|
|
15 Mart 2021, 11:46
|
#1 |
   |
Kuruyemis Alerjileri, Nedenleri, Teshisi Ve Tedavisi
Kuruyemis alerjisi terimi kafa karistirici olabilir cunku bu terim agaclarda yetisen fistiklar, yer fistigi, tohumlar ve sert kabuklu yemisler gibi ilgisiz bitkilerin meyvelerine karsi alerjik bir reaksiyonu tanimlamak icin kullanilir. Yer fistiklari ile agac fistiklari ayni sey degildir. Yer fistiklari nohut ve bezelye ile ayni familyadadir, agac fistiklari ya da agacta yetisen kuruyemisler ise badem, findik, kaju fistigi, Brezilya findigi, kestane, macadamia findigi, ceviz, Antep fistigi, cam fistigi ve pikan cevizini icerir.
Kisinin bunlardan birine alerjisi varsa, digerine de olabilecegi icin kacinmasi gerekebilir. Tohumlar arasinda susam tohumlari, aycicegi tohumu ve hindistancevizi bulunur. En yaygin tohum alerjisi turu susamdir ancak aycicegi ve hashas tohumu gibi diger tohum turleri de alerjiye neden olabilir. Buyuk bir tohum olan hindistancevizini yemeye karsi alerjik reaksiyonlar nadirdir. Hindistancevizi ve hindistancevizi iceren kozmetikler ve urunlerle temastan kaynaklanan alerjik reaksiyon (kontakt dermatit) daha yaygindir. Atopik yapiya sahip olan veya ailesinde atopi olan kisilerin kuruyemis alerjisi gelistirme olasiligi yuksektir. Atopi, egzama, saman nezlesi, astim ve kronik dermatitle iliskili alerjik bir duyarliliktir. Ozellikle egzamali cocuklarin kuruyemislere alerjik tepki verme olasiligi yuksektir. Yer fistigi alerjisi cocuklarda en sIk gorulen alerjilerden biridir ve bazilarinda alerji zamanla duzelse de bazilarinda daha kotu hale gelecektir. Sutten kesme surecinin erken safhalarinda (6 aydan sonra) yer fistiginin diyete dahil edilmesinin bir cocugun ona karsi alerji gelistirme olasiligini Kuruyemis Alerjileri, Nedenleri, Teshisi ve Tedavisiazaltabilecegine iliskin bazi deliller bulunmaktadir. Yer fistigina alerjik tepki gosteren bir kisi agac kuruyemislerine veya tohumlara alerjik tepki verebilir fakat bu durum fistik alerjisi olan herkes icin gecerli degildir. Bir agac kuruyemisine karsi alerjik olan kisilerin diger kuruyemislere de alerjik olma ihtimali fazladir. Yer fistigi, agac yemisi veya tohum alerjilerinin semptomlari hafif reaksiyonlardan siddetli alerjik reaksiyona (anafilaksi) kadar cesitlilik gosterir. Kabuklu kuruyemis alerjilerinde yaygin olarak ciltte kirmizi kabarikliklar (kurdesen) ve burun akintisi, kramplar, mide bulantisi veya kusma gibi diger alerjik belirtiler gorulur. Yer fistigi, kabuklu agac yemisleri ve tohum alerjilerini yonetmenin en iyi yolu, bu yiyecekleri iceren tum urunlerden kacinmaktir. Yer fistigi, agac kuruyemisleri ve tohum alerjilerini tahmin etmek zordur, bu nedenle dogru bir teshis icin mutlaka doktora gidilmelidir. Gida alerjileri yasami tehdit edebilir, yer fistigi, kabuklu agac yemisleri ve tohumlar yasami tehdit eden siddetli alerjik reaksiyonlar icin en yaygin gida tetikleyicilerinden bazilaridir. Kuruyemis Alerjilerinin Sebepleri Tum alerjilerde bagisIklik sistemi, spesifik alerji tetikleyici molekullere (alerjenler) tepki verir. Kuruyemis alerjileri, bagisIklik sisteminin