Bebekler parmak emmeye başladıklarında annelerde hemen bir panik olurlar. Acaba ağız yapısını bozar mı, diş çıkarma sürecini etkiler mi gibi sorular akıllarından geçer. Oysaki bebeklerin anne karnında ilk öğrendikleri refleks emme refleksidir.

Haliyle doğum sonrası da devam etmesi normal bir durumdur. Peki ne zaman gerçekten paniklemeli? Emmeyi bırakması için ne yapmalı? Cevapları Uzman Psikolog Şebnem Türkdalı Temizocak’dan aldık.Parmak emmenin asıl nedenlerini ortadan kaldırmadığınız sürece çocuğunuz parmak emmeye devam edecektir.

Davranışı durdurmak için baskı yapmak, parmak emme arzusunu daha da yoğunlaştırabilir.Eğer sinirli, üzgün veya kaygılı olduğunda başparmağını emmeye yöneliyorsa, duygularını kelimelerle ifade etmesine yardımcı olabilirsiniz.

İlk Dünyayı Ağızları Aracılığıyla Tanırlar

Parmak emme, bebeğin daha anne karnındayken öğrendiği ilk refleks davranışlardan biridir. Bu davranış doğumdan sonra da devam eder. Doğumdan sonra ilk 3-4 ay, bir çocuğun yeme içmesi için tek yol emme faaliyetidir. Bir yaşına kadar emme beslenmenin en önemli kaynağıdır.

Bebekliğin 0 ile 1,5 yaş arası, oral dönem olarak adlandırılır ve bebeklerin dünyayı ağızları aracılığıyla tanıdıkları dönemdir. Bu dönemde temel dürtüsel ihtiyaçlar (açlık, ilgi ve sevgi ihtiyacı gibi) ağız yoluyla giderilir. Bebekler bu şekilde rahatlar ve hazza ulaşır. Bu yüzden de bu dönemde bebek her şeyi öncelikle el ya da ayak parmaklarını, ağzına götürür.

Bu Normal Bir Durum Mudur?

Parmak emme çocuklarda herhangi bir psikopatolojik etken olmaksızın 3-4 yaşlarına kadar görülebilecek normal bir durumdur. Çoğu çocuk parmak emme davranışını 3 ile 4 yaşları arasında kendileri sonlandırır. Parmak emme yerine battaniyelerini, yumuşak oyuncak bebeklerini emmeye başladıkları görülebilir. Bunun sebebi, büyüdükçe kendilerini rahatlatmak için parmak emmekten başka yöntemler geliştirebilmeleridir.

Ne Zaman Müdahale Edilmeli?

3-4 yaştan sonra devam eden ya da sonradan kazanılan alışkanlık, patolojik kabul edilir ve genellikle duygusal açıdan yaşanan bir problem veya gerginlik sırasında ortaya çıkar. Bu nedenle bir uzmana danışmak önemlidir.

Psikolojik Nedenleri Nelerdir?

• Parmak emme, çocuklar için doğuştan sahip oldukları en güçlü refleksleri olan emmeden kaynaklanan normal bir durumdur.
• Çocukların kendilerini güvende ve mutlu hissetmelerini sağlar. Yorgun, aç, sıkılmış, stresli olduklarında veya uykuya dalmaya çalıştıklarında başparmaklarını emebilirler.
• Parmak emme açlıktan kaynaklanan bir davranış değildir.
• Yeni kardeş sonrası anne babanın ilgisini çekme isteği ya da ev içerisinde gerginlik yaratan kavgalar, boşanma gibi durumlarda çocuklar sıkıntılarını parmak emerek gösterebilirler.
• Ebeveynlerinin aşırı baskıcı ve kontrolcü tutumu sonucu özgüvenini kazanamayan çocuklar da parmak emerler.
• Erken memeden kesilen bebekler ve çocuklar oral dönemde yaşaması gereken doyum sürecini tamamlayamadığı için parmak emme davranışı gösterebilirler. Bu nedenle, bebeğin memeden vaktinden önce kesilmemesi önemlidir.
• Parmak emmeyi engellemek için yapılan çalışmalar 3 yaşına kadar çocuk tarafından genellikle dirençle karşılanır. Ancak, 3-4 yaşını geçtiği halde halen parmak emme davranışını gösteren çocuklarda bu davranışın önüne geçilmeye çalışılmalıdır.

