Deprem Enerjisi, Deprem IsIklari ve Depremlerin Etkileri - IRCRehberi.Net- Türkiyenin En iyi IRC ve Genel Forum Sitesi

CeReN · 18 Şubat 2020, 11:23

Yer sarsintisi ya da zelzele de denilen deprem yer kabugundan beklenmeyen ve bilinmeyen zamanlarda aciga cikan enerjilerden kaynaklanan sismik dalgalanmalarin yeryuzunu sarsmasidir. Yerkabugundaki kayalar sIkisma, gerilme, bukulme gibi basinc yaratan etkilerle kirilir ve faylar olusur. Depremler fay hatlarinda gerceklesir. Kayalarin kirildigi veya kaymaya basladigi noktalara deprem odagi, bu odaklarin tam ustune denk gelen bolgeye depremin merkezi adi verilir. Depremleri ( olusumunu, sismik dalgalarin yerkurede yayilmasini)inceleyen bilim dali sismoloji’dir. Depremler sismometre denilen araclarla olculur (sismografla karistirmamak gerekir cunku sismograf elde edilen degerlerin kagida aktarildigi alettir) ve buyuklugu belirlenir.
Dunyamizin olusumundan bu yana sismik bakimdan aktif bolgelerde depremler olusagelmistir. Turkiye aktif deprem kusagindadir. Ulkemizde 17 agustos 1999’da yasanan Golcuk depremi en buyuk depremlerin basinda gelir. Deprem bolgelerini gosteren haritalardan anlasildigina gore ulkemizin % 92’si deprem bolgesi icinde, nufusun da % 95’i yer sarsintisi tehlikesi altindadir. Buyuk capli sanayi merkezlerinin de % 98 kadari ve barajlarin % 93’u de deprem bolgesi icerisindedir.

Deprem Enerjisi
Depremlerin sahip oldugu toplam enerjilerin tahminen % 10 kadari ya da daha azi sismik enerji biciminde yayilir. Enerjinin cogunlugu fay kiriklarinin buyumesi, guclenmesi icin harcanmakta ya da surtunme ile isiya donusturulmektedir. Bu nedenle, depremler Dunya’nin mevcut elastik potansiyel enerjisini dusurur ve sicakligini yukseltir, ancak bu degisIklikler Dunyanin derin ic kismindan iletken ve konvektif isi akisina kiyasla onemsizdir.
Belirli bir yuzey bolgesini gecen bir depremdeki enerji, sismik yer hareketi kayitlarindan dogrudan hesaplanabilir. Bu tur kayitlar, orta buyuklukte bir deprem kaynaginin yakininda metrekare basina 105 watt enerji gostermektedir. Sig bir depremde fay kirilmasindan toplam guc cikisi, roket motorlarinda uretilen 105 watt ile karsilastirildiginda 1014 watt duzeyindedir. Tum depremlerde salinan toplam yillik enerji yaklasIk 1025 erg’dir, bu da 10 milyon ila 100 milyon kilowatt arasindaki bir is oranina karsilik gelir. Bu, Dunya’nin ic kismindan kacan yillik isi miktarinin yaklasIk binde biri kadardir. Toplam sismik enerjinin yuzde doksani 7,0 ve daha buyuk olan depremlerden, yani enerjisi 1023 erg veya daha fazla olan depremlerden gelir.

Deprem IsIklari
Depremler genellikle belirgin ses ve isIk raporlariyla iliskilendirilir. Sesler genellikle dusuk perdelidir ve bir istasyondan gecen bir yeralti treninin gurultusune benzetilmistir. Bu tur seslerin olusumu, yuksek frekansli sismik dalgalarin yerden gecisi ile tutarlidir. Zaman zaman depremler sirasinda gece gokyuzunde yanip sonen parlak isIklar, isIk huzmeleri ve parlak toplar bildirilmistir. Bu isIklar deprem kaynagi boyunca havadaki elektrik induksiyonuna baglanmistir.

