|
|
16 Nisan 2020, 12:43
| #1 |
 |  Koronavirus ile Mucadelede Demir ve Ferritin Yardimci Olabilir mi? Dengeli demir seviyeleri beyin ve bagisIklik sistemini desteklemektedir. Asiri olarak, demir iltihabi kotulestirir ve bazi viral enfeksiyonlari daha olumcul hale getirir. Yeni veriler COVID-19’un demir belirteclerini degistirerek sinir hasarina ve sekonder bakteriyel enfeksiyonlara neden olabilecegini gostermektedir. Bu, pandemi sirasinda demir alimi ne anlama gelmektedir merak konusudur. Bu yazida demir ve ferritinin Covid-19 onlemede etkili olup olmadigina bilgiler bulunmaktadir. Bu makale bilgilendirme amaclidir ve koronavirus salgini devam eden bir salgin oldugu icin bazi bilgilerin degismesi muhtemeldir. Degisecek bilgiler isiginda da demir ve ferritinin koronavirus mucadelesindeki ayrintilari degisebilir. Simdilik en iyi tedbir el yikama, sosyal mesafeyi koruma ve yuze dokunmaktan kacinmadir. COVID-19 Icindeki Demirin Onemi Demir (Fe) onemli bir elementtir. Vucudun su nedenlerden dolayi demire ihtiyaci vardir: • Etkili bir bagisIklik tepkisi olusturur • Enfeksiyonlara karsi direnc saglar • Kirmizi kan hucreleri ve enerji uretir • Kandaki ve kaslardaki oksijenin tasinmasinda etkilidir • Antioksidan enzimlerin (katalazlar dahil) bir parcasi olarak hucreleri serbest radikal hasarina karsi koruma saglar Bu guclu roller nedeniyle, dusuk demir seviyelerinin zararli saglik etkileri olabilir. Ote yandan, asiri demir seviyeleri dokulara ve DNA’ya zarar veren reaktif oksijen turlerini tetikleyebilir. Bu nedenle demir seviyelerini dengede tutmak onemlidir. Vucudun icindeki demirin yaklasIk% 60’i hemoglobine ,% 10’u miyoglobine dahil edilirken, geri kalan% 20-30’u demir transferrin ve ferritin gibi ozel proteinlere baglanir. Bu proteinler serbest demirin vucutta oksidatif hasara neden olmasini onlemektedir. Bunu goz onunde bulundurarak, mevcut pandemide demir dengesinin onemini deginen bir COVID-19 vakasina incelemesine beraberce bir bakalim. Dengeli demir seviyeleri bagisIklik savunmasini ve genel sagligi destekler. Hem dusuk hem de yuksek demir seviyeleri zararlidir. Sinir ve Demir Duzeylerini Etkileyen Bir COVID-19 Olgusu Asagida ozetlenen dava, ornek alinmasi gereken bir on rapordan (on baski olarak adlandirilmaktadir) alinmistir. Matbaalardan elde edilen bulgular, hakem degerlendirmesine tabi oluncaya kadar sonucsuz, dogrulanmamis ve tibbi olarak belirsizligini korumaktadir. Cin’in yeni koronavirusun geldigi Hubei eyaletindeki bilim adamlari, enflamatuar sinir problemleri ve dusuk demir seviyeleri olan enfekte bir hasta oldugunu bildirmislerdir. Hasta, 66 yasinda, omurilik iltihabi (enfeksiyoz sonrasi akut miyelit) nedeniyle kismi felc gelisen COVID-19 hastasi bir erkektir. Yeni koronavirus icin pozitif ve diger mikroplar icin negatif test sonucu vermistir. Bu vaka sinir hasarina neden olan bilinen ilk koronavirus vakasidir. Hastanin laboratuvar belirteclerinin cogu normaldir, ancak demir orani dusuktur (1,8 umol/L). Inflamatuar belirtecleri, ferritin, CRP ve IL-6 – da yuksektir. Ferritin, iltihaplanma ve enfeksiyonla birlikte yukselen demir depolayan bir proteindir. Tani ve tedaviden sonra semptomlari duzeldi ve demir seviyeleri normale dondu. Iki koronavirus swab testi negatif cikmis ve taburcu edilmistir. Peki bu bulgularin aciklamasi nedir? Demir ve Enflamasyon Arasindaki Baglanti Koronavirus enfeksiyonu dusuk kirmizi kan hucreleri ve hemoglobin ile erken evrelerde iliskilendirilmistir. Daha