İlk olarak yaşam sürecinde insanlar bebeklik, ilk çocukluk, orta çocukluk, ergenlik, yetişkinlik ve yaşlılık gibi evrelerden geçer. Her bir evrede geçen yaşantılar, bir sonraki evreyi şekillendirir. Yaşamın ilk altı yılını içeren bebeklik ve erken çocukluk döneminde sunulan imkanların önemi diğer dönemlere göre daha belirleyicidir. Aynı zamanda okul öncesi dönemde gelişim ve öğrenme hızlıdır, kişiliğin gelişiminin temelleri atılır ve ilk öğrenmeler gerçekleşir. Bu dönemdeki yaşantılar, çocukların ilerde nasıl bireyler olacaklarını büyük ölçüde belirler. Böyle önemli bir dönemde, okul öncesi eğitim sayesinde çocuklara sunulan imkanların ve çevrenin yararı oldukça fazladır ve çocuğun beslenmesi kadar önemlidir.

Okul Öncesi Eğitimin İlkeleri

Okul öncesi eğitimde yapılan planların ve uygulamaların anlam kazanması için okul öncesi eğitim için önemli olan ilkelerin bilinmesi gerekir. Peki Milli Eğitim Bakanlığı’nın belirlediği bu ilkeler nelerdir?

• Okul öncesi dönem yaşamın temelidir. Öğrenmelerin büyük bir bölümü bu dönemde kaydedilir. Eğer bu dönemde uygun fırsatlar sunulursa çocuğun geleceği bundan olumlu anlamda etkilenir.
• Her çocuk bir bireydir. Yani, her çocuğun kendine özgü özelliklere sahip olduğunu unutulmaması gereken bir gerçektir. Bu sebeple okul öncesinde plan yapılırken çocukların birbirinden farklı özelliklere sahip olduğu unutulmamalıdır.
• Okul öncesi eğitim, çocuğun bireysel farklılıklarına uygun olmalıdır. Çocuklar aynı yaşta olmalarına rağmen farklı gelişim özellikleri sergileyebilirler. Her çocuğun resim yapma, enstrüman çalma ve soru çözme stratejileri birbirinden farklıdır. Yani, çocukların bireysel farklılıklarına saygı duyularak plan yapılması, planların başarıya ulaşma ihtimalini arttırır.
• Çocuğun ilgisi önemlidir. Bu dönemdeki çocuklar sadece izleyerek değil aynı zamanda katılarak öğrenirler. Ek olarak, çocuk olaylara ne kadar aktif katılırsa olaylar arasındaki neden-sonuç ilişkisini o kadar iyi anlar ve kendi gelişmiş-zayıf özelliklerini o kadar iyi fark eder.
• Okulun ve çevrenin olanakları göz önünde bulundurulmalıdır. Okul ve içinde bulunulan çevrenin olanaklarının dikkate alınması planların etkisi açısından önemlidir.
• Çocukların hayal güçleri, yaratıcılıkları, yaratıcı ve eleştirel düşünce becerileri geliştirilmelidir. Çünkü okul öncesi dönemde çocuklar yaratıcılardır. Çocukların sahip oldukları bu yetenek ve becerilerin desteklenmesi gerekir.
• Çocuklar için en uygun öğrenme yönteminin oyun olduğu unutulmamalıdır. Ayrıca çocuklar oyunlar aracılığıyla öğrenirler, stres atarlar, gelecek yaşantılarına hazırlanırlar. Oyun tek başına bir etkinlik olsa da diğer etkinlikler oyunla desteklendiğinde etkisi artmaktadır.

Okul Öncesi Eğitimin Amaçları

Öğretmenlerin, okul öncesi eğitimin hangi amaçlara ulaşmak için yapıldığını bilmeleri çocuklara sunacakları eğitim ortamlarını etkiler. Bu doğrultuda ebeveynler ise kurum seçerken okuldaki öğretmenlerin sahip olması gereken donanımlarını bu kriterlere göre belirleyebilir.

