Cömertlik
Cömert İnsanlar Her Zaman Daha Çok Kazanır
Cömert, kelime manası ile ikram sahibi kimse demektir. İslam inancında ise cömertliğin yeri kişinin sahip olduğu imkanları yalnızca Allah rızası gözeterek başka insanlarla paylaşmasıdır. Bu bakımdan cömertlik, İslam’ın yardımlaşma temeline dayanan ahlaki bir davranış biçimidir. Cömertliğin Allah katında bir değer görebilmesi ise ancak gönül rızası ile yapıldığında mümkün olur.
Cömertliğin dereceleri nelerdir? Din alimleri cömertliği; sehavet, cud ve işar şeklinde derecelere ayırır. Bunlar içerisinde sehavet, kişinin malının bir bölümünü dağıtmasıdır. Sehavet, zekat vermek gibidir ve cömertliğin en alt derecesidir. Cud ise makın büyük bir kısmının dağıtılması ve kişinin kendine çok az bir miktarda mal bırakmasıdır.
İsar da cömertliğin en üst derecesidir. Burada kişi kendi için lazım olan bir malı, sonrasında sıkıntı çekmeyi göze alarak, bir başkası için kullanır. Bunun İslam tarihinde rastlanabileceği en güzel örnek, Hicret esnasında görülen Muhacir ile Ensar ilişkisidir.
Kur’an-ı Kerim içerisinde cömertlikten nasıl bahsedilir? İnsanlar, kullanmak üzere herhangi bir şeye ihtiyaç duyduklarında bunu satın alma yoluna girerler ya da bir başkasından konu hakkında yardım isterler. Kur’an’da insanlara cömert olmaları emredilir ve “Ey iman edenler! Alım satım, dostluk ve aracılığın olmadığı bir gün gelip çatmadan Allah’ın size verdiklerinden Allah için harcama yapın.” (Bakara Suresi, 254. Ayet) buyrulur.
Cömertlik, şeytan vesvesesinden uzak kalmanın bir yoludur. Çünkü şeytan insanları fakirlikle korkutur; cimriliğe ya da diğer günahlara iter. Kur’an-ı Kerim’de şeytanın bu oyunu hakkında, “Şeytan içinize yoksulluk korkusu düşürür ve çirkin şeyler yapmanızı emreder. Allah ise kendinden bir bağışlama ve lütuf sözü vermektedir.” (Bakara Suresi, 268. Ayet) denir. Buradan anlaşılacağı üzere Allah’ın verdiği nimetleri diğer kimselerle paylaşmak ve cömert davranmak mümin bir kimseye düşen görevdir.
Cömert kişinin özellikleri nelerdir? Yüce Allah, sonsuz ihsan sahibidir ve cömert davranmayı sever. Bu sebeple de cömert olan kullarını sever. Bu kimseler Allah yolunda ilerlerle ve takva sahibi olarak nitelendirilirler. Yaptıkları yardımlarında ferdi menfaat gözetmezler ve harcamalarında yalnızca Allah’ın rızasına önem verirler. Bu bakımdan cömertliğin en büyük özelliği, hiçbir karşılık beklemeden yapılmasıdır.
Peygamber Efendimiz’den cömertlik örnekleri: Peygamber Efendimiz, en ufak davranışları ile bile Müslümanlara örnek olmuştur. Onun cömert tavırları da günümüzde bile insanlar tarafından yol gösterici olarak kabul edilir. Bu bağlamda, onun kendisinden ne istenirse verdiği bilinir.
Enes (radıyallahu anh), Hz. Muhammed’in cömertliğini şu şekilde anlatır: “Resulullah, İslam için ondan ne istenirse mutlaka verirdi. Hatta bir seferinde huzuruna gelen bir adama, büyük bir koyun sürüsü verdi. Adam da kabilesine dönünce herkese Müslüman olmalarını söyledi.” (Müslim)
Enes -radıyallahu anh- tarafından aktarılan kıssadan anlaşılacağı üzere, Peygamber Efendimiz fakirlik korkusuna kapılmadan büyük ikramlarda bulunurdu. Onun bu lütufları karşısında çok sayıda insanın da Müslüman olmayı kabul ettiği bilinir. Bu kimselerin Müslümanlığı kabul etmelerindeki ilk maksat türlü ikramlardan yararlanmaktır. Ancak, zaman içerisinde bunların büyük bir kısmı dini inançlarını büyütmüş ve Müslümanlığı dünya üzerinde kalan her şeyden daha değerli tutmuşlardır.
Cömertlik ve cimrilik arasındaki zıtlık: Cömertlik ve cimriliğin ölçüsü kişiden kişiye değişiklik gösterir. Bu bağlamda, cömertliğin dereceleri olduğu gibi cimriliğin de aşırılığı vardır. Bu aşırılık, kişinin kendi ihtiyacı olmayan malları bile paylaşmak istemesidir. Dinimizde, cimri davrananların bu özellikleri hoş karşılanmaz. Ancak cömert kimseler Allah tarafından sevilirler ve sık sık da bu özelliklerinden ötürü övülürler.
|