Gece Boyunca Mavi Isiga Maruz Kalmanin Saglik Acisindan Olumsuz Etkileri - IRCRehberi.Net- Türkiyenin En iyi IRC ve Genel Forum Sitesi

CeReN · 28 Nisan 2020, 11:58

Genellikle gece boyunca mavi isiga cok fazla maruz kalan kisilerde mavi isIk olumsuz etkiler yaratabilir. Bu yazida gece mavi isiga maruz kalmanin olasi etkileri uzerine bilgiler bulunmaktadir. Fakat bununla birlikte, bu yazida ele alinan calismalarin cogunun sadece istirak edenleri ilgilendigi icin bunun bir sebep-sonuc iliskisinin kurulmadigini unutulmamalidir. Cunku diger cevresel ve genetik faktorler daha onemli bir rol oynayabilir.

Sirkadiyen Ritmi Bozmak
Normalde, gece karanligi, 2:00 ila 4:00 arasinda normal bir melatonin cikisi saglar. Ardindan, parlak gun isigi saati sifirlamayi ve 24 saatlik yeni bir gunu baslatmayi izlemektedir. Kendinden isiga duyarli retinal ganglion hucreleri, gorevi vucudun sirkadiyen saatini isiga senkronize etmek olan melanopsin (bir isIk sensoru proteini) icermektedir.
Geceleri mavi isiga maruz kalmak vucuda gunduz olduguna isaret etmektedir, sonuc olarak bircok vucut sureci icin cok onemli olan sirkadiyen ritmini bozmaktadir. Sirkadiyen ritmini korumak icin, hem sabahlari gunes isigi almak hem de geceleri yapay isIktan kacinmak onemlidir.

Melatonin Uretimini Dusurebilir
Melatonin uyku-uyaniklik dongusunu kontrol eden onemli bir hormondur. Geceleri isIk, ozellikle mavi isIk, melatonin uretimini bastirir. Los isIk bile bir kisinin sirkadiyen ritmine ve melatonin sekresyonuna mudahale edebilir. Sadece 8 luks (bir gece isiginin parlakliginin 2 kati) melatonini engelleyebilir. IsIk ne kadar parlak olursa ve pozlama suresi ne kadar uzun olursa, goz hucreleri o kadar az melatonin uretmektedir. Farkli isIk ve maruz kalma turlerinin teorik bir modeli, melatonin supresyonu icin gereken sureyi gostermektedir. Sureler su sekildedir:
• Makul bir oturma odasi aydinlatma seviyesi olan 100 luksde tek renkli kirmizi isIk, melatonini % 50 bastirmak icin 403 saat pozlama alacaktir.
• Mum; 66 dakika melatonini % 50 bastirir
• 60 watt akkor ampul; 39 dakika melatonini% 50 baskilar
• 58 watt luks gun isigi floresan isigi; 15 dakika melatonini % 50 baskilar
• Saf beyaz yuksek cikisli LED; 13 dakika melatonini % 50 baskilar
Ne olcude melatonin baskilanacagi, gece isigina (mavi kotu olmak uzere) bagliyken hem dalga boyuna baglidir hem de isIk yogunluguna baglidir. Ornegin, gece yarisi isigina maruz kalindiktan 1 saat sonra, melatonin bastirilma % 71 kadar olurken, sirasiyla % 67,% 44,% 38, % 16 civari olmaktadir.
Melatonin seviyeleri en fazla 90 dakika monokromatik mavi isiga maruz kalan dilate ogrenciler ile 2: 00-15: 30 AM arasinda 0.1 lux parlaklikta, yani dolunay isigina esdegerdir. Los, ay isigi seviyesinde bile (0.1 lux) mavi isIk, sicanlarda yapilan bir calismada melatonin uretimini diger tum dalga boylarindan daha fazla bastirmaktadir. Acik renkli gozleri olan insanlar (ornegin mavi veya yesil), mavi isIkla melatonin supresyonuna daha koyu gozlere sahip olanlardan daha duyarlidirlar.

Kortizol Yukseltebilir
Kisa dalga mavi isiga veya uzun dalga kirmizi isiga maruz kalma, 12 kisi uzerinde yapilan kucuk bir denemede, gece boyunca kortizol seviyelerini onemli olcude artirmistir.

Alfa-MSH Surumunu Bastirabilir
Yapilan bir hayvan calismasinda, surekli isiga maruz kalma melanosit uyarici hormon alfa (dusuk a-MSH ), tepe neden olabilir, agirlik kazanci, artis iltihabi ve otoimmunite artisina sebep olabilir.