• Çocukların bedensel, zihinsel ve duygusal gelişimlerini desteklemek,
• İyi alışkanlıklar kazanmalarını sağlamak,
• Çocukların dillerini doğru ve güzel konuşmalarını sağlamak,
• Çocukları ilköğretime hazırlamak,
• Elverişsiz koşullara sahip çocuklar için fırsat eşitliği açısından uygun ortamı yaratmaktır.



Okul Öncesi Eğitim Programlarının Genel Özellikleri

Okul öncesi dönem çocuğun 0-72 aylar arasındaki yaşamını kapsar. Bu dönem genellikle iki alt döneme ayrılarak incelenir. Bunun sebebi, yaşamın ilk yıllarında çocuğun gelişiminin çok hızlı olmasıdır. Buna göre, okul öncesi çocuklar için hazırlanan eğitim programları da 0-36 aylık ve 36-72 aylık çocuklara yönelik olmak üzere iki ayrı program şeklinde hazırlanır. Bu iki programın ortak ve birbirinden farklı özellikleri vardır.

• Sarmaldır.

Okul öncesi dönemdeki çocuklar hızlı gelişim ve değişim içinde oldukları ve öğrenme birikimli olduğu için bu yaklaşım temel alınır. Bu dönemdeki çocukların belli bilgi, beceri, tutum ve davranışı kazanabilmeleri için tekrar tekrar ele alınması ve farklı etkinliklerle genişletilmesi gerekir. Bu anlayışa göre hazırlanmış programlar kazanım boyunca ihtiyaç duyulduğu durumlarda farklı etkinlikler ile tekrar ele alınmaya olanak sağladığı için yaygın olarak tercih edilir.

• Oyun temellidir.

Çocuk oyun aracılığıyla öğrenir, kendini ve dünyayı oyun ile tanır, kendini en iyi oyun ile ifade eder. Yani oyun, çocuğun işidir. Oyunun kendi içinde bir bütünlüğü vardır ve belli bir amaca yönelik olmayıp etkinliğin kendisi önemlidir. Aynı zamanda oyuna katılmak çocuğun özgür seçimi olmalıdır. Oyun, zorlama olmamalıdır. Buna ek olarak eğlenceli olmalı ve çocuğa hoş vakit geçirtmelidir. Yani, oyun yoluyla öğrenme okul öncesi eğitim programlarının ve okul öncesi eğitimin ayrılmaz bir parçası olarak görülmelidir.

• Aile eğitimi ve katılımı önemlidir.

Ailenin eğitimi ve çocuğun eğitimine katılımı çocuklarının gelişimlerini olumlu yönde destekler. Aynı zamanda, kazandıkları bilgi, beceri ve tutumları pekiştireceği ve kalıcılığı sağlayacağı için çok önemlidir.

• Değerlendirme süreci çok yönlüdür.

Değerlendirme, programın etkililiği hakkında bilgi verir. Ek olarak, temelde öğretimin değerlendirilmesini içerir. Okul öncesi eğitimde sonuçtan çok süreç önemlidir. Bu sebeple sürecin çok yönlü değerlendirilmesi oldukça önemlidir. Yani, değerlendirmenin çok yönlü ve objektif olması gerekir. Ayrıca değerlendirme sonuçlarının bir sonraki uygulamada dikkate alınması programın niteliğini ve başarısını arttırır.

• Keşfederek öğrenme önceliklidir.

Son olarak, okul öncesi eğitim programlarında öğrenme stratejisi olarak keşfederek öğrenme temel alınır. Keşfederek öğrenmede çocuğun öğrenme sürecine etkin katılması, öğrendiklerini farklı durumlara uyarlaması ve kullanması önemlidir. Bilinmesi gerekir ki keşfederek öğrenmenin en önemli özelliği, çocuğun merak duygusunu uyandırmasıdır. Temel amaç, çocukların bağımsız olarak öğrenebilen bireyler olmalarını sağlamaktır. Onlara yanıtları söylemek yerine kendi kendilerine yanıtı araştırarak bulmaları için fırsat yaratmak önemlidir.