Depremlerin Etkileri
Depremler genellikle jeolojik fay izleri boyunca yer hareketi (dikey veya yatay) dahil olmak uzere, zemin yuzeyinin yukselmesi, alcalmasi ve egilmesi; yeralti suyu akisindaki degisIklikler; kumlu zeminin sivilasmasi; kaymalari; ve camur akislari gibi dramatik jeomorfolojik degisIkliklere neden olur. Depremlerin etkileri asagida birkac gruba ayrilarak kisaca aciklanmistir:
Sarsinti ve zemin kirilmasi: Sarsinti ve zeminin kirilmasi, depremlerin olusturdugu temel etkiler olup genel olarak binalar ve baska yapilarda kucuk ya da buyuk ciddi hasarlara yol acar. Yerel etkilerdeki siddet, depremin buyuklugunun, merkez ussune olan mesafenin ve dalgalarin yayilmasini artirabilecek ya da azaltabilecek bolgesel jeolojik, jeomorfolojik durumlarin karmasIk bir kombinasyonudur.
Zemin kirilmasi buyuk depremlerde yer yuzeyinin faylar boyunca gorunur sekilde kirilmasi ve konum degistirmesidir. Zemin kirilmasi, nukleer santraller, kopruleri ve barajlar gibi devasa muhendislik urunleri icin risktir. Depremler binalara, koprulere, boru hatlarina, demiryollarina, bentlere ve diger yapilara onemli zararlar verebilir. Verilen hasarin turu ve kapsami, yer hareketlerinin gucu ve temel topraklarinin davranisi ile ilgilidir. Madenlerde, hemen uzerindeki zemin yuzeyi onemli olcude etkilenmesine ragmen, birkac yuz metrelik derinliklerin altinda genellikle cok az hasar vardir.
Toprak sivilasmasi: Topragin sivilasmasinda, sarsinti nedeniyle, suya doyan kum gibi tanecikli malzemeler gecici bir sekilde direncini kaybeder ve katidan siviya donusur. Bu sivilasma nedeniyle kopruler, binalar sivilasmis yataklara dogru egilir ve batar. Ornegin, 1964’te Alaska depreminde, topragin sivilasmasi ile bircok bina zemine batmis ve cokmustur.
Insan etkileri: Depremler kisilerin yaralanmasina, hayatini kaybetmesine, yollarin, koprulerin, binalarin zarar gorup cokmesine ya da dengesizlesmesine sebep olabilir. Bunlarin ardindan hastaliklar, temel gereksinimlerin eksIkligi ve karsilanamamasi, depresyon, panik atak gibi ruhsal sorunlara yol acabilir.
Heyelanlar: Depremler egimli arazilerde dengesizlik yaratarak jeolojik acidan son derece tehlikeli kabul edilen heyelanlara yol acabilir. Acil durumlarda gorevli olan arama kurtarma personelleri gocuk altinda kalanlari kurtarmak icin ugrasirken hala heyelan tehlikesi vardir.

Yanginlar: Depremler elektrik veya gaz hatlarinda kopma ve kirilmalar seklinde hasarlar olusturup yangin cikmasina sebep olabilir. Su sebekelerindeki patlamalar ve basincin azalmasi durumunda, baslayan bir yanginin yayilmasini engellemek de zorlasabilir.

