anlamina gelmektedir. Dunya Saglik Orgutu, 25 ile 29,9 arasinda VKI olan bir yetiskini asiri kilolu olarak tanimlamaktadir. VKI 30 veya daha yuksek olan bir yetiskin obez olarak kabul edilmekte, 18,5’in altindaki bir VKI zayif ve 18.5 ile 24.9 arasinda saglikli bir agirlik olarak kabul edilmektedir. Vucut kitle indeksi icin kisa olan VKI degeri, vucut agirlginin yani kilo olarak ve boy uzunlugunun metre cinsinden karesine bolerek hesaplanmaktadir. Pound ve inc de kullanilabilmektedir, ancak denklem degismektedir. VKI vucutta ki yag miktarini olcemese de, arastirmalar VKI’nin deri kivrimli kaliperler kadar dogru oldugunu ve dansitometri, biyoelektrik empedans, cift enerjili x-isini absorpsiyometrisi gibi diger bilimsel yontemlerle birlikte kullanilabilecegini kanitlamistir. Vucut kitle indeksi cogunlukla 20 yas ve ustu yetiskinler icin kullanilmaktadir. Standart VKI araliklari bulunmaktadir ve bunlar asagidaki gibidir: • VKI 18,5’in altinda – Dusuk kilolu • 18,5 ila 24,9 arasinda VKI – Normal/Saglikli Agirlik • 25.0 ve 29,9 arasinda VKI – Asiri kilo • VKI 30,0 veya daha buyuk – Obez • 40.0 veya uzeri VKI – Morbidly Obese Bir bireydeki VKI, matematiksel bir formul kullanilarak hesaplanmaktadir. VKI’yi tahmin etmek icin inc cinsinden boy ile pound cinsinden agirligin eslesebilecegi tablolar kullanilarak da tahmin edilebilmektedir. Internet sitelerinde VKI hesaplamasina yardimci olan kullanisli hesaplayicilar da vardir. Formul – VKI = (Kilogram cinsinden agirlik) bolu (metre kare cinsinden yukseklik) Normal bir VKI skoru 18.5 ile 24.9 arasinda degisen bir puandir. Bu, kisinin boyuna gore normal agirlik araliginda oldugunu gostermektedir. Kisiyi zayif, normal, asiri kilolu veya obez olarak kategorize etmek icin bir VKI grafigi kullanilmaktadir. VKI Nasil Yardimci Olabilir? Vucut Kitle Indeksinin (VKI) Klinik Onemi ve AlternatifleriArastirmacilar tarafindan VKI’nin birisinin obez olup olmadigini olcmek icin nufusun yaklasIk % 90-95’i icin yararli oldugu kabul edilmistir. Boy ve kilo, yagin vucutta nasil depolandiginin belirleyicisi oldugundan, VKI’nin kimin risk altinda oldugunu gosterebilmesi mantiklidir. Bununla birlikte, bazi elestirmenler birisinin sadece boy ve kilolarina gore asiri kilolu veya obez olup olmadigina karar vermenin saglik risklerini yorumlamanin zayif bir yolu oldugunu soylemektedirler. VKI gercekten yararli bir tarama aracidir, ancak saglik ve tip uzmanlari tarafindan diger faktorlerin akilda tutulmasi gerekmektedir. VKI Onemli midir? VKI hicbir sekilde vucut yaginin mukemmel bir olcusu olmasa da, aktif olmayan veya zindelik ve saglik yolculuguna yeni baslayanlar, kalp hastaligi, diyabet ve obezitenin neden oldugu benzer hastaliklar icin risklerini anlamak icin kullanabilmektedirler. Kisi bir atlet veya cok kasli degilse, VKI mukemmel bir arac olabilmektedir. Bununla birlikte, VKI’yi sadece bir kilavuz veya temel olarak kullanmak icin bazi nedenler vardir. VKI’nin Klinik Onemi VKI, bircok kiside toplam vucut yaginin bir gostergesidir ve bu nedenle saglik riskinin bir gostergesi olarak kabul edilmektedir. Saglik uzmanlari tarafindan asiri kilolu ve obez bireyleri taramak icin ve obezite ve asiri kilo ile iliskili saglik risklerini degerlendirmek icin kullanilmaktadir. Ornegin, VKI degeri yuksek olanlar bazi riskler altindadirlar ve bunlar asagidaki gibidir: • Yuksek kan kolesterolu veya diger lipid bozukluklari • 2 tip diyabet • Kalp hastaligi • Inme • Yuksek tansiyon • Belirli kanserler • Safrakesesi rahatsizligi • Uyku apnesi ve horlama • Premature olum • Osteoartrit ve eklem hastaligi Ancak VKI, saglikli riski hesaplamak icin kullanilan araclardan biridir. Saglik riski degerlendirilirken tansiyon, kolesterol duzeyi, kan sekeri duzeyi, ailede kalp hastaligi oykusu, yas, cinsiyet, bel cevresi, fiziksel aktivite duzeyi, menopoz durumu, sigara icme durumu gibi diger faktorler de dikkate alinmaktadir. VKI Herkes icin uygulanabilir mi? Vucut Kitle Indeksinin (VKI) Klinik Onemi ve AlternatifleriCogu kisi icin, VKI iyi bir obezite