[CeReN ✓]

Kreatinin kan testi, kandaki kreatinin seviyesini olcer. Bu kan testinin sonucu yararlidir, cunku bobreklerin ne kadar iyi calistiginin onemli bir gostergesidir. Kreatinin, kaslarin enerji elde etmek icin kullandigi kreatinin atik urunudur. Tipik olarak, kreatinin kanda vucudu idrarda biraktigi bobreklere gider. Kandaki yuksek seviyeler bobreklerin dogru calismadigini gosterebilir. Doktorlar bobrek hastaligini teshis ederken kreatinin kan testinden faydalanmaktadirlar. Kotu calisan bir bobrek, genellikle oldugu gibi kreatininini de filtreleyemez ve bu da kandaki seviyelerin yukselmesine neden olmaktadir.
Kreatinin, bobrek fonksiyonunun bir gostergesidir. Bu yazida, nasil uretildigi, bertaraf edildigi ve nasil bobrek hastaliginin veya bobrek fonksiyonunun azalmasinin onemli bir gosterge oldugu hakkinda bilgiler bulunmaktadir.

Kreatinin Nedir?
Kreatinin, normal asinma ve kaslarin yirtilmasindan kaynaklanan bir atik urundur. Kas kasilmalari icin enerji uretmek icin gerekli bir protein olan kreatinden uretilir. Uretimi temelde yagsiz vucut kitlesini yansitiyor ve bu kitle gunden gune az degistiginden, uretim hizi da oldukca sabittir. Kadinlar, cocuklar ve yasli insanlar yetiskin erkeklere gore daha dusuk seviyelerde kreatinin alma egilimindedir, cunku kas kutlesi daha azdir. Kreatinin, vucuttan hemen hemen hepsini kandan idrarla suzen bobrekler tarafindan vucuttan cikarilir. Bu nedenle kan duzeyleri genellikle bobreklerinizin ne kadar iyi calistiginin iyi bir gostergesidir. Kreatinin seviyeleri, temel metabolik panelinizin (BMP) veya kapsamli metabolik panelinizin (CMP) bir parcasi olarak test edilebilir.



Kreatinin Seviyeleri
Enerji uretimi sirasinda kaslar kreatinin uretir. Daha spesifik olarak, kas metabolizmasi icin onemli bir molekul olan kreatin parcalanmasinin atik urunudur . Pismis et tuketimi de vucuda verebilir. Uretiminden kisa bir sure sonra kreatinin kan yoluyla bobreklere tasinir ve burada suzulur. Son olarak, vucut idrarla serbest birakir. Sabit bir kas kutlesine sahip bir birey, gunluk olarak sabit miktarda kreatinin uretir. Bu nedenle kan duzeyleri de sabit olmalidir. Kreatinin, kreatin fosfatin kaslardaki parcalanmasindan uretilir. Calismalar, kreatin, alkalilik veya asitlik (pH) ve sicakligin tuketiminin de bu sureci etkileyebilecegini gostermistir.
Insan bagirsaginda ve diskida bulunan mikroorganizmalar vucutta kreatininleri de bozabilir. Bagirsaktaki bu mikroorganizmalar, bobrek yetmezligi gibi, kreatinin yuksek oldugu durumlarda artabilir. Bazi bilim adamlari bu bakterilerin kreatinin duzeyini dusurebilecegine ve antibiyotiklerin kreatinin duzeylerini artirabilecegine inanmaktadir.

Etkileyen Faktorler
Uretilen kreatinin miktari bir bireyin kas kutlesine baglidir. Yas, cinsiyet, etnik koken, diyet vb. Diger faktorler de uretime katkida bulunur. Kanda kreatinin artmis kas kutlesi ile artar. Saglikli eriskinlerde yapilan calismalar, kreatinin duzeylerinin egzersiz yapan kisilerde daha yuksek oldugunu gostermektedir (orta-yogun). Her ne kadar saglikli yetiskinler stabil kreatinin seviyelerini korsalar da, cocuklar, yasli ve hasta bireyler buyuk farkliliklar gosterir. Ozellikle ciddi hastalik durumunda, kreatinin seviyeleri duser. Bu azalma kas kutlesinin kaybi ile iliskilidir (kas kaybi)

Bobrek Fonksiyonunun Bir Gostergesi
Bobrekler kani filtreleyen ve toksIk maddeleri ve fazla suyu gideren organlardir. Bu filtreleme kani temizler ve vucutta sabit ve stabil bir ortam saglar (homeostaz). Kreatinin, diger atik molekuller gibi, bobrege girer ve ozel bolmelerde (glomeruli) filtrelenir. Filtrelemeden sonra, idrardaki tuplerden atilir ve suzulmus kan bobreklerden cikar. Kreatinin bobreklerdeki kandan suzulurken, yuksek seviyeler genellikle bobrek fonksiyon bozuklugu ve bobrek ile ilgili hastaliklarla iliskilendirilir. Bobrek fonksiyonunun durumu, kreatinin klirensini olcerek veya dolayli olarak kandaki seviyeleri ile tahmin edilebilir.