Tsunami: Depremler, jeolojik ozelliklerde meydana gelen degisIklikler, insan yapimi yapilarda hasar ve insan ve hayvan yasami uzerindeki etkileri de dahil olmak uzere cesitli etkilere sahiptir. Bu etkilerin cogu saglam zeminde gerceklesir, ancak cogu deprem odaklari aslinda okyanus tabaninin altinda bulundugundan, okyanuslarin kenarlarinda sIklikla ciddi etkiler gorulur. Tsunamiler okyanuslarda deprem oldugunda suyun aniden hareket etmesi ile uretilen uzun dalga boylu, buyuk hacimli uzun sureli dalgalardir. Ay ve Gunesin konumlari tsunamilerin olusumunda hicbir rol oynamasa da, genellikle gelgit dalgasi olarak adlandirilir. Acik okyanuslarda dalga tepelerinin arasindaki mesafeler 100 kilometreden fazla olabilir ve dalgalarin periyotlari 5 dk’dan 60 dk’ya kadar degisir. Bu tur tsunamiler, suyun derinligine bagli olmak kosuluyla saatte 600 ile 800 kilometre yol alabilir. Bir deprem ya da denizaltindaki heyelan tarafindan uretilmis olan buyuk dalgalar, birkac dakika gibi kisa bir surede yakin kiyilara tasabilir. Tsunamiler acik okyanusta binlerce kilometrelik mesafeleri etkileyebilir ve depremden saatler gectikten sonra daha uzak kiyilarda yikimlara yol acabilir. Cogu zaman, 7,5 buyuklugunde olan batma(yitim) zonlarindaki depremler tsunamiye sebep olmaz fakat boyle bazi ornekler kaydedilmistir. En yikici tsunamilere buyuklugu 7,5 ve daha fazla olan depremler neden olur.
Sayheler: Bazen deprem ve tsunamiler tarafindan tetiklenen neredeyse kara ile cevrili koylarda veya gollerde suyun ritmik hareketleri olan sayhe denilen salinimlar gorulur.
Bu tur salinimlar saatlerce, hatta bir veya iki gun surebilir.
Taskinlar: Barajlar zarar gorurse olusan seller depremlerin sekonder etkileri haline gelir.
Depremler baraj nehirlerine toprak dusmesine neden olabilir, bu da cokmeler ve sellerle sonuclanir.

[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...]