kuruyemiste bulunan proteinlere asiri tepki vermesidir. Kuruyemislerde bulunan kucuk proteinler isi veya asit gibi seylerden etkilenmez, bu nedenle islendikten, pisirildikten ve hatta sindirildikten sonra bile bozulmadan kalirlar. Bazi insanlar bu bozulmamis proteinlere duyarlidir ve vucutlari onlarla savasmak icin antikorlar uretir. Antikorlar, proteinlere tutunur, bu durum bagisIklik sistemini histamin adi verilen bir kimyasal salgilamasi icin tetikler. Histamin kurdesen, saman nezlesi ve diger alerjik bulgulara neden olur. Alerjik reaksiyonu tetikleyen molekuller cesitli gidalarda bulunabilir ve bu molekulu iceren gidalara karsi alerjik reaksiyon ortaya cikabilir. Bu nedenle bazi kisiler kaju fistigindaki ve antep fistigindaki ayni alerji tetikleyicisine karsi reaksiyon verebilir. Bu durum capraz reaktivite ya da capraz reaksiyon olarak bilinir. Konuyla ilgili bilgilenmek icin uzman bir doktorla konusulmalidir cunku tahmin edilmesi zordur. Kabuklu Kuruyemis Alerjilerinin Belirtileri Her insanin bagisIklik sistemi farklidir, alerjiler hafiften siddetliye kadar degisen cesitli belirti ve bulgulara neden olabilir. Bircok gida alerjisi ciddi semptomlara neden olmaz fakat bazi insanlarda hayati tehdit edici olabilecegi icin ciddiye alinmalidir. Bazi insanlar, alerjilerden kaynaklanmayan olumsuz reaksiyonlara (bas agrisi veya siskinlik gibi) sahiptir. Bunlara gida zehirlenmesi, toksIk reaksiyonlar veya gida duyarliliklari (tahammulsuzluk) gibi faktorler neden olabilir. Alerjik reaksiyon olmasalar da, genellikle alerjilerle karistirilirlar. Hafif alerjik belirtiler: Siddetli bir alerjik reaksiyondan once ortaya cikabilecek hafif alerjik bulgular sunlardir: -Agizda, dudaklarda, bogazda karincalanma -Yuz ve dudaklarda sisme -Bogazin sisip daralmasi -Ciltte kirmizi kabarikliklar, kasinti, kurdesen (urtiker) -Burun akintisi -Kramplar, mide agrisi, bulanti veya kusma gibi sindirim bulgulari Alerjik tepki gosteren kisilerde semptomlardan biri veya hepsi gelisebilir. Yer fistigi, agac fistigi veya tohum yedikten sonra bu semptomlardan herhangi birini yasayanlarin daha sonra siddetli reaksiyon verme riski normalden daha yuksektir. Bir klinik immunoloji veya alerji uzmanina gidilmesi gerekebilir. Siddetli alerjik reaksiyon (anafilaksi) belirtileri: Siddetli alerjik reaksiyon (anafilaksi) yasami tehdit eder. Siddetli bir alerjik reaksiyonun belirtileri sunlardir: -Yuzun sismesiKuruyemis Alerjileri, Nedenleri, Teshisi ve Tedavisi -Ciltte genel kizariklik, kasinti –Kalp atis hizinda artma -Zor veya gurultulu nefes alma -Dilin sismesi -Bogazin sismesi veya sIkismasi -Konusma zorlugu veya kisIk ses -Hirilti veya kalici oksuruk -Bas donmesi -Kucuk cocuklarda solukluk ve vucudun gevsemesi -Bayilmaya veya kollapsa neden olabilecek dusuk tansiyon -Bilinc bulanikligi, konfuzyon -Olecek gibi hissetmek, telas duymak Siddetli alerjik reaksiyon (anafilaksi) gosteren kisiler icin ambulans aranmali, acilen yardim alinmalidir. Kabuklu yemis alerjisine sahip olan her 3 kisiden 1’inde kuruyemise verilen ilk reaksiyonun ardindan 1-8 saat icinde ikinci tepki