|
|
06 Haziran 2020, 00:10
|
#1 |
  |
Bakteriler Gece Avlanan Balıklara Nasıl Işık Sağlar?
Bakteriler Gece Avlanan Balıklara Nasıl Işık Sağlar?
Karanlık bir ortamdasınız ve elinizde kesintisiz ışık imkânı sağlayan bir güç kaynağınız var. Elektrikler kesildiğinde hemen devreye giriyor ve bulunduğunuz yeri çok iyi aydınlatabiliyor. Onu istediğiniz zaman açıp kapatabiliyor ve her yere çok rahat götürebiliyorsunuz. Hiç arızalanmıyor kısa devrelere karşı dayanıklı ve voltajı düşmüyor. Elektrik pil gibi dış güç kaynaklarına ihtiyaç duymayan kesintisiz bir ışık sağlıyor. Bu tür bir ışık kaynağına sahip olmak bir insan için normal şartlarda mümkün değildir. Ancak su altında durum tamamen farklıdır. Çünkü gözle görülemeyecek boyuttaki bazı bakteriler yaratıldıkları andan beri balıklara ihtiyaç duydukları her an ışık sağlamaktadırlar. “Göklerin yerin ve her ikisi arasındakilerin Rabbidir...” (Meryem Suresi 65) ayetiyle bildirildiği üzere göklerin yerin ve bu ikisi arasında bulunan her şeyin tek hakimi olan Yüce Allah canlıların ihtiyaçlarını yaşadıkları ortamdan karşılayabilecekleri sistemler yaratmıştır. Bu nedenle denizlerin metrelerce altında farklı canlı türleri hayatlarını devam ettirebilmek için birbirleriyle tam bir uyum içerisinde yaşamaktadırlar. Örneğin bitkilerden ve hayvanlardan farklı olarak hızlı çoğalan bakteriler simbiyotik (ortak yaşam) ilişkilerle canlılar aleminin dengesini sağlamada çok büyük önem taşırlar. Hemen hemen her yerde yaşayabilirler. Bu nedenle de herhangi bir tür organizmadan çok daha fazla sayıdadırlar. Bu canlılar dünyanın en fazla sayıdaki üyeleridir. Tüm ekosistem bakterilerin faaliyetlerine bağlıdır. Bakteriler insan da dahil olmak üzere pek çok canlının metabolizmasına girerek doğrudan ona veya dolaylı olarak canlılığa fayda sağlamaktadırlar. Balıkların bedenini kendilerine ev edinen ve karşılık olarak da balıklara su altında muazzam bir ışık kaynağı olan bakteriler de bunlardan biridir. Kısa Kuyruklu Mürekkep Balıkları Gece Karanlığında Bakterilerden Nasıl Yardım Alır? Işık saçan bakteri (Vibrio fischeri) kısa kuyruklu mürekkep balığının (Euprymna scolopes) mantosu altındaki girintide yaşar ve mürekkep balığının ışıklı organı olarak bilinir. Mürekkep balığı gündüzleri sığ sularda kumların altında saklanır. Gece olunca avlanmaya çıkar ve ışıklı organındaki bakteri ışık saçmaya başlar. Bakterinin saçtığı ışık mürekkep balığının gece ışıkları arasında fark edilmemesini ve düşmanlarından korunmasını sağlar. Bu olağanüstü yardımlaşmada dikkat çeken çok önemli noktalar vardır. Bakterinin ışıklı organdaki değişik dokuların oluşumunu nasıl etkilediğini araştıran bilim adamları V. Fischeri bakterisinin ışıklı organa yerleşmesi için mürekkep balığında özel bir dokunun bulunduğunu keşfetmişlerdir. Araştırmaya göre mürekkep balığındaki bu doku sayesinde bakterinin yaşayabileceği uygun bir ortam oluşmaktadır. (Garry Hamilton Insider Trading New Scientist Vol. 162 26 Haziran 1999 sf. 44) Fener Balığına Geceleyin Görüş Mesafesi Sağlayan Bakteri Fener balığı geceleri avlanan bir canlıdır. Etrafının tamamen karanlık olması çok önemlidir. Çünkü ışık onun düşmanları tarafından fark edilmesine ve avının ondan uzaklaşmasına sebep olur. İşte bu nedenle ay ışığının çok parlak olduğu gecelerde ya da etrafında herhangi bir suni ışık oluştuğunda avlanmak istemez ve etrafta görünmemeye çalışır. Havanın karanlık olduğundan emin olduğunda ise avını aramak için yola koyulur. Peki fener balığı karanlıkta kendi avını nasıl görür? Fener balığının sahip olduğu parlak ışığın