**oMeN** · 20 Şubat 2020, 11:54

Bir kaç görsel ekleyeyim bende bununla ilgili

Deprem Enerjisi, Deprem IsIklari ve Depremlerin Etkileri

18 Şubat 2020, 11:23	#1
CeReN Guest	Deprem Enerjisi, Deprem IsIklari ve Depremlerin Etkileri Yer sarsintisi ya da zelzele de denilen deprem yer kabugundan beklenmeyen ve bilinmeyen zamanlarda aciga cikan enerjilerden kaynaklanan sismik dalgalanmalarin yeryuzunu sarsmasidir. Yerkabugundaki kayalar sIkisma, gerilme, bukulme gibi basinc yaratan etkilerle kirilir ve faylar olusur. Depremler fay hatlarinda gerceklesir. Kayalarin kirildigi veya kaymaya basladigi noktalara deprem odagi, bu odaklarin tam ustune denk gelen bolgeye depremin merkezi adi verilir. Depremleri ( olusumunu, sismik dalgalarin yerkurede yayilmasini)inceleyen bilim dali sismoloji’dir. Depremler sismometre denilen araclarla olculur (sismografla karistirmamak gerekir cunku sismograf elde edilen degerlerin kagida aktarildigi alettir) ve buyuklugu belirlenir. Dunyamizin olusumundan bu yana sismik bakimdan aktif bolgelerde depremler olusagelmistir. Turkiye aktif deprem kusagindadir. Ulkemizde 17 agustos 1999’da yasanan Golcuk depremi en buyuk depremlerin basinda gelir. Deprem bolgelerini gosteren haritalardan anlasildigina gore ulkemizin % 92’si deprem bolgesi icinde, nufusun da % 95’i yer sarsintisi tehlikesi altindadir. Buyuk capli sanayi merkezlerinin de % 98 kadari ve barajlarin % 93’u de deprem bolgesi icerisindedir. Deprem Enerjisi Depremlerin sahip oldugu toplam enerjilerin tahminen % 10 kadari ya da daha azi sismik enerji biciminde yayilir. Enerjinin cogunlugu fay kiriklarinin buyumesi, guclenmesi icin harcanmakta ya da surtunme ile isiya donusturulmektedir. Bu nedenle, depremler Dunya’nin mevcut elastik potansiyel enerjisini dusurur ve sicakligini yukseltir, ancak bu degisIklikler Dunyanin derin ic kismindan iletken ve konvektif isi akisina kiyasla onemsizdir. Belirli bir yuzey bolgesini gecen bir depremdeki enerji, sismik yer hareketi kayitlarindan dogrudan hesaplanabilir. Bu tur kayitlar, orta buyuklukte bir deprem kaynaginin yakininda metrekare basina 105 watt enerji gostermektedir. Sig bir depremde fay kirilmasindan toplam guc cikisi, roket motorlarinda uretilen 105 watt ile karsilastirildiginda 1014 watt duzeyindedir. Tum depremlerde salinan toplam yillik enerji yaklasIk 1025 erg’dir, bu da 10 milyon ila 100 milyon kilowatt arasindaki bir is oranina karsilik gelir. Bu, Dunya’nin ic kismindan kacan yillik isi miktarinin yaklasIk binde biri kadardir. Toplam sismik enerjinin yuzde doksani 7,0 ve daha buyuk olan depremlerden, yani enerjisi 1023 erg veya daha fazla olan depremlerden gelir. Deprem IsIklari Depremler genellikle belirgin ses ve isIk raporlariyla iliskilendirilir. Sesler genellikle dusuk perdelidir ve bir istasyondan gecen bir yeralti treninin gurultusune benzetilmistir. Bu tur seslerin olusumu, yuksek frekansli sismik dalgalarin yerden gecisi ile tutarlidir. Zaman zaman depremler sirasinda gece gokyuzunde yanip sonen parlak isIklar, isIk huzmeleri ve parlak toplar bildirilmistir. Bu isIklar deprem kaynagi boyunca havadaki elektrik induksiyonuna baglanmistir. Depremlerin Etkileri Depremler genellikle jeolojik fay izleri boyunca yer hareketi (dikey veya yatay) dahil olmak uzere, zemin yuzeyinin yukselmesi, alcalmasi ve egilmesi; yeralti suyu akisindaki degisIklikler; kumlu zeminin sivilasmasi; kaymalari; ve camur akislari gibi dramatik jeomorfolojik degisIkliklere neden olur. Depremlerin etkileri asagida birkac gruba ayrilarak kisaca aciklanmistir: Sarsinti ve zemin kirilmasi: Sarsinti ve zeminin kirilmasi, depremlerin olusturdugu temel etkiler olup genel olarak binalar ve baska yapilarda kucuk ya da buyuk ciddi hasarlara yol acar. Yerel etkilerdeki siddet, depremin buyuklugunun, merkez ussune olan mesafenin ve dalgalarin yayilmasini artirabilecek