Uyku Kalitesini Azaltabilir
Klinik calismalarda, gece mavi isiga maruz kalma su uyku problemlerine neden oilabilir:
• Uykuya dalma suresi uzamaktadir
• Azaltilmis toplam ve derin uyku suresi yaninda toplam uyku kalitesi dusus yasanmaktadir
• Yasli uykusuzluklarda artmis derin uyku ve azalmis REM’li kisilerde artmis REM uykusu gibi azaltilmis melatonin etkileri olmusur.

Metabolik Sagligin Kotulesmesi
Kilo almaya neden olabilir
YaklasIk 55.000 kadin hemsire uzerinde yapilan bir calismada, gece vardiyalarinin sayisi artan obezite insidansi ile iliskili bulunmustur. Ingiltere’de 100.000 kadin uzerinde yapilan anket tabanli bir calismada, obezite parametreleri (VKI, bel: kalca orani, bel: boy orani ve bel cevresi) geceleri isiga daha fazla maruz kalma ile anlamli derecede iliskili bulunmustur. Geceleri los (5 lux) isiga maruz kalan fareler, hipotalamusta cekirdek sirkadiyen saat ritimlerini degistirmis, bu da ayni miktarda yiyecek yemis olsalar bile isiga maruz kalmayan farelere kiyasla vucut kutlesinde artisa neden olmustur.
Diyabet riskini artirabilir
Yapay mavi isIk, 19 saglikli gonullu uzerinde yapilan kucuk bir calismada goruldugu gibi kan sekeri metabolizmasini degistirebilir. 27.000’den fazla calisani olan bir nufus uzerinde yapilan bir arastirma, vardiyali calisanlarin vardiyasiz calisanlardan daha yuksek obezite ve trigliserit oranlarina ve daha dusuk HDL – kolesterol oranina sahip olduklarini bulmustur. Geceleri isIk pankreas adacik hucrelerinin sirkadiyen saatini ve hucre calismalarinda hucre fonksiyonunu bozmustur. Bu bozulmus sirkadiyen saat, degisen adacik fonksiyonu ve sag kalimindan ve dolayisiyla tip 2 diyabet riskinde artistan sorumlu olabilir. Farelerde, geceleri los isIk, geceleri tam karanliga donerek geri dondurulebilen metabolik sendrom semptomlarini getirmistir.
Kalp hastaligi riskini artirabilir
Mavi isIk, kalp kasi hucrelerindeki sirkadiyen ritmi bozmus, muhtemelen kalbi eszamanli hale getirmis ve yuksek tansiyon, insulin direnci ve kardiyovaskuler hastalik riskini arttirmistir. Melatonin sentezinin inhibisyonu artmis iltihaplanma, artmis kan basinci, yuksek LDL ve total kolesterol, azalmis antioksidan kapasite ve genel olarak yuksek kardiyovaskuler hastalik riskine yol acabilir.
Gozlere zarar verebilir
Yasa bagli makula dejenerasyonuna katkida bulunabilir
Mavi isiga maruz kalmak makula dejenerasyonuna yol acabilir. Birkac hayvan calismasinda bu isIk su sIkayetlere sebep olmustur:
• Retinada hucre asidi olumu ve yag asidi DHA’nin yok olmasina neden olmustur.
• Retinada azaltilmis melanindir (melatonin ile karistirilmamasi gereken melanin, goz hasarini onleyebilecek antioksidan ozelliklere sahip bir pigmenttir)
• Retina cevresindeki oksijen varliginda artmis serbest radikaller retina astarinin bozulmasina yol acmaktadir.
Yasa bagli makula dejenerasyonu geciren gozlerde, hasarli hucreler VEGF’yi serbest birakir ve bu da yeni kan damari olusumuna neden olabilir. Bu yeni kan damarlari kirilgandir ve kolayca patlayabilir, bu da kanin disari sizmasina ve isigin bir resme donustugu gozun arkasina zarar vermesine neden olmaktadir.
Glokom seviyesini artirabilir
Fareler uzerinde yapilan calismalar, melatoninin mavi isIkla bastirilmasinin glokom olusturabilecegini, bu dalga boyunun filtrelenmesinin onlenmesine yardimci olabilecegini dusundurmektedir. Glokom hastalarinda fonksiyonel retinal ganglion hucreleri mavi isigin zararli etkilerine karsi daha duyarlidir. Hastalik ilerledikce bu hucrelerin islevi kotulesir.

