|
|
15 Temmuz 2021, 10:46
|
#1 |
 |
Sperm Morfolojisi Ve Parametreleri
Sperm anormallikleri, insan kisirliginin onemli bir faktorudur. 1987’den beri, Dunya Saglik Orgutu (WHO) kilavuzunun farkli baskilarinda optimal sperm parametrelerini tanimlayan cesitli referanslar bulunmaktadir. Yillar boyunca, bircok ureme uzmani, bu kilavuzlardaki cerceve degerlerini surekli olarak tartisiyor, oneriyor ve yeniden sekillendiriyor. Semen parametreleri, hem dogal gebelik hem de yardimci ureme teknolojileri (YUT) sonuclarinda oncu bir role sahiptir. Daha dusuk sperm sayisinda, bozulmus hareketlilikte, anormal morfolojide ve yuksek oranda sperm DNA fragmantasyonunda ifade edilen sapmalar, gebelik elde etme sansinin azalmasiyla baglantilidir.
Sperm sayisinin dusuk oldugu durumlarda, siddetli oligoastenozoospermi (OA) veya azospermi, karyotipleme veya sperm anoploidi testi (SAT) ile degerlendirme bir secenek olabilir ve bariz bir sapma veya anormallik (ornegin, translokasyon, anoploidi, vb.) varsa genetik danismanlik gerekli olacaktir. Vucut kitle indeksi (BMI), diyetler, alkol alimi, sigara gibi yasam tarzi faktorlerine dikkat etmek, bazi ek besinler ve vitamin takviyeleri kullanmak sperm parametrelerini etkileyebilir ve bir ciftin gebe kalma sansina katkida bulunabilir. Semen kalitesi ile dogurganlik arasindaki baglanti 1930’dan beri insanlarda incelenmektedir Standart bir laboratuvar testi olan semen analizi, spermatogenez, gonadlarin salgilama aktivitesi ve erkek genital yolunun acikligi hakkinda temel bilgiler verir. Semen numunesi analizi sirasinda elde edilen sonuclar, spermatozoa yoklugunu, sperm parametrelerinde ciddi veya hafif sapma veya semen hacmi, sperm sayisi ve konsantrasyonu, spermatozoanin motilitesi ve morfolojisi icin normal degerlere isaret edebilir. Yillar boyunca bircok ureme uzmani, erkek dogurganligi ile ilgili olarak meninin cerceve degerlerini surekli olarak tartisiyor, oneriyor ve yeniden sekillendiriyor. 1987’den beri, Dunya Saglik Orgutu (WHO) kilavuzlarinin farkli baskilarinda, gebelik sonuclarina gore optimal sperm parametrelerini tanimlayan cesitli guncellemeler bulunmaktadir. Kilavuzun 2010 yilinda yayinlanan son (besinci) baskisi, gebelik elde etme sansi ile ilgili sperm parametreleri icin kesme degerlerinde ciddi dususu tanimlamaktadir ve bu nedenle onemi genis olcude tartisilmistir. Semen analizinin guclu sinirlamalarindan biri ve DSO’nun son baskisinda tanimlanan dogurganlik potansiyeli referanslari, kadin yasi ile korelasyon eksIkligidir, cunku ciftlerdeki infertilitenin yalnizca% 30’u sadece erkek faktorlerinden kaynaklanmaktadir.Sperm Morfolojisi ve Parametreleri DSO’nun altinci baskisi, degisIkliklerin yonlerinden bazilari soyle olacagindan tartisma halindedir: Asya populasyonu dahil olmak uzere semen analizi referanslari; sperm morfolojisi ve bilgisayar destekli sperm analizi (CASA) icin ek ayri bolumler; mikrobiyolojik degerlendirmenin onemi. Modern androloji laboratuvar testlerinde uygulanamayan testlerden bazilari, ornegin, postkoital test, kapiler tup, Hamster testi, cam bolmelerde sayim, kilavuzdan cikarilacaktir. Sperm DNA fragmantasyon testleri, anoploidi taramasi, akrozom reaksiyonu testi, hareketli sperm organel morfolojisi incelemesi (MSOME), Kalsiyum iyonofor aktivasyonu, Catsper kanal aktivite incelemesi, epigenetiklerin etkisi ve miRNA gibi yeni teknikler bulunmasina yardimci olacaktir. Semen