|
|
29 Haziran 2020, 09:37
|
#1 |
 |
Besin Emilimini Artirmak Icin Ipuclari
Tuketilen gidalarda ne yenildigi ne kadarinin emildigine baglidir ve beslenme soz konusu oldugunda, altin kural budur. Saglikli bir diyet yemenin sagligi nasil iyilestirecegi hakkinda bircok sey soylenmektedir, fakat bu sadece besinleri yiyeceklerden ne kadar iyi emilebildigine baglidir. Cogu saglikli kisi icin besin emilimi buyuk bir sorun degildir, ancak kiside sindirim bozuklugu varsa veya bitki bazli bir diyet ile besleniyorsa, besinlerin emilimini arttirmak icin bazi seyler yapmasi gerekmektedir. Bunun icin oncelikle daha iyi cignemeye baslamasi gerekir, cunku cignemenin besin emilimindeki faydasi acik olsa da, cogu kisi yeterince iyi cignememektedir. Ve zayif cigneme sonucu genellikle besinler tam olarak emilmeden vucuttan atilmaktadir. Ozellikle ostomisi olan kisiler cigneme aliskanliklarinin agrili ve tehlikeli engellere yol acabileceginden cignemenin onemi azdir.
Cigneme sadece bitkisel gidalarin (seluloz) sert hucre duvarlarini yikmaya yardimci olmakla kalmaz, ayni zamanda tukuruk ve enzim uretimini de arttirmaktadir, boylece yiyecekler daha kolay parcalanabilmektedir. Hedeflenecek cok sayida cigneme olmasa da, yutmadan once agizdaki yiyecekleri mumkun oldugunca sivilastirmaya calisilmali, yutmadan once ortalama 40 kere cignenmeye dikkat edilmelidir. Besin Emiliminde Karistirma ve Meyve Suyu Cigneme gibi, harmanlama da bitki maddesinin hucre duvarlarini parcalamaya yardimci olmaktadir, bu da yiyeceklerin sindirimini ve besinlerin emilimini cok daha kolay hale getirmektedir. Smoothies, soslar, soslar ve corbalar gibi harmanlanabilecek bircok gida vardir. Butun findik yemek konusunda sorun yasaniyorsa, yemege krema eklemek icin salata sosuna veya corbalara karistirmak mumkundur. Kuru harmanlama, butun keten tohumu gibi onemli besinleri yemek zor gidalardan elde etmenin harika bir yoludur. Keten tohumlarinin toz haline getirilmesi, yemeklerde kullanimini cok daha kolay hale getirmektedir, ayni zamanda sindirim ve emilimini de kolaylastirmaktadir, cunku keten tohumu sindirim sisteminde parcalanamamaktadir. Meyve suyu sIkmak, konsantre besinleri vucuda almanin baska bir harika yoludur, ancak karistirmanin aksine meyve suyu sIkmak, lifleri gidalardan uzaklastirmaktadir. IBD varsa bu yararli olabilmektedir, cunku lif bazen semptomlari agirlastirmaktadir. Koyu yesillikli bazi meyve sulari cok guclu olabilmektedir, bu nedenle daha karisIk meyve sularina girmeden once tatli veya hafif meyveler ve elma, havuc, salatalik gibi sebzelere odaklanilmalidir. Besin Emiliminde Pisirme Yemek pisirmek, besin emilimini arttirmanin baska bir harika yoludur. Karistirma ve cigneme gibi pisirme, bitkilerin hucre duvarlarini parcalamaya yardimci olmaktadir, ancak likopen gibi belirli besinleri de artirmaktadir. Bir ostomat icin yemek yapmak, lahana veya brokoli gibi cig yemek zor olan yiyeceklerin tadini cikarmaya yardimci olmaktadir. Yemegin nasil pisirildigine fark katmaktadir. Ayrica kaynatma veya basincli pisirme gibi bazi pisirme yontemleri, pisirme veya mikrodalgaya kiyasla daha fazla besin kaybina yol acmaktadir. Besin Artirici Gidalari Yemeklerle Tuketmek Diger gidalarla birlestirildiginde, ogundeki besin maddelerinin biyoyararlanimini artirabilecek bazi gidalar bulunmaktadir. C vitamininin demir emilimini arttirdigi bilinmektedir, bu nedenle yemege yesillik, biber veya narenciye gibi C vitamini acisindan zengin gidalar eklemek vucudun demiri kolayca emmesini saglamaktadir. Anemi icin demir takviyeleri alindiginda, portakal suyu ile almak da faydali olmaktadir. Son zamanlarda, sogan ve sarimsagin da cinko ve demir emilimini arttirdigi bulunmustur. Tahil ve baklagil yemeklerine sogan ve sarimsak eklemek, bu gidalarda bulunan