Gece yarısı bir son dakika haberi okuyoruz. Doğal gaz fiyatlarına ay başı itibariyle %1 zam yapıldı.

Geriye doğru gidip bakıyorsunuz ve görüyorsunuz ki zaten altı aydır her ay başında doğal gaz fiyatlarına %1 otomatik zam yapılmış. Elektrik de gerektikçe otomatik zamlanabiliyor. Benzin fiyatları da otomatik ayarlanıyor.

Markette, pazarda üç günde bir etiketler değişiyor. Üretici fiyatlarının bir yılda %38 arttığı ülkemizde doğal olarak fiyatlar da her fırsatta otomatik güncelleniyor.

Hep yukarı, hep yukarı.

Otomatik değişmeyen tek şey maaşlar.

Ülkede çalışanların %50’si tahminlere göre asgari ücretle geçinmeye çalışıyor. Yılda bir kez zam alıyor. Özel sektörde ücretli çalışan milyonlar da “dolarla maaş almıyorlarsa” yılda en fazla bir kez zam alıyorlar.

Kamu idarelerinde 3 milyon 884 bin 436 personel çalışıyor. Bir de emeklilerimiz var. SGK rakamlarına göre 2020’de, 9.1 milyondan fazla kişiye emekli aylığı ödendi. Emekli aylığı alanların 5.9 milyonu işçi statüsünden emekli olanlardan, 1.6 milyonu Bağ-Kurlulardan, 1.5 milyondan fazla da memur emeklilerinden oluşuyor. Bu gruptakiler ise biri ocak başında diğeri temmuz başında olmak üzere yılda iki kez zam alıyorlar.

Verilen maaş zamları da toplu sözleşmelerle belli oluyor. Mesela 2021 yılı için maaş zam oranı %3+3! Eğer bu oran enflasyonun altında kalırsa bir de enflasyon farkı zam olarak yansıtılıyor. Tahmin edersiniz ki Türkiye’de altı ayda %3 enflasyon olan bir döneme hiç denk gelmedik. Dolayısıyla da maaş zamları hemen hemen enflasyon oranıyla eşit oluyor. Yani emekliler, memurlar altı ayda bir altı aylık enflasyon civarında bir maaş zammı alıyor.

Nihai tahlilde asgari ücretli milyonların, kamu çalışanı milyonların ve emekli olmuş milyonlarca vatandaşın zam oranını ücret artış sıklığına bağlı olarak altı aylık ya da yıllık enflasyon oranı belirliyor.

Zam dönemlerinde enflasyon kadar yapılan ücret artışları ile çalışanların enflasyondan kaynaklanan satın alma gücü kaybının telafi edildiği söyleniyor. Refah artışı ise ancak rüyalarda.

Peki bu maaş artışları gerçekten satın alma gücündeki kaybı telafi ediyor mu?

TÜİK rakamlarını kullanarak kabaca asgari ücretle (2825 TL) geçinen biri için hesap yapıp, bunu tüm kesimler için anlamaya çalıştım.

Bir evin kirası, elektrik, suyu, doğal gaz faturası, kısıtlı gıda ve giyim bütçesi ile yaptığım hesaplamaya ilişkin fiyat artışlarını birebir TÜİK›ten aldım. Kira artışını hesaplarken mayıs ayına göre resmi kira artış oranı (TÜFE) kullandım. Gıda ve giyimde de yine TÜİK tarafından hesaplanan aylık artış/azalış oranlarını baz aldım. Haziran ayları fiyat artışlarını da kabaca üç aylık ortalamalarla hesapladım.

Ortalama harcama tutarlarını da yuvarlak hesapla dağıttım. Tablo da bu şekilde ortaya çıktı!

Yukarıda da ifade ettiğim gibi ücretler, fiyatlar gibi gün gün artış göstermiyor.

Dolayısıyla her fiyat artışı, ücretlinin sabit kalan geliri nedeniyle satın alma gücünü fiyatlar arttığı andan itibaren düşürüyor.

Eğer bütün fiyat artışları maaşların arttığı tarihte olsa -ki böyle bir dünya yok- o zaman satın alma gücünde birikimli bir kayıptan bahsetmeyebilirdik. Enflasyon kadar maaş artışı yapar çalışanı korurduk. Ancak durum bu değil!

Gördüğünüz üzere tablodaki gibi masraf kalemlerine sahip bir asgari ücretlinin fiyatlardaki artıştan ötürü karşılaştığı kayıp her ay birikerek artıyor. Altı ayın sonunda toplamda 700 TL’yi aşıyor. Bu altı aylık süre içerisinde çalışanların cebinden, aynı malları tüketmesine rağmen sadece fiyat artışlarından ötürü 700 TL daha fazla çıkmış oluyor.
''Alıntı''
Oguz Demir [Karar Gazetesi]