Numunesi Parametreleri Nelerdir? Semen numunesinde degerlendirilen parametreler sunlardan ibarettir; • Cinsel perhiz donemleri, • Gonadal aktivite, • Anormal hormonal seviyeler, • Testis boyutu, vucut kitle indeksi (BMI), • Uogenital enfeksiyonlar ve antibiyotikler veya anabolik maddeler alimi, • Bireysel diyet rejimi, • Kisinin calisma ortami ve yasam tarzi Sperm parametreleri hem dogal kavrayista hem de yardimci ureme teknolojileri (ART) sonuclarinda oncu bir role sahiptir. Erkek dogurganlik potansiyelini belirlemek icin, 3 aylik bir donemde en az iki ila uc sperm ornegi analiz edilmelidir. Parametrelerdeki bireysel degiskenlige dikkat edilmesi dusunulmelidir. Cesitli calismalardaki raporlar, bir kiside sperm hacmi ve sayisi, konsantrasyonu, hareketliligi ve morfolojisinde dalgalanma oldugunu gostermektedir. Hasta ozgullugune ve iyi laboratuvar uygulama protokollerinin kullanimina bagli olarak semen analizinde sinirlamalar vardir. Sadece bu analizin kendi basina celiskili bir klinik degeri vardir ve erkek fertilitesi icin tek basina bir belirleyici olmayabilir. Azospermi, globozoospermi veya nekrozoospermi gibi durumlarda istisnalar yapilir ve erkek infertilitesi belirtilebilir. Mikroskop gozlemleriyle (azospermi) tespit edilen sperm hucresi olmadiginda, durumun daha fazla arastirilmasi gerekir. En az iki ayri semen analizi yapilmasi gereklidir. Spesifik kosullari saptamak icin tum bosalmis hacmin santrifujlenmesi gereklidir. Santrifujlenmis numunenin sedimentinde birkac veya sporadik sperm hucresi yonlendirildiginde, tanim kriptozoospermi olacaktir. Azospermi Infertil erkeklerin yaklasIk % 10-15’i azospermi tanisi alir. Laboratuvar testine gore bir hastaya azospermi teshisi kondugunda, androloji, uroloji, genetik konsultasyon ve ultrason taramasi ile birlikte baska hormonal ve genetik testler gereklidir. Azospermi turleri; Obstruktif azospermi (OA) Epididim, vaz deferens veya ejakulatuar kanaldaki tikanmaya bagli olabilir. Ayni zamanda enfeksiyonlarin, inflamasyonun, skrotal travmanin, nadir genetik kosullarin (kistik fibroz), vazektominin veya vaz deferens hasarinin veya onceki ameliyatin sonucu olabilir. Spesifik duruma bagli olarak, mikrocerrahi, sperm hucrelerinin gecisini eski haline getirmek icin bir secenektir. Sperm elde etmek icin farkli teknikler: perkutan epididimal sperm aspirasyonu (PESA), mikrocerrahi epididimal sperm aspirasyonu (MESA), testikuler sperm aspirasyonu (TESA) veya testikuler sperm ekstraksiyonu (TESE), in vitro olarak ureme hucrelerinin elde edilmesi icin uygulanabilir; Fertilizasyon (IVF) veya ICSI tedavisi vb. gibi Nonobstruktif azospermi (NOA) : Hormonal dengesizligin, Y kromozomunun silinmesinin veya degismis karyotipin, uzun sureli toksin maruziyetinin, kemoterapi veya radyasyon tedavisinin bir sonucu olabilir. Ayrica nedeni ilac alimi veya varikosel’de olabilir. Azospermiye neden olan faktorlere bagli olarak spermatogenez surecinin yeniden canlandirilmasi saglanabilir. Diger bir secenek ise, ekstraksiyondan sonra sperm hucreleri alindiginda TESE ve ICSI prosedurunu uygulamaktir. NOA’li hastaya uygun tedaviyi onermek ve uygulamak icin, yeterli genetik konsultasyon ve test mevcut olmalidir. Oligozoospermi Sperm Morfolojisi ve ParametreleriBu durum, fertil erkeklerde besinci sentilin altindaki sperm konsantrasyonu yakin zamanda 20’den 15 milyon / ml’ye dustugu icin, azalmis sperm yogunlugu ile karakterizedir. Oligozoospermi vakalarinin% 75’inde infertilitenin nedeni idiyopatik olarak kabul edilir. Siddetli oligozoospermi, en az 5 x 10 konsantrasyonu ile erkeklerde 6 sperm / ml, kalinti spermatogenik fonksiyon dusus olasiligi bildirilmistir. Sperm dondurma yoluyla dogurganligin korunmasi bir secenektir. Dusuk sperm sayisini yansitan ancak tartismali bir diger konu da obezitedir. 