gorulebilir. Bu ihtimal nedeniyle anafilaktik tepki belirtileri gosteren kisiler bir sure hastanede gozlem altinda tutulmalidir. Kabuklu Kuruyemis Alerjilerinin TeshisiKuruyemis Alerjileri, Nedenleri, Teshisi ve Tedavisi Alerjik belirtiler varsa ve acil degilse oncelikle aile hekimine gidilmelidir. Bir alerjiyi teshis etmek zor olabilir. Kendisinin veya bir cocugun alerjisi olabilecegini dusunen kisilerin belirtilerin kaydini tutmasi doktorun bu duruma neyin sebep oldugunu anlamasina yardimci olabilir. Belirtileri, neleri yedikten sonra ve ne zaman, nerede ortaya ciktiklarini, ne kadar devam ettigini aciklayan bir gunluk tutulabilir. Alerjinin teshis edilebilmesi icin aile hekimi gerekirse hastasini bir alerji uzmani veya klinik immunolog olarak bilinen uzman bir doktora yonlendirebilir. Alerji uzmanlari, olasi alerjinin cesidiyle iliskili olarak bazi yontemleri kullanarak alerji testi yapabilir. Yer fistigina, agac kuruyemislerine ve tohumlara karsi bir alerjinin varligini tespit etmek icin sunlar yapilabilir: Deri prick testi: Deriye cesitli kuruyemis solusyonlari damlatilir. Ciltte kizarma, kasinti gibi bir reaksiyon gelisirse (ilk yarim saat icinde) test pozitif olarak kabul edilir. Belirtiler 1-2 saat icinde kaybolacaktir. Deride degisIklik olmadiysa, derisine damlatilan maddelere kisinin alerjisi olmadigi, testin negatif oldugu kabul edilir. Testin hatali cikmamasi, alerjik yanitin azalmamasi icin test gununde ya da o gunden birkac gun oncesine kadar antihistaminik ilaclar alinmamalidir. Kan testi: Kan testleriyle alerjik reaksiyon sonucu vucudun urettigi IgE (immunogloblin E) antikoru denilen bir proteinin miktarini olculur. Besin yukleme testi: Tum kabuklu kuruyemislerden veya kabuklu yemis iceren urunlerden gecici olarak uzak durma (eliminasyon diyeti), ardindan tibbi gozetim altinda kuruyemisleri diyete geri eklenme (besin yukleme) yontemi uygulanabilir. Besin yukleme testi, siddetli tepkiler olusturabilme olasiligi nedeniyle tam donanimli bir hastanede ya da ozel olusturulan bir ortamda, doktor gozetimi altinda yapilmalidir. Bir dizi yontem alerjileri test ettigini iddia eder fakat tibbi veya bilimsel acidan kanitlanmamistir. Bunlar pahali olabilir, bazi gidalardan gereksiz ve tehlikeli bir sekilde uzak durulmasina neden olabilir. Bazi ulkelerdeki alerji uzmanlarini temsil eden kuruluslar olasi alerjileri test etmek icin belirli yontemlerin kullanilmamasini onerir. Bu yontemler sunlardir: -SitotoksIk gida testi -Elektrodermal test -Sac analizi -Iridoloji -Kinesiyoloji -Nabiz testiKuruyemis Alerjileri, Nedenleri, Teshisi ve Tedavisi -Refleksoloji -Vega testi Alerjilerin test edilmesi icin tamamlayici bir ilac veya terapi kullanmayi dusunenler her zaman once doktoruyla gorusmelidir. Yanlis tani, pahali ve etkisiz tedavilere ve yiyeceklerden gereksiz bir sekilde kacinmaya yol acabilir, bu da ozellikle cocuklarda yetersiz beslenmeye yol acabilir. Gida alerjisi teshisi ve tedavi secenekleri hakkinda her zaman bir doktorla konusulmalidir. Kuruyemis Alerjilerinin Tedavisi Gida alerjilerinin tek tedavisi, alerjiye neden olan yiyeceklerden