|
|
02 Nisan 2020, 11:59
|
#1 |
 |
Koronavirus (COVID-19) ile Mucadele Sarimsak Yardimci Olabilir mi?
Koronavirus yayilmaya devam ettikce, sarimsak her zamankinden daha fazla populerlik kazaniyor gibi gorunmektedir. Piyasada sarimsak talepleri artmakta, beraberinde fiyatlar yukselmekte ve sarimsak stoklari tukenmektedir. Bu yazida sarimsagin koronavirus ile mucadele bir rolu olup olmadigi ve bagisIklik guclendirme etkileri uzerine bilgiler bulunmaktadir. Fakat bu yazi bilgilendirme amacli oldugu ve koronavirus salgini halen devam eden bir salgin oldugu icin yeni bilgilerle beraberinde bazi bilgiler degisebilecegi unutulmamalidir.
Sarimsak ve COVID-19 Salgini Sarimsak yemek sagliklidir. Bu ozellikle aktif bilesIklerde ve besin maddelerinde daha yuksek olan cig sarimsak icin gecerlidir. Bununla birlikte, sarimsak yeni koronavirusu onleyebilecegine veya tedavi edebilecegine dair bir kanit yoktur. Dunya Saglik Orgutu (Dunya Saglik Orgutu) sarimsagin bazi antimikrobiyal ozelliklere sahip olabilen saglikli bir gida oldugunu, ancak sarimsak yemenin insanlari yeni koronavirusten koruduguna dair bir kanit yoktur. Yeni koronaviruse karsi alabilecek en iyi tedbirlerin evde kalmak, ellerinizi sIk sIk yikamak ve yuzunuze dokunmaktan kacinmak oldugu unutulmamalidir. Sosyal medya yer alan bazi iddialara ragmen, sarimsak yeni koronaviruse karsi hic test edilmemistir. Bu nedenle, sadece bu yazida benzer koronavirusler uzerinde cesitli sarimsak preparatlarini arastiran calismalari gozden gecirilerek, ayrica sarimsagin yaygin soguk alginligi, grip ve solunum yolu enfeksiyonlarina neden olan virusler uzerinde bir etkisi olup olmadigina da yer verilmistir. Son olarak, sinirli calismalar sarimsagin bagisIklik yanitini guclendirebilecegini, iltihabi azaltabilecegini ve kalp hastaligi ve diyabetin (yasam tarzi degisIklikleriyle birlikte) onlenmesine yardimci olabilecegini dusundurmektedir. Sonucta, sarimsak uzerinde saglam bir miktarda kucuk olcekli, dusuk kaliteli arastirma vardir. Ancak uygun klinik calismalar yoktur ve sarimsagin bircok faydasi kanitlanmamistir. Genel etkilerine dayanarak, COVID-19 salgininin ortasinda sarimsagin faydali olup olmadigi ve genel sagliga faydalari dair bilgiler bulunmaktadir. Sarimsak, bagisIklik tepkisini guclendirebilecek ve potansiyel olarak bazi viruslerle savasmaya yardimci olabilecek saglikli bir besindir, ancak koronavirusu tedavi edebilecegine veya onleyebilecegine dair bir kanit yoktur. Sarimsagin Koronaviruse Karsi Etkinligi Bulasici bronsit virusu, kuslari enfekte eden bir koronavirustur. Sarimsak ozutu, bir deneyde tavuk embriyolarindaki replikasyonunu azaltmistir. Ancak bu calisma bize fazla bir bilgi bulunmamaktadir. Test edilen sus yeni koronavirusten farklidir. Tavuklardaki bulgulari insanlara cevirmek de imkansizdir. Diger Viruslerde Testler Test tuplerinde, sarimsak ekstrakti viruslere karsi aktiftir, bu viruslerden bazilari sunlardir: • Ucuk (herpes simpleks virusu tip 1) • Genital herpes (herpes simpleks virusu tip 2) • Solunum yolu enfeksiyonlari (parainfluenza virusu tip 3) • Soguk alginligi (insan rinovirus tip 2), • Grip (grip B) Koronaviruslere benzer sekilde, listelenen viruslerin cogu hucreleri enfekte edebilir ve yayilabilir cunku zarlari ve viral zarf adi verilen yapiskan cubuk benzeri yapilari vardir. Arastirmacilar, sarimsagin zarlarini ve zarflarini bozarak viruslerle savasmaya yardimci olabilecegini varsayiyorlar. Eger oyleyse, sarimsak sadece virus hucrelere sizmadan once calisabilir, ancak bu henuz dogrulanmamistir. Sitomegalovirus baska bir yaygin virustur ve