Cumhuriyet, anayasal ve parlamenter bir rejim olup genel itibarıyla kuvvetler ayrılığı ve temsili demokrasi uygulamalarını içeren bir yönetim modelidir. Harici ve dahili siyasetle alâkalı yargı, yasama ve yürütme kuvvetleri ile karar alma ve karar verme yetkileri, halk (kamu) tarafından seçim yoluyla belirlenen temsilcilerin oluşturdukları parlamenter meclis ve yine halk tarafından seçim yoluyla belirlenen başvekilin kurduğu hükûmet tarafından anayasal bir sistemde yürütülür. Ayrıca, milletvekillerinin, hükûmetin, hükûmet ve devlet başkanlarının hiyerarşik olarak belirlenmesi, yetkilendirilmesi, periyodik süreçlerle değiştirilmesi; bunu sağlayacak anayasanın ve anayasal düzenlemelerin belirlenmesi ve/veya değiştirilmesi; karar alma süreçlerinde belirli durumlarda halkın seçimine gidilmesi (referandum) gibi tüm yönetimsel süreçlere karar veren seçim yoluyla halkın belirlediği temsilcileri, bir boyutuyla halkın (belirli bir çoğunluğunun) iradesidir.

Modern cumhuriyet rejimi, gelişimine 18. yüzyıl itibarıyla başlamıştır. ABD, Hollanda, İsviçre ve Fransa bu hususta öncü devletlerdir. Özellikle mason örgütlenmelerinin cumhuriyetin gelişim sürecindeki payı büyüktür. Çünkü aydınlanma hareketini başlatan ve devam ettirmek isteyen düşünce insanları, örgütlenmek ve eylemlerine devam etmek için mason localarını kullanmışlardır.

Bu yönetim sisteminin çağdaşlaşmaya ve sistemleşmeye başlamadan önceki tarihine bakacak olursak, latince "res publica" yani kamusal olan, kamuya ait (yönetim) anlamına gelen, Roma medeniyetinde ortaya çıkmış bir ifadeyle karşılaşıyoruz. Avrupada, özellikle İtalyan şehir devletlerinin (Venedik Cumhuriyeti, Ceneviz Cumhuriyeti, Floransa gibi) ve bugünkü Belçika ile Hollanda topraklarında bulunan şehir devletlerinin uygulamaya yöneldiği bir yönetim sistemi olmuştur. Bu şehir devletlerinin ortak özellikleri, ticaret yapan ve ticaret yapmak için limanlar, koloniler kuran; bu şekilde bağımsız bir şekilde kendi yağında kavrulabilen devletler olmalarıdır. Cumhuriyet rejimiyle kendi yağında kavrulmaya devam eden, bağımsız ve zengin siyasal yapılar olarak kalma çabası içersinde olmuşlardır, gelgelelim sık sık Avrupadaki büyük monarkların egemenliği altında ya da büyük monarkların tehdidine karşı kendilerini savunmak için oluşturdukları askeri sistemin gerçekleştirdikleri darbeler sonucu kendi içlerinden çıkan monarkların egemenliği altında gitgelli bir yönetimsel süreçtir onlarınki. Özellikle dağılan Batı Roma İmparatorluğu topraklarında birçok devletçik ortaya çıkmıştır. Feodalitenin yıkılışının ardından, Avrupada, Roma İmparatorluğunu tekrar kurma amacıyla ortaya çıkan monarklar, bilhassa bugünkü İtalya, İspanya, Almanya ve Avusturya topraklarını Papalık ile birlikte yönetme çabasında olmuşlardır. Fakat, monarka bağlı olmakla birlikte prenslikler ve dükalıklar uzun vadede daima varolmuştur. Birinci Dünya Harbi öncesi ve sonrası, Almanya, İtalya ve İspanya'da faşist diktatoryaların ortaya çıkışında, temelde bu prensliklerin ve dükaların büyük payı vardır. Çünkü, bu devletler, nasyonalist hareketle yeni birleşmiş devletçikler topluluğudur esasında. Geçmişteki ayrılıkçı, yani devletçiklerden meydana gelen yapıya tekrar dönebilirlik refleksine karşı sıkı yönetim uygulamaları gerçekleştirilmiştir ve bu uygulamalar uzun vadede pek de tadında bırakılmamıştır. Bu durum bir nebze Rusya için de geçerlidir.