kacinmaktir. Gidalardan kacinmaya yardimci olmasi icin, gida alerjisi olan kisilerin gida etiketlerini okuma konusuna onem vermesi gerekir. Dikkatli olunsa bile, belirli bir gidayla her turlu temastan kacinmak zordur. Hafif reaksiyonlarda: Mumkun oldugunca kisa sure icinde antihistaminik bir tablet alinmalidir. Bunlar eczanelerden recetesiz satin alinabilir ya da doktorun yazdigi bir recete ile temin edilebilir. Antihistaminikler, alerjik tepki sirasinda vucudun salgiladigi histaminin etkisini azaltir. Etkisi 15 ila 30 dakikada gorulebilir. Reaksiyon kotulesirse hemen tibbi destek alinmalidir. Ciddi reaksiyonlarda: Yanlislikla icinde kabuklu kuruyemis olan bir sey yenirse, nefes alma veya yutma guclugu, gogus sIkismasi, karinda agri, kusma, endise, korku veya olum hissi gibi ciddi alerjik tepki (anafilaksi) belirtilerine dikkat edilmelidir. Bu reaksiyonlar yasami tehdit edebilir ve hemen tibbi mudahaleye ihtiyac duyulabilir. Ambulans cagirmak icin hemen 112 aranmalidir. Hasta kisi ayakta durmamali veya yurumemeli, sirt ustu yere uzanmalidir. Mumkunse hastanin yaninda her zaman birisi bulunmali, alerjik tepkiler gosteren kisi yalniz iken tuvalete bile gitmemelidir. Varsa, oto enjektor (EpiPen) araciligiyla adrenalin (epinefrin) uygulanmalidir. Kuruyemis Alerjisinde Kacinilmasi Gereken Gidalar Kabuklu yemislerden kacinmak kolaydir fakat diger bircok yiyecege de eklenebildigi icin kisiler her zaman onlardan birini aldiklarinin farkinda olmayabilir. Yer fistiklari ya da agac fistiklari gibi kuruyemisler asagidaki gibi yiyeceklerde bulunabilir: -Unlu mamuller: Kurabiyeler, sekerlemeler, hamur isleri, turta hamuru ve benzerleri -Sekerlemeler: Ozellikle cikolatali sekerlemeler, badem ezmeleri ve nugat -Cesitli tatlilar: Dondurmalar, dondurulmus yogurt gibi tatlilar, sicak cikolatalar ve pudingler -Granola ve tahilli barlar -KarisIk cerezler -Aci biber soslari ve corbalar: Yer fistiklari veya yaglari bazi gida gurunleri koyulastirmak icin kullanilir. -Cevizli, ay cekirdekli ekmekler -Enerji barlari (cubuklari) -Salam: Bazilarinda Antep fistiklari bulunabilir. -Sebzeli burgerler -Soslar: Bunlar barbeku sosu, aci sos, pesto, koyu et sosu, MeksIka mutfagina has mole sosu, pasta kaplamalari veya marinelerdir. -Salatalar ve salata soslari -Hidrolize bitkiler veya bitkisel proteinler: Bunlarda da yer fistigi olabilir. -Fistik ya da badem unlari -Badem ve antep fistigi gibi kuruyemislerin ozleri -Bal (ornegin, kestane bali) -Bazi alkollu icecekler: Ureticinin etikette listelemesini gerektirmeyen kabuklu yemis aromalari icerebilir. -Uluslararasi gidalar: Kabuklu kuruyemisler, bunlardan cikarilan yaglar Asya ve Afrika yemeklerinde (ozellikle Tayland ve Hint yemekleri), Akdeniz ve MeksIka yemeklerinde yaygin olarak kullanilan malzemelerdir. Kuruyemis Alerjileri, Nedenleri, Teshisi ve TedavisiKuruyemisler mutfaktan baska sampuanlarda, losyonlarda, evcil hayvanlarin hazir paketlerde satilan mamalarinda da bulunabilir. Satin alinmadan, dokunmadan veya kullanilmadan once gidalarin uzerindeki etiketler okunmalidir. Kuruyemislerle hazirlanan kremalar, surme