Diger Kronik Hastaliklara Katkida Bulunabilir
Depresyona artirabilir
Hamsterlarda yapilan bir arastirma, geceleri kronik los isigin, artan TNF-alfa duzeylerine bagli olarak beyin iltihabindan kaynaklanabilecek depresyon benzeri davranislara yol actigini bulmustur. Benzer sekilde, geceleri los isIk, bir obstruktif uyku apnesinin hayvan modelinde depresif davranislari artirmistir. 500 yasli birey uzerinde yapilan bir calismada (ortalama yas 72.8) gece isiga maruz kalma depresyon ile iliskilendirilmistir.
Kanser riskini artirabilir
Melatonin, glutatyonu ve glutatyon peroksidaz ve superoksit dismutaz gibi antioksidan enzimleri artirarak oksidatif strese karsi koruma saglamaktadir. Melatonin, hayvanlarda ve hucrelerde yapilan bazi on arastirmalara ve insanlarda iliski calismalarina dayanarak bazi kanser turlerine, ozellikle meme ve kolon kanserine karsi koruma saglayabilir.
Bununla birlikte, vardiyali calismanin -buna bagli gece isigina maruz kalma ile birlikte- cesitli kanserler (meme, prostat, kolorektal ve lenfoma) uzerindeki calismalar tutarsiz sonuclar ortaya cikarmistir. 50.000’den fazla kadin uzerinde yapilan bir calismada, melatonin duzeylerini dusuren uzun sureli vardiyali calisma, artmis endometriyal kanser riski ile anlamli derecede iliskili bulunmustur. Cok sayida calisma, gece isigina maruz kalmaya bagli olarak azalan melatoninin meme kanseri icin bir risk faktoru oldugunu ve kor kadinlarin bu tip kanseri kor olmayan kadinlar gibi gelistirme olasiliginin yarisi kadar oldugunu gostermektedir. Hayvan calismalarinda, gece isigina maruz kalma meme kanseri hucrelerinin buyumesini arttirmis ve konvansiyonel tamoksifen (ostrojen analogu) ve doksorubisin tedavisine karsi direnclerini induklemistir. 158 ulkede geceleri yapay isIk ve kanser uzerine yapilan kuresel bir arastirma, akciger, meme, kolorektal ve prostat kanseri dahil olmak uzere cesitli kanser turleri ile anlamli bir iliski bulmustur.