olcusu saglamak icin kullanilabilmektedir. Ancak VKI, kas, kemik, yag ve diger dokularin miktari gibi vucut kompozisyonu hakkinda gercek bilgi saglamamaktadir. Bazi kisilerde VKI, vucut yaginin digerlerinden daha dogru bir olcusudur. Ornegin, cok kasli kisiler aslinda saglikli ve formda olduklarinda fazla kilolu kategorisine girebilmektedirler. Vucut yag yuzdesi cok dusuk olan bu kisiler, asiri kilolu biriyle ayni VKI puanina sahip olabilmektedir. Benzer sekilde, yasli ve gucsuz bir kisi, az kas kutlesine ve yuksek vucut yag yuzdesine sahip oldugunda normal agirlik kategorisinde olabilmektedir. VKI, buyumekte olan cocuklar ve ergenler icin kullanildiginda, buyuk govdeli veya kucuk yapili olanlar, hamile kadinlar ve yuksek kasli bireyler icin kullanildiginda dikkatli bir sekilde degerlendirilmeli ve yorumlanmalidir. VKI Tutarsizliklarinin Nedenleri VKI birkac nedenden dolayi yanlis olabilmektedir. Tutarsizlik nedenlerinden bazilari asagidaki gibidir: • Kisi cok kasliysa, yuksek bir VKI ile sonuclanacaktir. Kas yagdan daha agir oldugundan, ayni miktarda yaga sahip birinden daha fazla agirliga sahip olmaktadir. Ornegin, futbolcular VKI tablosunda genellikle asiri kilolu ve hatta obezdir, ancak sadece kasli ve cok sagliklidirlar. • VKI yas ve metabolik degisIklikleri dikkate almamaktadir. Ideal olarak, VKI yasa gore degismektedir. Genclerin dogal olarak daha fazla kaslari olurken, yasli bireylerin yaglari daha fazladir. Bu fark, bir grubun digerlerinden daha az saglik sorunu riski altinda oldugu anlamina gelmemektedir. • VKI sadece boy ile kilo arasinda degil. Kisi aktif degilse, ancak yuksek bir metabolizmasi varsa, yagsiz vucut kutlesi eksIkligine ragmen VKI normal veya hatta zayif olarak okuyabilmektedir. Buna bir ornek yaslilar olacaktir. Bircogu zayif ve hasta olmasina ragmen saglikli bir VKI’ye sahip olmaktadirlar. Bununla birlikte, sonucta, dusuk kilolu olmak, asiri kilolu olmakla ayni olumsuz etkilere yol acabilmektedir. • VKI vucut sekline bakmaktadir. Elma sekilli insanlar, armut sekilli ve kalca ve uyluklarda yag depolayanlardan daha az saglikli kabul edilen govdede daha fazla yag depolamaktadirlar. • Etnik kokene bagli olarak, digerlerinden daha fazla yag tasiyabilmektedir veya daha fazla saglik riski olabilmektedir. VKI obezitenin neden oldugu sorunlari yansitmak icin kullanilsa da, agirlik bazi etnik gruplar icin denklemin bir parcasi degildir. Ornegin, Asyalilar Kafkasyalilardan cok daha dusuk VKI’de diyabet gelistirme egilimindedir. Kizilderililerin de benzer bir riski vardir ve baslangicta olmasi icin ideal yer olarak kabul edilen 21-22 gibi dusuk VKI’larla diyabet alabilmektedirler. VKI Alternatiflerinden Daha Iyi midir? Vucut Kitle Indeksinin (VKI) Klinik Onemi ve AlternatifleriSagligi olcmek icin VKI’den daha iyi bir araclar isteyenler icin dusunmesi gereken alternatifler sunlardir; Bel-Kalca Orani: Ideal olarak, bel kalcalardan daha buyuk olmamalidir. Erkekler icin, bazi bel farkliliklari ile saglikli bel boyutu 39-40 inctir. Asyali erkekler 35,5 incten daha buyuk olmamalidir. Asyali olmadikca kadinlar 34-35 inc civarinda olmalidir. Daha sonra, bel boyutlari 32 incten az olmalidir. Bel-Yukseklik Orani: Yukaridaki yonteme benzer sekilde, bel-yukseklik, bel cevresine ne kadar uzun oldugu kiyasla bakar. Bel olcumu, inc cinsinden toplam boyun yarisindan az olmalidir. Yani, kisi 72 inc boyundaysa (36 inc yariya kadar), bel cevresi 36 incten daha buyuk olmamalidir. Bazi kisiler icin VKI onemli olabilmektedir. Vucut kitle indeksi, asiri kilolu, obez olma ve sagliksiz kiloda olmanin olumsuz etkilerini gelistirme riskini anlamaya yardimci olmak icin kullanilabilmektedir. Bununla birlikte, saglik duzeyini ve diyabet veya kalp hastaligi riskini olcmek icin cok daha dogru olan baska yontemler de vardir. Kisacasi, sadece VKI guvenilmemelidir, cunku bu genel sagligin ve sagligin anlik goruntusunde sadece bir yondur.
________________
Bizde Mutsuz Olalim ~
|
|
|
| Konuyu Toplam 1 Üye okuyor. (0 Kayıtlı üye ve 1 Misafir) | |
|
|
Normal