cikolatalar, pralinler, ezmeler, krokanlar, kuruyemis yaglari (digerleri ile birlikte soguk preslenmis veya eksprese edilmis yer fistigi yagini icerir) ve bazi helvalar da alerjisi olanlar tarafindan kullanilmamali, yiyeceklerin paketlerinde yer alan icerik etiketleri dikkatlice okunmalidir. Kuruyemis Alerjisi Reaksiyonlarinin Onlenmesi Kisiler iyi hazirlanir, ne yapmasi gerektigini bilir, hizli davranirsa ciddi problemler yasama riskleri azalacaktir. Siddetli bir alerjik reaksiyon (anafilaksi) riski altinda olan kisiler yaninda EpiPen gibi bir adrenalin oto enjektoru ve tibbi yardim istemek icin cep telefonu tasimali, oto enjektorun nasil kullanacagini ogrenmeli, anafilaksi icin bir eylem plani olmalidir. Kisinin kendisinin yapamamasi durumunda ailesi ve arkadaslari da bu enjektorleri nasil kullanacaklarini bilmelidir. Enjektorlerin son kullanim tarihlerine arada bir bakilmali tarihi dolmussa yeni bir tane alinmalidir. Risk altindaki kisiler tibbi kimlik ya da uyari bilekligi, kunye gibi takilar takmalidir, bunlar adrenalinin acil bir durumda uygulanma olasiligini artirir. Alerjik reaksiyonun siddetini artirabilecek veya tedavisini zorlastirabilecek beta blokerler gibi ilaclardan (mumkunse) kacinilmalidir. Kisinin astimi varsa ve inhalatoru varsa kullanmalidir.Kuruyemis Alerjileri, Nedenleri, Teshisi ve Tedavisi Kisinin riski yuksek degilse ve bir oto enjektor recetesi verilmemisse bile alerjik tepkiler icin bir eylem planina sahip olmasi onerilir. Evden baska bir mekanda yemek gerekiyorsa veya alisveris yapilacaksa menuler ve yiyecek etiketleri cok dikkatli okunmalidir. Bir urunun etiketi, daha once ayni urun sorunsuzca kullanilmis olsa da her satin alindiginda kontrol edilmelidir. Gida ureticileri tarifleri degistirebilirler. Bir restoranda yemek yemeden once icinde ne oldugu garsona ya da sefe sorulmalidir. Icinde yer fistigi ya da agac fistigi bulunmayan yiyecekler, kuruyemis bulunan yiyeceklerle ayni yerde ya da ayni aletlerle hazirlanirsa kontamine (bulasma) olabilir. Cok sayida malzemenin kullanildigi restoranlarda, kasIk, kepce gibi ekipmanlarin paylasilmasi halinde dondurma salonlarinda bile bulasma olabilir ve alerjik reaksiyonlar ortaya cikabilir. Her zaman kuruyemislerle temastan kacinmak mumkun olmayabilir ve kazara kuruyemislere maruz kalinabilir. Oyleyse her ihtimale hazirlikli olunmalidir. Yemegi arkadaslar veya aile hazirliyorsa, yemegi yiyecek kisinin neye alerjisi oldugunu, ne yiyemedigini bilmeleri gerekir. Bilmeme ya da unutma ihtimali nedeniyle hatirlatilmalidir. ALİNTİ ~ |
|
|
|
03 Nisan 2021, 08:35
|
#2 |
  |
Güzel bilği paylaşımı için teşekkür ederiz ilk defa duydum kuruyemişin alerji yaptıgını.
________________
 ~ E & B ~ |
|
|
|
03 Nisan 2021, 09:33
|
#3 |
  |
E.egine Saglik
|
|
|
|
03 Nisan 2021, 15:29
|
#4 |
|
|
cok tşk ederim.
|
|
|
|
03 Nisan 2021, 16:10
|
#5 |
 |
benim ölmem lazım ozaman demekki alerjim yok :))
|
|
|
|
03 Nisan 2021, 16:10
|
#6 |
|
|
emegine saglık
|
|
|
|
04 Nisan 2021, 11:52
|
#7 |
|
|
Cok tskler.
|
|
|
| Konuyu Toplam 1 Üye okuyor. (0 Kayıtlı üye ve 1 Misafir) | |
|
|
Normal