28 Nisan 2020, 11:58	#1
CeReN Guest	Gece Boyunca Mavi Isiga Maruz Kalmanin Saglik Acisindan Olumsuz Etkileri Genellikle gece boyunca mavi isiga cok fazla maruz kalan kisilerde mavi isIk olumsuz etkiler yaratabilir. Bu yazida gece mavi isiga maruz kalmanin olasi etkileri uzerine bilgiler bulunmaktadir. Fakat bununla birlikte, bu yazida ele alinan calismalarin cogunun sadece istirak edenleri ilgilendigi icin bunun bir sebep-sonuc iliskisinin kurulmadigini unutulmamalidir. Cunku diger cevresel ve genetik faktorler daha onemli bir rol oynayabilir. Sirkadiyen Ritmi Bozmak Normalde, gece karanligi, 2:00 ila 4:00 arasinda normal bir melatonin cikisi saglar. Ardindan, parlak gun isigi saati sifirlamayi ve 24 saatlik yeni bir gunu baslatmayi izlemektedir. Kendinden isiga duyarli retinal ganglion hucreleri, gorevi vucudun sirkadiyen saatini isiga senkronize etmek olan melanopsin (bir isIk sensoru proteini) icermektedir. Geceleri mavi isiga maruz kalmak vucuda gunduz olduguna isaret etmektedir, sonuc olarak bircok vucut sureci icin cok onemli olan sirkadiyen ritmini bozmaktadir. Sirkadiyen ritmini korumak icin, hem sabahlari gunes isigi almak hem de geceleri yapay isIktan kacinmak onemlidir. Melatonin Uretimini Dusurebilir Melatonin uyku-uyaniklik dongusunu kontrol eden onemli bir hormondur. Geceleri isIk, ozellikle mavi isIk, melatonin uretimini bastirir. Los isIk bile bir kisinin sirkadiyen ritmine ve melatonin sekresyonuna mudahale edebilir. Sadece 8 luks (bir gece isiginin parlakliginin 2 kati) melatonini engelleyebilir. IsIk ne kadar parlak olursa ve pozlama suresi ne kadar uzun olursa, goz hucreleri o kadar az melatonin uretmektedir. Farkli isIk ve maruz kalma turlerinin teorik bir modeli, melatonin supresyonu icin gereken sureyi gostermektedir. Sureler su sekildedir: • Makul bir oturma odasi aydinlatma seviyesi olan 100 luksde tek renkli kirmizi isIk, melatonini % 50 bastirmak icin 403 saat pozlama alacaktir. • Mum; 66 dakika melatonini % 50 bastirir • 60 watt akkor ampul; 39 dakika melatonini% 50 baskilar • 58 watt luks gun isigi floresan isigi; 15 dakika melatonini % 50 baskilar • Saf beyaz yuksek cikisli LED; 13 dakika melatonini % 50 baskilar Ne olcude melatonin baskilanacagi, gece isigina (mavi kotu olmak uzere) bagliyken hem dalga boyuna baglidir hem de isIk yogunluguna baglidir. Ornegin, gece yarisi isigina maruz kalindiktan 1 saat sonra, melatonin bastirilma % 71 kadar olurken, sirasiyla % 67,% 44,% 38, % 16 civari olmaktadir. Melatonin seviyeleri en fazla 90 dakika monokromatik mavi isiga maruz kalan dilate ogrenciler ile 2: 00-15: 30 AM arasinda 0.1 lux parlaklikta, yani dolunay isigina esdegerdir. Los, ay isigi seviyesinde bile (0.1 lux) mavi isIk, sicanlarda yapilan bir calismada melatonin uretimini diger tum dalga boylarindan daha fazla bastirmaktadir. Acik renkli gozleri olan insanlar (ornegin mavi veya yesil), mavi isIkla melatonin supresyonuna daha koyu gozlere sahip olanlardan daha duyarlidirlar. Kortizol Yukseltebilir Kisa dalga mavi isiga veya uzun dalga kirmizi isiga maruz kalma, 12 kisi uzerinde yapilan kucuk bir denemede, gece boyunca kortizol seviyelerini onemli olcude artirmistir. Alfa-MSH Surumunu Bastirabilir Yapilan bir hayvan calismasinda, surekli isiga maruz kalma melanosit uyarici hormon alfa (dusuk a-MSH ), tepe neden olabilir, agirlik kazanci, artis iltihabi ve otoimmunite artisina sebep olabilir. Uyku Kalitesini Azaltabilir Klinik calismalarda, gece mavi isiga maruz kalma su uyku problemlerine neden oilabilir: • Uykuya dalma suresi uzamaktadir • Azaltilmis toplam ve derin uyku suresi yaninda toplam uyku kalitesi dusus yasanmaktadir • Yasli uykusuzluklarda artmis derin uyku ve azalmis REM’li kisilerde artmis REM uykusu gibi azaltilmis melatonin etkileri olmusur. Metabolik Sagligin Kotulesmesi Kilo almaya neden olabilir YaklasIk 55.000 kadin hemsire uzerinde yapilan bir calismada, gece vardiyalarinin sayisi artan obezite insidansi ile iliskili bulunmustur. Ingiltere’de 100.000 kadin uzerinde yapilan anket tabanli bir calismada, obezite parametreleri (VKI, bel: kalca orani, bel: boy orani ve bel cevresi) geceleri isiga daha fazla maruz kalma ile anlamli derecede iliskili bulunmustur. Geceleri los (5 lux) isiga maruz kalan fareler, hipotalamusta cekirdek sirkadiyen saat ritimlerini degistirmis, bu da ayni miktarda yiyecek yemis olsalar bile isiga maruz kalmayan farelere kiyasla vucut kutlesinde artisa neden olmustur. Diyabet riskini artirabilir Yapay mavi isIk, 19 saglikli gonullu uzerinde yapilan kucuk bir calismada goruldugu gibi kan sekeri metabolizmasini degistirebilir. 