Kreatinin Klirensi Olcme
Kreatinin klirensini olcmenin en dogrudan yontemi, 24 saatlik bir sure boyunca idrar numunelerinin ve bir kan numunesinin toplanmasidir. Alternatif olarak, kreatinin, yas, agirlik ve cinsiyetin kan seviyelerini kullanan bir formul de klirensi hesaplamak icin kullanilabilir. Kullanilan hesaplama yontemine ragmen, kreatinin klirensinin degeri, bobrekler tarafindan kandan ne kadar alindigini gosterir ve bu, bobrek fonksiyonunun bir tahminini saglamaktadir. Kreatinin klirensi, bobrek fonksiyonlarini tahmin etmek icin en dogrudan ve maliyetsiz yontemlerden birini saglasa da, olcumu cesitli dezavantajlara sahiptir:
• 24 saat boyunca surekli numune toplanmasini gerektirir
• Pisuvar ornekleri dogru sekilde toplanmazsa yanlis hesaplanabilir
• koleksiyonun sitesine bagli olarak degisir
• koleksiyonun gunune bagli olarak degisir

Kan Kreatinin Seviyeleri
Daha dolayli bir bobrek fonksiyon olcumu yontemi, kandaki kreatinin seviyelerini tahmin etmektir. Kandaki yuksek seviyeler sIklikla azalmis bobrek fonksiyonu ile iliskilidir, ancak diger faktorler de seviyelerini artirabilir veya azaltabilir. Ilke olarak, kreatin toksIk degildir, bu da yuksek seviyelerin dogrudan hastaliklarin gelismesine yol acmadigi anlamina gelir. Bununla birlikte, yuksek seviyeler hastaligin gostergesidir. Kandaki kreatinin seviyelerini incelemek bobrek yetmezligi olasiligini tahmin etmek icin yaygin olarak kullanilan ve oldukca kolay bir yontem olsa da, bazi dezavantajlara neden olur ve yorumlanmasi ihtiyatli olmayi gerektirir.



Normal Kan Kreatinin Araligi
Laboratuar sonuclari genellikle, bazen “normal aralik” olarak adlandirilan “referans araligi” olarak bilinen bir degerler kumesi olarak gosterilir. Bir referans araligi, labratuvar testinin saglikli bir grup kisinin sonuclarindan ibaret olan alt ve ust ve alt limitlerini icermektedir. Kandaki kreatinin normal araligi:
• Erkekler: 0.6 ila 1.2 mg/dL (desilitre basina miligram); 53 ila 106 mol/L (litre basina mikromol)
• Kadinlar: 0,5 ila 1,1 mg/dL; 44 ila 97 mol/L
• Gencler: 0,5 – 1,0 mg/dL
• Cocuklar: 0,3 – 0,7 mg/dL
Saglik hizmeti saglayicilari, sonuclarindan herhangi birinin beklenen deger araliginin disinda olup olmadigini gormek icin laboratuvar test sonuclarini referans degerlerle karsilastiracaktir. Laboratuardan laboratuvara bazi degiskenlik, kullanilan ekipman, teknik ve kimyasallardaki farkliliklar nedeniyle ortaya cikmaktadir. Sonuclar biraz aralik disindaysa panige kapilmamali, testi yapan laboratuvara bagli normal aralikta oldugu surece degerler normaldir.

Kreatinin Testinde Neler Olculmektedir?
Kreatinin, kreatin adi verilen bir bilesigin parcalanmasindan kaslar tarafindan uretilen bir atik urundur. Kreatinin, neredeyse hepsini kandan suzen ve idrara birakan bobrekler tarafindan vucuttan cikarilir. Bu test idrardaki ya da kandaki kreatinin miktarini olcmektedir.
Kreatin, kaslarin kasilmasi icin gereken enerjiyi ureten dongunun bir parcasidir. Hem kreatin hem de kreatinin vucut tarafindan nispeten sabit bir oranda uretilir. Hemen hemen tum kreatinin, bobrekler tarafindan kandan suzuldugu ve idrara salindigi icin, kan seviyeleri genellikle bobreklerin ne kadar iyi calistiginin iyi bir gostergesidir. Urettiginiz kreatinin miktari vucut buyuklugunuze ve kas kutlenize baglidir. Bu nedenle, kreatinin seviyeleri erkeklerde genellikle kadinlara ve cocuklara gore biraz daha yuksektir.
Bobrekler, sirtin sag ve sol tarafindaki gogus kafesinin dibinde bulunan bir cift fasulye seklindeki organlardir. Iclerinde nefron adi verilen yaklasIk bir milyon kucuk kan filtreleme unitesi vardir. Her nefronda kan, glomerulus adi verilen mikroskopik ilmekli kan damarlari kumesinden surekli olarak suzulur. Glomerulus, su ve kucuk molekullerin gecisine izin verir, ancak kan hucrelerini ve daha buyuk molekulleri tutar. Her glomerulusa, glomerulustan gecen siviyi ve molekulleri toplayan ve daha sonra vucut tarafindan hala kullanilabilecekleri yeniden emen kucuk bir tup ( tubul ) eklenir. Kalan atik idrari olusturur.
Kan kreatinin testinden elde edilen sonuclar, bobrek fonksiyonunu degerlendirmek icin kullanilan degerleri hesaplamak icin 24 saatlik idrar kreatinin testi gibi diger testlerden elde edilen sonuclarla birlikte kullanilabilir.