1997’deki DSO konsultasyonu, obeziteyi gelismis ulkelerde toplumu etkileyen kuresel bir salgin olarak kabul etmistir. Calismalar, obezite ve fazla kilonun artmis azospermi ve oligozoospermi riskiyle korelasyonuna ve saglikli ve cesitli diyetlere uymanin erkek fertilitesini iyilestirebilecegine isaret etmektedir. Sperm Morfolojisi Sperm hucresi morfolojisi, erkek uremesiyle guclu bir sekilde iliskilidir. Anormallikler sperm hareketliligini, spermin dollenme yetenegini ve gebe kalmayi etkileyebilir. Globozoospermi veya bodur kuyruk sperm kusurlari gibi bazi durumlar, dogal gebe kalmanin bir sonucu olarak biyolojik cocuk sahibi olamamaya yol acabilir. Yakin zamanda, bozulmamis insan kamcisi kriyo-elektron mikroskobu ve tomografi kullanilarak incelenmistir. Yeni bir yapi – kuyruk aksonemi lumen ici spiral (TAILS) elestirilmis ve tanimlanmistir. Bu yeni kesif, sperm yapilarinin sadece onlari sperm islevine baglamak icin degil, ayni zamanda onemlerini acikliga kavusturmak icin daha fazla arastirilmasi ve gozlemlenmesi gerektigini gostermektedir. Onceki calismalarda bildirildigi gibi, anormal kuyruk yapisi sperm motilite bozukluklari ile iliskilidir, cunku spesifik olmayan flagellar anomaliler (NSFA’lar) siddetli astenozoospermide en sIk gorulen flagellar patoloji olarak bulunur ve bu nedenle dogal gebe kalma sansini azaltir. TAILS’i ortaya cikaran yeni verilere gore, aciklanamayan infertilite olarak degerlendirilen bazi vakalarin aciklamasi yanlis yapilabilir. Sperm morfolojisi ile sayisal veya yapisal kromozom anormallikleri arasindaki baglanti onerilmekte ve arastirilmaktadir. Farkli translokasyonlari olan fertil erkeklerde, sperm kromozom anomalilerinin sIkliklari normal karyotipli olanlara kiyasla yuksektir (% 33-92). Radyoterapi sonrasi tedavileri de 6-67% (sirasiyla yapisal ve sayisal kromozom anoploidileri degistirilmis sayisinda gostermektedir . Teratozoospermi (<% 14 normal formlar), globozoospermili ve makrosefalik, cok cekirdekli veya multiflagellate spermatozoa gosterisi infertil erkek uzerinde arastirmalar % 50’ye kadar artmis sperm anoploidi insidansidir. Normal kromozom yapisina sahip spermler, normal veya anormal sperm parametreleri olan erkeklerde sergilenebilir. Sperm Numunesinin Degerlendirmesi Erkek dogurganlik potansiyelinin arastirilmasi baslangicta rutin semen analizine dayanmaktadir. Gebe kalma sansini tahmin etmek icin semen icin belirli degerlerin olusturulmasi, erkek dogurganligi icin referanslara ihtiyac duyulmasini saglar. Semen analizi ve semen parametreleri icin gereklilikler, DSO’nun 1980, 1987, 1992, 1999 ve 2010’daki ardisIk baskilarinda onerildigi gibi belirlenmistir. Modern bir androloji laboratuvarinda sperm numunesi degerlendirmesi CASA araciligiyla olculebilir. Bilgisayar yardiminin kullanilmasi, insan gozunun ek degerlendirmesini dislamaz. Sperm morfolojisi degerlendirmesi icin WHO kati morfolojiye gore kriterler onermektedir . ALİNTİ ~ |
|
|
| Konuyu Toplam 1 Üye okuyor. (0 Kayıtlı üye ve 1 Misafir) | |
|
|
Normal