fitatlarin bazi inhibe edici etkilerini azaltmaya yardimci olmaktadir. Bazi Gidalari ve Takviyeleri Karistirmaktan Kacinmak Besin artirici gidalar gibi, belirli besinlerin maksimum emilimi icin kacinilmasi gereken bazi gidalar ve besin kombinasyonlari bulunmaktadir. Bunlardan bazilari Tanendir. Bir kahve veya cay icicileri, yanlislikla demir emilimini sinirlayabilmektedirler, cunku bu iceceklerde ve diger bazi yiyeceklerde bulunan tanik asitin demir emilimini inhibe ettigi bilinmektedir. Cogunlukla tahillarda ve baklagillerde bulunan fitatlar mineral emilimini de engellemektedir. Besin biyoyararlanimini arttirmak icin yukarida belirtilen onerilerden bazilarini kullanarak, bu saglikli gidalardan bazilarindan kacinilmamalidir veya her ogunde biraz daha fazla tuketilmelidir. Kalsiyum emilimini inhibe ettigi bilinen oksalatlar ispanak, ravent, pazi ve pancar yesillerinde bulunmaktadir. Yemek pisirmek, bu yiyeceklerin oksalat icerigini azaltmaya yardimci olmaktadir ve orta derecede miktarda tuketmek, bobrek problemleri olmadigi surece genellikle sorun teskil etmemektedir. Ilac kullanildiginda, ilaclarin hangi besin maddelerine mudahale ettigini gormek icin eczaciya veya doktora danisilmalidir. Biraz Yag Eklemek A, E, D ve K vitamini gibi yagda cozunen vitaminler, yagin duzgun bir sekilde emilmesini gerektirmektedir, bu nedenle salataya, avokado, findik, tohum veya keten yagi gibi saglikli yaglar eklenmelidir. Ayrica tum yaglarin esit uretilmedigi unutulmamalidir, bu nedenle yag eklemesi yapildiginda, tum bitkisel gidalara sadik kalinmalidir. Bununla birlikte diyetlere zeytinyagi veya keten yagi gibi rafine yaglarin dahil edilmesi gerekip gerekmedigi hala tartisilmaktadir. Alternatif Takviye Formlari Bagirsak hastaligi varsa, besinleri duzgun bir sekilde emmek mumkun degildir. Ince bagirsakta IBD olanlari olanlar ozellikle bu risk altindadir. Agizdan alinmasini gerektirmeyen belirli besinleri alabilmenin baska yollari da bulunmaktadir. IBD nedeniyle seviyeler ozellikle dusuk oldugunda enjeksiyonlar B12, D vitamini ve demir icin yaygindir. Bununla birlikte, bazi durumlarda, enjeksiyonlar dilalti (dilin altinda) takviyeleri kullanilarak degistirilebilmektedir. D vitamini gunes isigi vitamini olarak da bilinmektedir, cogu zaman vucudun bu vitamini dogal olarak uretmesi icin yeterli dogal gunes isigi alinamadigi icin desteklenmektedir. Bazi durumlarda enjeksiyonlar kullanilirken, daha yaygin olan form hap, damla veya takviye edilmis besindir. Bronzlasma yataklari D vitamini uretmek icin de kullanilabilmektedir, ancak cilt kanserlerini artiran ilac kullaniliyorsa, bu yataklara maruz kalmayi sinirlamak istenebilmektedir. D vitamininin daha buyuk ogunlerle daha iyi emildigi gosterilmistir. Sivi takviyeleri, ozellikle bir ostomini varsa ve ostomatlarin kacinmasi gereken bir uzun sureli salinim takviyesi kullaniliyorsa, emilimde yardimci olabilmektedir. Kalsiyum emilimi kaynaga bagli olarak buyuk olcude degisebilmektedir. Bircok kisi ispanagin buyuk bir kalsiyum kaynagi olduguna inanmasina ragmen, ispanaktaki kalsiyum cok biyoyararli degildir. Ozellikle kemikleri zayiflatabilecek prednizon gibi ilaclar aliniyorsa, guvenilir bir kalsiyum kaynagi alindigindan emin olunmalidir. Bununla birlikte, kalsiyum takviyelerinin demir emilimine mudahale ettigi bulunmustur. D vitamini takviyesi aliniyorsa, buyuk bir yemekle almanin emilimi artiracagini gosteren kanitlar bulunmaktadir. Bagirsagin bazi kisimlarini, ozellikle ince bagirsak cikarildiysa, o zaman bazilarinin malabsorpsiyonu riski altinda olmak mumkundur. Telafi etmek icin ozel takviyelere veya enjekte edilebilir takviyelere ihtiyac olabileceginden doktorla gorusulmelidir. |
|
|
| Konuyu Toplam 1 Üye okuyor. (0 Kayıtlı üye ve 1 Misafir) | |
|
|
Normal