ya da azaltabilecek bolgesel jeolojik, jeomorfolojik durumlarin karmasIk bir kombinasyonudur. Zemin kirilmasi buyuk depremlerde yer yuzeyinin faylar boyunca gorunur sekilde kirilmasi ve konum degistirmesidir. Zemin kirilmasi, nukleer santraller, kopruleri ve barajlar gibi devasa muhendislik urunleri icin risktir. Depremler binalara, koprulere, boru hatlarina, demiryollarina, bentlere ve diger yapilara onemli zararlar verebilir. Verilen hasarin turu ve kapsami, yer hareketlerinin gucu ve temel topraklarinin davranisi ile ilgilidir. Madenlerde, hemen uzerindeki zemin yuzeyi onemli olcude etkilenmesine ragmen, birkac yuz metrelik derinliklerin altinda genellikle cok az hasar vardir. Toprak sivilasmasi: Topragin sivilasmasinda, sarsinti nedeniyle, suya doyan kum gibi tanecikli malzemeler gecici bir sekilde direncini kaybeder ve katidan siviya donusur. Bu sivilasma nedeniyle kopruler, binalar sivilasmis yataklara dogru egilir ve batar. Ornegin, 1964’te Alaska depreminde, topragin sivilasmasi ile bircok bina zemine batmis ve cokmustur. Insan etkileri: Depremler kisilerin yaralanmasina, hayatini kaybetmesine, yollarin, koprulerin, binalarin zarar gorup cokmesine ya da dengesizlesmesine sebep olabilir. Bunlarin ardindan hastaliklar, temel gereksinimlerin eksIkligi ve karsilanamamasi, depresyon, panik atak gibi ruhsal sorunlara yol acabilir. Heyelanlar: Depremler egimli arazilerde dengesizlik yaratarak jeolojik acidan son derece tehlikeli kabul edilen heyelanlara yol acabilir. Acil durumlarda gorevli olan arama kurtarma personelleri gocuk altinda kalanlari kurtarmak icin ugrasirken hala heyelan tehlikesi vardir. Yanginlar: Depremler elektrik veya gaz hatlarinda kopma ve kirilmalar seklinde hasarlar olusturup yangin cikmasina sebep olabilir. Su sebekelerindeki patlamalar ve basincin azalmasi durumunda, baslayan bir yanginin yayilmasini engellemek de zorlasabilir. Tsunami: Depremler, jeolojik ozelliklerde meydana gelen degisIklikler, insan yapimi yapilarda hasar ve insan ve hayvan yasami uzerindeki etkileri de dahil olmak uzere cesitli etkilere sahiptir. Bu etkilerin cogu saglam zeminde gerceklesir, ancak cogu deprem odaklari aslinda okyanus tabaninin altinda bulundugundan, okyanuslarin kenarlarinda sIklikla ciddi etkiler gorulur. Tsunamiler okyanuslarda deprem oldugunda suyun aniden hareket etmesi ile uretilen uzun dalga boylu, buyuk hacimli uzun sureli dalgalardir. Ay ve Gunesin konumlari tsunamilerin olusumunda hicbir rol oynamasa da, genellikle gelgit dalgasi olarak adlandirilir. Acik okyanuslarda dalga tepelerinin arasindaki mesafeler 100 kilometreden fazla olabilir ve dalgalarin periyotlari 5 dk’dan 60 dk’ya kadar degisir. Bu tur tsunamiler, suyun derinligine bagli olmak kosuluyla saatte 600 ile 800 kilometre yol alabilir. Bir deprem ya da denizaltindaki heyelan tarafindan uretilmis olan buyuk dalgalar, birkac dakika gibi kisa bir surede yakin kiyilara tasabilir. Tsunamiler acik okyanusta binlerce kilometrelik mesafeleri etkileyebilir ve depremden saatler gectikten sonra daha uzak kiyilarda yikimlara yol acabilir. Cogu zaman, 7,5 buyuklugunde olan batma(yitim) zonlarindaki depremler tsunamiye sebep olmaz fakat boyle bazi ornekler kaydedilmistir. En yikici tsunamilere buyuklugu 7,5 ve daha fazla olan depremler neden olur. Sayheler: Bazen deprem ve tsunamiler tarafindan tetiklenen neredeyse kara ile cevrili koylarda veya gollerde suyun ritmik hareketleri olan sayhe denilen salinimlar gorulur. Bu tur salinimlar saatlerce, hatta bir veya iki gun surebilir. Taskinlar: Barajlar zarar gorurse olusan seller depremlerin sekonder etkileri haline gelir. Depremler baraj nehirlerine toprak dusmesine neden olabilir, bu da cokmeler ve sellerle sonuclanir. [Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...]
	Alıntı Yap

Konuyu Toplam 1 Üye okuyor. (0 Kayıtlı üye ve 1 Misafir)