cogu insan buna sahip olduklarini bilmez. Genellikle bagisIklik sisteminiz zayifladiginda semptomlara neden olur. Sitomegalovirus ile enfekte olan farelerde, sarimsak (allitridin) bir bileseni virus kan seviyelerini ve karaciger hasarini azaltmistir. Bilim adamlari, sarimsagin bagisIklik sistemini viral enfeksiyonlari daha hizli temizlemeye yardimci olan Th1- baskin bir duruma gecirebilecegini dusunuyor, ancak bu dogrulanmamistir. Bu deneylere dayanarak sonuclara varmamak onemlidir. Yukarida bahsedilen tum virusler 2019 koronavirusunden farklidir. Sarimsak, hucreler ve hayvanlardaki bazi viruslere karsi aktifti, ancak yeni koronavirus uzerindeki etkisi hic test edilmemistir. Mikroplarla Mucadele Potansiyeli Sarimsak, bakteri, maya, mantar, parazit ve viruslere karsi genis antimikrobiyal aktiviteye sahip olabilir. Sarimsaktaki kukurt iceren ve alisin gibi bilesIkler mikroplarda RNA, DNA ve protein uretimini engellemektedir, fakat klinik veriler henuz eksIktir. Nezleye Karsi 120 kisilik bir calismada yasli sarimsak ozutu soguk alginligi ve grip siddetini azaltti. Enflamatuar proteinleri (sitokinler) dusururken bagisIklik sistemini artirarak bagisIklik hucrelerinin (T hucreleri ve NK hucreleri) sayisini arttirmistir.146 saglikli gonullu uzerinde yapilan bir baska klinik calisma, her gun allisin iceren bir sarimsak takviyesi almanin soguk alginligini onlemeye ve suresini azaltmaya yardimci oldugunu bulmustur. Bununla birlikte, son analiz, iyi kalitede baska herhangi bir calisma bulamadi. Genel olarak, sarimsagin soguk alginligi ve grip ile mucadele edebilecegini veya savasabilecegini iddia etmek icin yeterli kanit yoktur. Grip, grip viruslerinden kaynaklanir. Soguk alginligina, diger koronavirus cesitleri de dahil olmak uzere cok sayida farkli virus sebep olabilir. Bu virusler 2019 koronavirusu ile ayni degildir. Sarimsakin soguk alginligi ve griple mucadele edebilecegi veya savasabilecegi konusunda yeterli kanit yoktur. Akciger Enfeksiyonlari Sekonder bakteriyel akciger enfeksiyonlari, solunum guclugu ceken hastanede yatan COVID-19 hastalari icin bir tehdittir. Bununla birlikte, sarimsaklarin bakteriyel akciger enfeksiyonlarini onleyebilecegine dair bir kanit yoktur. Sarimsak sadece kucuk insan calismalarinda, hayvanlarda ve test tuplerinde test edilmistir. Daha fazla arastirmaya ihtiyac vardir. 52 saglikli gonullu uzerinde yapilan bir calismada, seluloz iceren burun spreyi (Nasaleze Travel) iceren sarimsak tozu ekstresi, havadaki enfeksiyonlari tek basina spreyden daha iyi onlemistir. Farelerde ve test tuplerinde sarimsak ozutu, antibiyotik direncine neden olan biyofilmleri bloke etti; ayrica akcigerlerden bakteriyel enfeksiyonun temizlenmesine yardimci oldu. Diger test tupu deneylerinde, sarimsak ust solunum yolu enfeksiyonlarina neden olabilecek birkac bakteri inhibe etmistir. Sicanlarda sarimsak ozutu, selenyum ve antioksidan vitaminler (A, C ve E) sicanlarda akciger hasarini onledi. Arastirmacilar, akciger hasarina neden olmak icin lisinopril kalp hastaligi ilaci kullandilar. Bu ilac anjiyotensin donusturucu enzim (ACE) inhibitorudur – COVID-19 komplikasyonlari ve olumlerinde rol oynayan bir ilac sinifidir. Bununla birlikte, sarimsak ekstraktinin bakteriyel akciger enfeksiyonu olan 26 kisi uzerinde yapilan klinik bir calismada cok az etkisi olmustur veya hic etkisi yoktur. Sarimsak, hastanede yatan COVID-19 hastalarinda potansiyel bir sorun olan bakteriyel akciger enfeksiyonlari uzerinde karisIk etkilere sahiptir. Cok daha fazla arastirmaya ihtiyac vardir. BagisIklik Tepkisini Artirabilir Son veriler, bagisIklik