sonra COVID-19, sinirlere zarar verebilecek, ferritini artiracak ve demiri azaltabilecek yaygin inflamasyon ve sitokin firtinalarina neden olabilir. Diger belirtecler bir yana, dusuk demir tek basina yeterince endise verici olabilir. Bir calismada, dusuk demir, pnomonili yatan hastalarda diger risk faktorlerinden bagimsiz olarak olme riskini artirmistir. Dusuk demir seviyeleri sinir hasarini da kotulestirebilir. Beynin duzgun calismasi icin demire ihtiyaci vardir. Ayrica sinir hucrelerinin, iletisim kuramayacaklari koruyucu miyelin kiliflari uretmek icin demire ihtiyaci vardir. Bu nedenle, koronavirusun bazi hastalarda daha fazla komplikasyon riskini artirarak demir kan seviyelerini dusurmesi mumkundur. Bu, takviyenin faydali oldugu anlamina gelmez. Demir dengesinin COVID-19’daki rolu daha fazla arastirmayi hak etmektedir. Korona virus, muhtemelen dusuk demir ve yuksek ferritin seviyeleri ile ciddi inflamasyona neden olabilir. Daha fazla arastirmaya ihtiyac vardir. Hastane Super Bocekleri ve Ferritin Baska bir on baski, 20 COVID-19 hastasinda ikincil bakteriyel enfeksiyonlar ile yuksek duzeylerde ferritin, CRP ve prokalsitonin arasinda bir baglanti bulmustur. Bu inflamatuar belirteclerin yuksek seviyeleri de cok ciddi hastalik ve daha kotu sonuclarla iliskilendirilmistir. Antibiyotige direncli super bocekler genellikle yuzeylere yapismak icin biyofilmler olustururlar ve bu surecte demir kullanabilirler. Test tuplerinde demir selatlayici (deferoksamin) biyo filmleri ortadan kaldirmistir. Demir Virusleri Nasil Etkiler? 6 binden fazla cocuk ve anneleri uzerinde yapilan bir calismada, hamilelik sirasinda demir eksIkligi, yavrularda akciger fonksiyonu azalmistir. Benzer sekilde, anemi neredeyse 500 cocugun 2 calismasinda artmis solunum yolu enfeksiyonu ile iliskilidir. Demirle guclendirilmis formuller 260 bebek uzerinde yapilan bir calismada solunum yolu enfeksiyonu insidansini ve burun, oksuruk ve hiriltili solunum semptomlarini azaltmistir. 4 k’dan fazla hamile kadin ve yeni dogmus cocuklari uzerinde yapilan bir calismada, tek basina demir ile takviye veya folik asit (her ikisine de verilmistir) ile kombine edilerek ust solunum yolu enfeksiyonlari azalmistir. Demir, hucre temelli bir calismada bagisIklik sisteminin sitomegaloviruse karsi aktivasyonunu arttirmistir. COVID-19 kuru oksuruk, balgam ve akciger hasarina neden olabilir. 22 kadin uzerinde yapilan bir calismada, 22 kadin uzerinde yapilan bir denemede kronik oksuruk olan kadinlarda demir eksIkligi daha yaygindi. Demir sulfat takviyesi semptomlari iyilestirmistir. Demir ve A vitamini takviyeleri, 600’den fazla okul oncesi cocuk uzerinde yapilan calismalarda solunum yolu enfeksiyonu insidansini ve burun akintisi, oksuruk ve ates semptomlarini azaltmistir. Bununla birlikte, cinko ve demir takviyesinin binlerce bebek uzerinde yapilan calismalarda karisIk etkileri olmustur. Demiri antienflamatuar omega-3 yag asitleri (EPA ve DHA) ile birlestirmek en iyi sonuclari vermistir. Genel olarak, demir eksIkligi enfeksiyona duyarliligi arttirir. Yeterli demir almak ozellikle hamilelik ve erken cocukluk doneminde onemlidir. Yuz Maskesinde Demir Kullanimi Demir oksitli nano partikuller, yag zarflarina ve enzimlerine zarar vererek influenza viruslerinin cogalmasini ve enfektivitesini azaltmistir. Yuz maskelerine eklemeleri, gribe neden olan birkac influenza virusunun yukunu azaltmistir (H1N1, H5N1 ve H7N9) Yeni koronavirus ayrica konakci hucrelere