kaynağı balığın gözlerinin altındaki organlardır. Bu organlar ise balığın kanına karışan oksijen ve şekerle beslenen ışık saçan bakterilerle doludur. Balık ışığını açıp kapatabilir ve yiyecek ararken istediği yöne çevirmeyi sağlayabilir. Bakterilerin ürettiği bu ışık o kadar güçlüdür ki otuz metrelik mesafeden bile görülebilir. Tek bir fener balığından gelen ışık küçük bir odayı aydınlatmak için yeterlidir. Ayrıca bakterilerin ışığı o kadar etkilidir ki balık avlanıp öldürüldükten saatler sonra bile ışık organı parlamaya devam eder. (Anita Ganeri Creatures That Glow in The Dark London 1995 sf. 12) Yüce Allah gözle görülmeyen bakterileri balığın ihtiyacına uygun bir şekilde gözaltına yerleştirerek üstün bir düzen yaratmıştır. Rabbimiz bir ayetinde şöyle buyurur: “Ey insanlar (size) bir örnek verildi; şimdi onu dinleyin. Sizin Allah'ın dışında tapmakta olduklarınız -hepsi bunun için bir araya gelseler dahi- gerçekten bir sinek bile yaratamazlar.” (Hac Suresi 73) Diğer Bakteri ve Balık Yardımlaşmalarından Örnekler... Aynı yeteneğe sahip bir başka bakteri de çam kozalağı balığına ışık sağlamaktadır. Çam kozalağı balığı bu ismi vücudunu kaplayan zırha benzeyen üst üste kaplı pullardan dolayı almaktadır. Bu canlının bedeninde kendileri için uygun bir yer bulan bakteriler barınak ve besin malzemesi elde ederken balığa geceleri avlanmasına ve yolunu bulmasına yardımcı olan ışığı sağlarlar. Faydaya dayalı bu dayanışma bakterilerle midilli balığı arasında da yaşanmaktadır. Midilli balığının boğazının arka kısmında bakteri dolu iki ışık bezi bulunmaktadır. Balık bakterilerin yardımı ile ışığını gerekli zamanlarda yakıp söndürebilir veya tümüyle ışık biçiminde görülebilir. Verdiğimiz bu örneklerde bazı detayları vurgulamakta fayda vardır. Bakteriler bir canlı ile birlikte yaşamanın kendilerine fayda getireceğini bilip bunun için kendilerine birlikte yaşayabilecekleri bir canlı seçmekte ve gerektiğinde o canlıların yapılarında değişiklik yaparak onların bedenlerinde konaklamaktadırlar. Aynı zamanda birlikte yaşadıkları bu canlıları korumakta onlara çeşitli faydalar sağlamaktadırlar. Bütün bu örneklerde söz konusu canlı yalnızca gözle görülemeyen boyuttaki bir bakteridir. Bütün bu akıl gerektiren işlemleri canlının kendi kendine düşünmesinin ve uygulamasının mümkün olmadığı açıktır. Bu mikroskobik canlının sahip olduğu özellikler Yüce Allah'ın üstün aklının ve sonsuz gücünün tecellilerindendir. Bir ayette Rabbimiz'in tüm kainatı kuşatan yaratma ilmi şöyle bildirilmektedir: “Göklerin ve yerin yaratılması ile onlarda her canlıdan türetip-yayması O'nun ayetlerindendir. Ve O dileyeceği zaman onların hepsini toplamaya güç yetirendir.” (Şura Suresi 29) Bakteriler bitkilerle de karşılıklı faydaya dayanan bir ilişki içine girerler. Örneğin bezelyede ve bezelyenin köklerinde nitrojen bağlayıcı niteliğe sahip bakteriler yaşamaktadır. Bilindiği gibi nitrojen yani azot da canlılar için hayati öneme sahip bir moleküldür. Bir bitki nitrojene sahip olamadığı sürece er ya da geç ölecektir. Bu nedenle bitki köklerinde beslenen bakteriler son derece önemlidir. Bakterilerin bezelyeyi tercih etmelerinin sebebi ise bu bitki ile bakteriler arasındaki kimyasal iletişimdir. Bakteri bitkilerdeki bazı genleri harekete geçirerek köklerde küçük kabarcıkların oluşmasını sağlar ve oluşan bu kabarcıkları kendisi için bir barınak olarak kullanır. Bunun karşılığında ise bitki hiç tükenmeyecek bir nitrojen deposuna sahip olur Alıntı |
|
|
| Konuyu Toplam 1 Üye okuyor. (0 Kayıtlı üye ve 1 Misafir) | |
|
|
Normal