sistemi zayiflamis kisilerin yeni koronavirusu yakalama riskinin daha yuksek oldugunu gostermektedir. Ayrica ondan olme veya ciddi saglik komplikasyonlari yasama olasiligi daha yuksektir. Hayvan ve hucre bazli calismalarda, yasli sarimsak ozutu glutatyonu artirarak beyaz kan hucrelerini ( lenfositler, makrofajlar, monositler ve notrofiller ) uyardi . Beyaz kan hucreleri, enfeksiyonlara karsi koruma saglayan bagisIklik hucreleridir, glutatyon ise bagisIklik hucrelerini serbest radikallerden koruyan bir antioksidandir. Bu, sarimsagin bagisIklik tepkisini guclendirmeye yardimci olabilecegini, ancak klinik veri bulunmadigini gostermektedir. Alerjileri ve Enflamasyonu Azaltabilir Enflamasyon, COVID-19 enfeksiyonunun sonraki asamalarinda akciger ve kalp hasarina neden olabilir. Bilim adamlari bu gibi durumlarda yaygin enflamatuar yaralanmayi tanimlamak icin “sitokin firtinasi” terimini kullanmaktadir. Sarimsak anti-inflamatuar olabilir, ancak sitokin firtinalari ve COVID-19 sonuclari uzerindeki etkisi bilinmemektedir. Sarimsaktan aktif bilesIkler, dang virusu ile enfekte olmus hucrelerde serbest radikallerin ve enflamatuar bilesIklerin ( TNF- a, IL-8 ) uretimini azaltmistir. Alerjik astimi olan farelerde sarimsak ozutu, hava yolu inflamasyonunu ve bazi inflamatuar sitokinleri azaltmistir. Daha fazla arastirmaya ihtiyac vardir. Astim ve diger alerjik hastaliklar da iltihaplanmaya neden olur ve akciger hastaliklari riskinde artisa neden olur. Kronik akciger veya hava yolu hastaligi olan COVID-19 hastalarinin % 6’sindan fazlasi olurken, saglikli insanlarin % 1’inden azi olmustur. Sarimsak, iltihabi azalttigi ve hayvanlarda ve hucrelerde bagisIkligi arttirdigi gorulmektedir, ancak COVID-19 hastalarinda iltihapla iliskili komplikasyonlar uzerindeki etkileri bilinmemektedir. Aktif BilesIkler ve Besinler Saglar Sarimsak, vucudun antioksidan glutatyon yapmak icin kullanabilecegi yuksek konsantrasyonda kukurt iceren bilesIklere sahiptir. Sarimsaktaki ana aktif bilesenler, allisin iceren tiyosulfinatlardir. Sarimsak ayrica asagidaki besinleri icerir: • Yuksek saponinler, fosfor, potasyum, kukurt ve cinko seviyeleri • Orta seviye selenyum ve A ve C vitaminleri • Dusuk seviyelerde kalsiyum, magnezyum, sodyum, demir, manganez ve B-kompleks vitaminleri Sarimsak, Hastalik Onleme ve Koronavirus Sarimsak, saglikli bir yasam tarzi ve diyetle birlikte, bazi kronik hastaliklarin onlenmesine yardimci olabilir ve genel saglik durumuna katkida bulunabilir. Kronik hastaliklar ozellikle kalp hastaligi, akciger hastaliklari ve diyabet – COVID-19 komplikasyonlari ve olum icin buyuk risk faktorleridir. Iste sarimsak, COVID-19 pandemisi arasinda ozellikle onemli olan vucuttaki sistemleri nasil etkiledigine genel bir bakis: Kalp sagligi COVID-19 hastanede yatan hastalarda ciddi kalp hasarina neden olabilir. Ayni zamanda, yuksek tansiyon veya kalp hastaligi olmasi insanlari komplikasyonlara ve virusun olumune yatkin hale getirir. Yas ve akciger hastaligi disinda, yuksek tansiyon virusun komplikasyonlarinin en buyuk risk faktorlerinden biridir. Sarimsak kalp sagligini destekleyebilir. Sinirli kanitlar, kolesterolu dusurebilecegini, kan basincini dusurebilecegini, sertlesmis kan damarlarini gevsetebilecegini ve kalp hastaligi olan hastalarda asiri trombosit agregasyonunu onleyebilecegini dusundurmektedir. Bilim adamlari, sarimsakin kalsiyum kanal blokerleri olarak adlandirilan ilaclara benzer sekilde kan basincini dusurebilecegini dusunmektedir. Teorik olarak, bu, anjiyotensin reseptorlerini bloke eden ve koronavirusun hucrelere (ACE-2) girmek