27.000’den fazla calisani olan bir nufus uzerinde yapilan bir arastirma, vardiyali calisanlarin vardiyasiz calisanlardan daha yuksek obezite ve trigliserit oranlarina ve daha dusuk HDL – kolesterol oranina sahip olduklarini bulmustur. Geceleri isIk pankreas adacik hucrelerinin sirkadiyen saatini ve hucre calismalarinda hucre fonksiyonunu bozmustur. Bu bozulmus sirkadiyen saat, degisen adacik fonksiyonu ve sag kalimindan ve dolayisiyla tip 2 diyabet riskinde artistan sorumlu olabilir. Farelerde, geceleri los isIk, geceleri tam karanliga donerek geri dondurulebilen metabolik sendrom semptomlarini getirmistir. Kalp hastaligi riskini artirabilir Mavi isIk, kalp kasi hucrelerindeki sirkadiyen ritmi bozmus, muhtemelen kalbi eszamanli hale getirmis ve yuksek tansiyon, insulin direnci ve kardiyovaskuler hastalik riskini arttirmistir. Melatonin sentezinin inhibisyonu artmis iltihaplanma, artmis kan basinci, yuksek LDL ve total kolesterol, azalmis antioksidan kapasite ve genel olarak yuksek kardiyovaskuler hastalik riskine yol acabilir. Gozlere zarar verebilir Yasa bagli makula dejenerasyonuna katkida bulunabilir Mavi isiga maruz kalmak makula dejenerasyonuna yol acabilir. Birkac hayvan calismasinda bu isIk su sIkayetlere sebep olmustur: • Retinada hucre asidi olumu ve yag asidi DHA’nin yok olmasina neden olmustur. • Retinada azaltilmis melanindir (melatonin ile karistirilmamasi gereken melanin, goz hasarini onleyebilecek antioksidan ozelliklere sahip bir pigmenttir) • Retina cevresindeki oksijen varliginda artmis serbest radikaller retina astarinin bozulmasina yol acmaktadir. Yasa bagli makula dejenerasyonu geciren gozlerde, hasarli hucreler VEGF’yi serbest birakir ve bu da yeni kan damari olusumuna neden olabilir. Bu yeni kan damarlari kirilgandir ve kolayca patlayabilir, bu da kanin disari sizmasina ve isigin bir resme donustugu gozun arkasina zarar vermesine neden olmaktadir. Glokom seviyesini artirabilir Fareler uzerinde yapilan calismalar, melatoninin mavi isIkla bastirilmasinin glokom olusturabilecegini, bu dalga boyunun filtrelenmesinin onlenmesine yardimci olabilecegini dusundurmektedir. Glokom hastalarinda fonksiyonel retinal ganglion hucreleri mavi isigin zararli etkilerine karsi daha duyarlidir. Hastalik ilerledikce bu hucrelerin islevi kotulesir. Diger Kronik Hastaliklara Katkida Bulunabilir Depresyona artirabilir Hamsterlarda yapilan bir arastirma, geceleri kronik los isigin, artan TNF-alfa duzeylerine bagli olarak beyin iltihabindan kaynaklanabilecek depresyon benzeri davranislara yol actigini bulmustur. Benzer sekilde, geceleri los isIk, bir obstruktif uyku apnesinin hayvan modelinde depresif davranislari artirmistir. 500 yasli birey uzerinde yapilan bir calismada (ortalama yas 72.8) gece isiga maruz kalma depresyon ile iliskilendirilmistir. Kanser riskini artirabilir Melatonin, glutatyonu ve glutatyon peroksidaz ve superoksit dismutaz gibi antioksidan enzimleri artirarak oksidatif strese karsi koruma saglamaktadir. Melatonin, hayvanlarda ve hucrelerde yapilan bazi on arastirmalara ve insanlarda iliski calismalarina dayanarak bazi kanser turlerine, ozellikle meme ve kolon kanserine karsi koruma saglayabilir. Bununla birlikte, vardiyali calismanin -buna bagli gece isigina maruz kalma ile birlikte- cesitli kanserler (meme, prostat, kolorektal ve lenfoma) uzerindeki calismalar tutarsiz sonuclar ortaya cikarmistir. 50.000’den fazla kadin uzerinde yapilan bir calismada, melatonin duzeylerini dusuren uzun sureli vardiyali calisma, artmis endometriyal kanser riski ile anlamli derecede iliskili bulunmustur. Cok sayida calisma, gece isigina maruz kalmaya bagli olarak azalan melatoninin meme kanseri icin bir risk faktoru oldugunu ve kor kadinlarin bu tip kanseri kor olmayan kadinlar gibi gelistirme olasiliginin yarisi kadar oldugunu gostermektedir. Hayvan calismalarinda, gece isigina maruz kalma meme kanseri hucrelerinin buyumesini arttirmis ve konvansiyonel tamoksifen (ostrojen analogu) ve doksorubisin tedavisine karsi direnclerini induklemistir. 158 ulkede geceleri yapay isIk ve kanser uzerine yapilan kuresel bir arastirma, akciger, meme, kolorektal ve prostat kanseri dahil olmak uzere cesitli kanser turleri ile anlamli bir iliski bulmustur.
	Alıntı Yap

Konuyu Toplam 1 Üye okuyor. (0 Kayıtlı üye ve 1 Misafir)