Ağız Gelişimini Nasıl Etkiler?

• 3-4 yaşına kadar görülen parmak emme davranışının ağız ve diş sağlığı açısından da bir zararı yoktur.
• Bebekler, özellikle diş çıkarma dönemlerinde damağın kaşınmasından dolayı parmaklarını emmeye başlayabilirler.
• 9. aydan itibaren uykuyla parmak emme arasında yakın bir ilişkinin olduğu, uykusu gelen bebeğin parmağını ağzına götürdüğü görülür.
• Yapılan çalışmalar, çoğu çocuğun kalıcı dişleri görünmeye başlayana kadar dişlerinin veya çenelerinin hizalanmasına zarar vermeden, başparmağını emebileceklerini göstermiştir. (Kalıcı dişler genellikle 6 yaşında patlamaya başlar.)
• Tüm parmak emme davranışı eşit derecede zararlı değildir. Uzmanlar, emme yoğunluğunun ve dilin itme kuvvetinin daha sonradan dişlerde ve damakta deforme olmaya sebep olduğunu belirtiyor.
• Başparmaklarını agresif şekilde emen çocukların, başparmaklarını ağızlarında pasif şekilde tutan çocuklara oranla diş problemlerine yakalanma olasılığının daha yüksek olduğu bulunmuştur.
• Eğer çocuğunuz agresif şekilde parmağını emiyorsa, hasarı önlemek için bu davranışı 4 yaşına kadar bırakmasına yardımcı olmaya çalışın.
• Çocuğunuzun ağzında veya dişlerinde herhangi bir değişiklik fark ederseniz veya çocuğunuzun başparmak emmesinin sorun yarattığından emin değilseniz, diş hekiminize danışın.

Parmak Emme Davranışı Nasıl Sonlandırılır?

• Ebeveyn olarak yapabileceğiniz; sabırlı ve sakin bir şekilde bu alışkanlığın, yaşına uygun bir davranış olmadığını basit bir dille anlatmak olmalıdır.
• Çocuğunuza bu davranıştan aldığı hazzın yerine koyabileceği, özellikle ellerini kullanarak yapacağı bazı uğraşlar vermeniz bir çözüm yolu olabilir. Çocuğunuzu bu davranıştan vazgeçirmek için asla şiddet uygulamamalı, kızmamalı ve korkutmamalısınız. Unutulmamalıdır ki parmak emmenin asıl nedenlerini ortadan kaldırmadığınız sürece çocuğunuz parmak emmeye devam edecektir.
• Okul öncesi dönemde çocuğunuzu cezalandırmak ya da başparmağını ağzından çıkarmak için onu azarlamak işe yaramayacaktır, çünkü muhtemelen bunu yaptığının farkında bile değildir. Başparmağına bandaj yapıştırmak gibi yöntemler, çocuğunuz için haksız cezalandırma gibi görünebilir. Önemli bir detay olarak, davranışı durdurmak için baskı yapmak, parmak emme arzusunu daha da yoğunlaştırabilir.
• Çocuklar genellikle, kendilerini sakinleştirmek ve rahatlamak için başka yollar bulduklarında parmak emme davranışını sonlandırırlar. Örneğin çocuğunuz acıktığında başparmağını emme eğilimindeyse, bunun yerine sizden atıştırmalık istemeyi öğretebilirsiniz.
• Çocuğunuzun başparmağını emme olasılığı yüksek olan zamanları ve yerleri belirleyebiliyorsanız (örneğin televizyon izlerken), oyun oynamak gibi başka bir etkinlikle dikkatini dağıtmasını sağlayabilirsiniz.
• Eğer yorgun olduğu zaman başparmağını emme eğilimi gösteriyorsa, uyku saatini daha erkene çekebilir veya uyku süresini uzun tutabilirsiniz.
• Eğer sinirli, üzgün veya kaygılı olduğunda başparmağını emmeye yöneliyorsa, duygularını kelimelerle ifade etmesine yardımcı olabilirsiniz.
• Önemli olan, emme davranışının ne zaman ve nerede meydana geldiğini fark etmek ve bir alternatif sunarak dikkatini dağıtmaya çalışmaktır.
• Eğer yaptığınız hiçbir şey işe yaramıyorsa bir çocuk psikoloğuna danışabilirsiniz.

Alinti