yapismasina ve istila etmesine yardimci olan yagli bir zarfa sahiptir. Zarflari bozan bilesIkler, koronavirusun hucrelere girmesini engelleyerek ise yarayabilir. Bununla birlikte, demir nano parcaciklari henuz yeni viruse karsi test edilmemistir. Cok Fazla Demir Enfeksiyonunu Kotulestirebilir Demir seviyelerinin yeterli olmasi kisiyi enfeksiyondan koruyabilir fakat fasla olmasi faydadan cok zarar verebilir. Hepatit C dahil olmak uzere bircok virus, bir demir giris proteinini (transferrin reseptoru) taniyarak hucrelere girer. Vucudun icine girdikten sonra viruslerin ve bakterilerin cogalmasi icin demire ihtiyac vardir. Yuksek kan demir duzeyleri 2500’den fazla dusuk gelirli kadin uzerinde yapilan bir calismada kalici insan papilloma virusu (HPV) enfeksiyonu riskini artirmistir. 36 kisi uzerinde yapilan bir arastirmaya gore, stabil kistik fibroz hastalarinin yuksek balgam demirine sahip olma ve kalici enfeksiyonlardan mustarip olma olasiligi daha yuksektir. Degisen demir seviyeleri, ozellikle asiri demir yuku, HIV, hepatit B ve hepatit C enfeksiyonlarinda kotu prognoz ile de iliskilidir. Binden fazla insan uzerinde yapilan bir calismada, HIV enfeksiyonu demir dengesini degistirerek tuberkuloza yatkinligi arttirdi. Demir kandan bagisIklik hucrelerine dogru hareket ederek hasara neden olmus gibiydi. Buna karsilik, HIV hastalarinda iltihaplanma, yuksek ferritin ve anemi vardi. Ayni laboratuvar belirtecleri COVID-19 hastalarinda degistiginden, bir sekilde ortusen mekanizmalar is basinda olabilir. Dusuk kan demiri, HIV hastalarinda oldugu gibi vucuttaki yeniden dagilimindan kaynaklandiginda, takviye genellikle onerilmemektedir. Demir takviyeleri ve yuksek diyet demir alimi, hastaligin ilerlemesini hizlandirabilir ve pnomonisi olanlar da dahil olmak uzere HIV’li bazi insanlarda olme sansini artirabilir. Ancak, sonuclar kari******************. Kanitlar, dusuk doz demir desteginin zararli olmayabilecegini gostermektedir. Asiri demir yukunun 2019 koronavirusu ve komplikasyonlari uzerindeki etkileri test edilmemistir. Asiri miktarda demir, bazi viral enfeksiyonlari (Hep B, Hep C ve HIV) olan insanlarda sonuclari kotulestirebilir. Ayni seyin koronavirus icin de gecerli olup olmadigi henuz bilinmemektedir. Hafif Demir EksIkliginin Hic Faydasi Olur mu? 283 cocuk uzerinde yapilan bir calismada orta derecede demir eksIkliginin solunum yolu enfeksiyonlarina karsi korunmasi onerilmistir. Benzer sekilde, demir eksIkligi neredeyse 2700 Kenya ve Ugandali cocuk uzerinde yapilan bir calismada sitmadan korumustur. Yine de bu calisma dusuk kalitedeydi ve bazi kisitliliklari vardir. Bilim adamlari bir degis tokusun is basinda olabilecegini soyledi: hafif eksIklik mikroplari demirden yoksun birakmakta, ancak bagisIklik korumasindan odun vererek enfeksiyon riskini artirmaktadir. Ote yandan, hafif demir eksIkliginin bile bircok olumsuz etkisi vardir. Bir doktor tarafindan tavsiye edilmedikce, gunluk demir aliminin azaltilmasi tavsiye deilmez. Hafif demir eksIkligine yonelik saglam bir kanit yoktur. Genetik 300’den fazla insan uzerinde yapilan bir calismada, ferritin ve hem oksijenazin yapilmasina yardimci olan genlerdeki genetik varyantlar akut solunum sIkintisi sendromu (ARDS) ile iliskili bulunmustur. COVID-19 ayrica hayati tehdit eden ARDS’ye neden olabilir. Gida Kaynaklari Demir acisindan zengin gidalar arasinda sunlar bulunur: • Karaciger, kalp, bobrek ve kan gibi organ etleri dahil olmak uzere et ve kumes hayvanlari • Kabuklu deniz urunleri ve sardalye gibi baliklar Demir bakimindan yuksek olan (ancak demir emilimini onleyen maddelerde de yuksek olabilen) bitki bazli gidalar sunlari icerir: • Nohut, fasulye, bezelye ve mercimek dahil bakliyat • Susam ve kabak cekirdegi dahil olmak uzere tohumlar • Brokoli ve lahana dahil olmak uzere yesil yaprakli sebzeler Yemeye buyuk miktarlarda C vitamini eslik ediyorsa, sebze bazli ogunlerden emilim alti kat artabilir. Dozaj Yetiskinler gunde en az 8 mg demir gerektirir. Cocuk dogurma yasindaki kadinlar (19 – 50 yas) gunde yaklasIk 18 mg almalidir. Bebekler ve 1 ila 3 yas arasi cocuklar sirasiyla 11 ve 7 mg/gun gerektirirken, 4 – 8 ve 9 – 13 yaslarindaki cocuklar icin en az 10 ve 8 mg/gun gerekir. Diyetten emilen demir miktari, kucuk cocuklar, hamile kadinlar ve yogun egzersiz yapan kisiler gibi bazi populasyonlarda bireysel gereksinimleri karsilamak icin yeterli olmayabilir. Takviye dozaj Diyetinizdeki emilebilir demir miktarini arttirmaniz mumkun degilse, doktorunuz demir eksIkligi anemisini onlemek icin takviyeler onerebilir. Bu genellikle 6-24 aylik cocuklarda ve hamile kadinlarda gorulur. Zaten demir eksIkligi aneminiz varsa doktorunuz demir recete edebilir. Demir eksIkliginin duzeltilmesinin birkac ay surebilecegini unutulmamalidir. Demir eksIkligi anemisini tedavi etmek icin, hamileler ve ergenler de dahil olmak uzere ergenler ve yetiskinlerde gunde en az 3 ay boyunca demir iceren sulfattan 60-120 mg elementer demir (takviyedeki gercek demir miktari) onerilir. Demir sulfat, demir glukonat, demir fumarat ve hem demir seklinde bir dizi demir takviyesi mevcuttur. Cinko eksIkligi demir eksIkligi anemisi ile iliskilidir ve kotulesir. Hem demir hem de cinko takviyeleri alirsaniz, yiyeceklerle birlikte alin. Bu iki besini bos mideyle bir araya getirmek iyi bir fikir degildir, cunku demir cinko emilimini engelleyebilir. Onlemler ve Yan Etkiler Oral demir, insanlarin % 60’inda bagirsak tahrisi, kabizlik, ishal, bulanti ve mide eksimesi gibi yan etkilere neden olabilmektedir. Yan etkileri en aza indirmek ve tolere edilebilirligi arttirmak icin, yemekler demir emilimini ucte iki oraninda azaltmasina ragmen yemekler arasinda daha dusuk dozlar onerilmektedir. On veriler, koronavirusun vucuttaki demir dengesini degistirebilecegini dusundurmektedir. Dusuk kan demiri ve yuksek ferritin duzeyleri daha kotu COVID-10 sonuclari ile iliskilendirilmistir, ancak bu henuz dogrulanmamistir. Demir, sadece dogru miktarlarda ihtiyac olan onemli bir diyet besinidir. Cok fazla demir iltihabi kotulestirebilir, bu da COVID-19’u daha ciddi hale getirebilir. Ote yandan, demir eksIkligi enfeksiyona yatkinligi artirabilir. Saglikli bir diyetin parcasi olarak hem sebzelerden hem de etten yeterli miktarda demir aldigindan emin olunmali ve bir doktor tarafindan tavsiye edilmedikce takviye alinmamalidir. 👍 3 |
| |
|
16 Nisan 2020, 12:45
| #2 |
   | ceviz yeyin ceviz ;bayrak 👍 2
________________ Sayonaraaa..  |
| |
|
16 Nisan 2020, 12:49
| #3 |
 | Şimdilik halk olarak sanırım ''Şimdilik en iyi tedbir el yıkama, sosyal mesafeyi koruma ve yüze dokunmaktan kacınmadır.'' kısmı bizi en bağlayan nokta olarak kalmaya devam edecek. Ama bunlarda aklımızda dursun bir kenarda.Paylaşım için teşekkürler 👍 1 |
| |
|
16 Nisan 2020, 12:55
| #4 | |
| | Alıntı:
Alda yiyelim : o 👍 1 | |
| |
|
16 Nisan 2020, 12:55
| #5 | |
| | Alıntı:
| |
| |
| Konuyu Toplam 1 Üye okuyor. (0 Kayıtlı üye ve 1 Misafir) | |
| |
Normal