icin kullandigi reseptorleri arttiran bilesIklere gore bir avantaj olabilir. Yine de anjiyotensin ve koronavirus arasindaki baglanti halen tartismalidir. Kan sekeri ve diyabet Diyabetli kisilerin COVID-19’dan olme olasiligi daha yuksektir. Diyabet hastalarinda olum oraninin su anda her yastan saglikli insanin% 0,9’una kiyasla yaklasIk% 7,3 oldugu tahmin edilmektedir. Sarimsak, tip 2 diyabetten once veya genellikle eslik eden insulin direncini azaltabilir. Sarimsak ayrica diyabetli hastalarda kan sekeri ve kolesterol duzeylerini dusurebilir. Hem kalp hastaligi hem de diyabet COVID-19 komplikasyonlari ve olum riskini artirir. Sarimsak kalp sagligini destekleyebilir ve kan sekerini kontrol altinda tutmaya yardimci olabilir, ancak daha fazla arastirmaya ihtiyac vardir. Dozaj Sarimsagin etkili dozu belirlenmemistir. Yetiskinlerde yapilan calismalar asagidaki dozlari kullanmistir: • 4 gram (1-2 karanfil) cig sarimsak • 300 mg kurutulmus sarimsak tozu (% 1,3 alisin veya% 0,6 allisin icin standartlastirilmistir) gunde 2 ila 3 kez • Gunde yaklasIk 7 gram yasli sarimsak ozu Allisin Hakkinda Bilgi Sarimsagin en aktif bilesigi allisin’dir, ancak ajoen de arastirilmaktadir. Cig sarimsak ezildiginde veya dograndiginda alisin salinir. Allisin, hizla bozunabilen kararsiz bir bilesIktir, bu nedenle sarimsagi kullanmadan hemen once kesildiginden emin olmak gerekir ve pismis sarimsak cig sarimsaktan daha az etkilidir. Yuksek proteinli yemeklerle sarimsak yemekten veya sarimsak takviyeleri almaktan kacinilmalidir. Bu, salinabilen ve emilebilen allisin miktarini azaltir. Analizler, takviyelerdeki allisin iceriginin oldukca degisken oldugunu gostermektedir. Stabilize allisin iceren takviyeler, bozulmaya karsi direncli olan daha yuksek miktarlarda allisin sagladigini iddia eder, ancak iddialari cogunlukla dogrulanmamistir. Sarimsak Takviyesi Cesitleri Sarimsak takviyeleri bes gruba ayrilabilir: • Sarimsak tozu: Cogu calismada kullanilir; standardize edilmisse alisin ve allisin icerebilir • Sarimsak yagi maserat: Hizli ayrisan allisin icerir • Sarimsak yagi: Allisin icermez • Yasli siyah sarimsak: Allisin diger antioksidan bilesIklere (S-alil sistein dahil) ayrisir; muhtemelen daha dusuk anti-inflamatuar, anti-alerji ve bagisIklik etkileri vardir. Onlemler ve Yan Etkiler Sarimsak yemek guvenli olmasina ragmen, kotu nefes ve vucut kokusuna neden olabilir. Ozellikle ac karnina cok fazla cig sarimsak tuketmek mide, gaz ve bagirsak bakterilerinde degisIkliklere neden olabilir. Pisirme sirasinda sarimsak kullanimi bazi insanlarda alerjik cilt dokuntulerine, yaniklara ve kabarciklara neden olabilir. Anti-pihtilasma yetenekleri nedeniyle, yuksek sarimsak dozlari aspirin ve warfarin gibi kan sulandiricilarla etkilesime girebilir. Sarimsak, laboratuvardaki viruslerle savasmak icin arastirilmis saglikli bir besindir, ancak insan verileri eksIktir. Sarimsak hicbir zaman yeni koronaviruse karsi test edilmemistir ve faydali olabilecegini iddia eden hicbir kanit yoktur. Insanlar genellikle soguk alginligi veya grip gibi geldiklerini hissettiklerinde sarimsak haline gelirler, ancak bu uygulamayi da destekleyen saglam bir kanit yoktur. Sinirli calismalar sarimsagin bagisIklik, kardiyovaskuler ve metabolik sagligi destekleyebilecegini gostermektedir. Kronik hastaliklar ise COVID-19 komplikasyon riskini artirir. Boylece, sarimsak yemek genel sagligi tesvik edebilir. Bu amacla, pisirme sarimsak aktif bilesIklerini bozdugu icin cig sarimsak tuketmek daha faydalidir. |
|
|
| Konuyu Toplam 1 Üye okuyor. (0 Kayıtlı üye ve 1 Misafir) | |
|
|
Normal
