Merkez-i Kazâ Hakkında Ma'lûmât.

Mekez-i kazâ Selânik'in cihet-i Şimâliyyesinde ve dört sâ'at mesâfede vâkı Langaza kasabasıdır.

Langaza kasabası üçyüz iki senesinde merkez-i kazâ olub sâniye-i şâhânede gün be gün tevessü ve kesb-i umrân eylemektedir.

Nefs-i Langaza kasabası 464 hâne 1716 nüfûsu şâmildir.

Kazânı hâvi olduğu kurâsında dahi 9742 hânede 48121 nüfûsu vardır ki 5831 hânede 30097 nüfûs İslâm , 271 hânede 1328 nüfûs İslâm Kıptisi 3155 hânede 14578 nüfûs Rum , 20 hânede 71 nüfûs Rum Kıptisi , 465 hânede 2057 nüfûs Bulgar mezhebindendir.

Langaza kasabasında 1 câm-i şerif ile 1 mescid , 30 kadar talebesi mevcûd bir medresesi ve ikisi Müslim ve ikisi Gayrı-i Müslüm 4 bâb zükûr ve inâs ibtidâ'i mektebiyle 1 kilise , 1 bâb havra , 175 dükkân , 16 hân , 12 furun ve 1 buharlı dakik fabrikası vardır.

Bu fabrika 10 bargir kuvvetinde olub yevmi 20 kile ( Selânik ) hınta tahn ider.

Langaza belediyesinin itfâ-yı mahsûs 1 adet tulumbasıyla lüzûmu kadar koğa ve kanca , balta gibi âlât ve edevât , 25 nefer tulumbacı , 2 tanzifât arabası ve 2 nefer süpürgecisi vardır.

Langaza derûnunda cereyân iden çeşme yoğise de her hânede bınâr ve kasabanın etrâfında müte'addid sebze bağçelerinde tatlı su kuyuları bulunmak hasebiyle ahâli ihtiyâcât-ı mâ'iyelerini bu sûretle tesviye itmekdedir.

Kasabaya yirmi dadika bu'd mesâfede vâkı kaplıcalar emsâli nâdir âsâr-ı nâfi adandır.

İşbu kaplucalar birbirine on beşer metre mesâfede olduğu hâlde üç mahalden nebe'ân ider.

İkisinin suyu sıcak ve birisinin gâyet soğuk olub sıcak sular bir kubbe soğuk su dahi diğer bir kubbe altındadır.

Sıcak sulardan birisinde kükürd ve diğerinde altun ve civa , çelik ile cüz'i kükürd ma'deni bulunduğu erbâb-ı fen tarafından inde't-tecrübe anlaşılmıştır.

Bu sıcak suların otuz iki derecede harâreti olub kükürdlü su illet-i cildiyeye ve diğer romatizma ile sâ'ireye devâ olduğu mücerrebdir.

Mezkûr kaplıca pek çok hâssaya mâlik olub romatizmaya tutulmuş ve ilel ve emrâz te'siriyle rükûb ve nüzûl iktidârını zâyi itmiş olan hastaların bunlara devâm sâyesinde bi-inâyeti'l-llahi te'âlâ kesb-i ifâkat itmekde oldukları kemâl-i memnûniyetle gürülmekdedir.

Soğuk su cesâmetde büyük kaplıcaya mümâsil ve şürbü gâyet leziz olduğu gibi sıcak sularda harâreti izâle idildiği hâlde kâbil-i şürb bir hâle gelmekdedir.

İşbu suların cümle-i hasâ'ısından biri de vücûd-ı insâni ve gerek eşyâ-yı sâ'ire-yi tathirde te'sirât-ı seri'aya ve âdeta sabunun mâlik olduğu kuvvete mâlik olmasıdır.

Kasabadan Banya mahalline değin mümted tarikin iki cihetde beş altı sene mukaddem gars idenlerle bu sene dahi dikilen söğüd ağaçları tamâmiyle yetişmiş olduğundan fevka'l-âde bir sûretde manzara hâsıl olmuş ve Banya civarında belediyyece bir tâkım ebniyeler ve kahvehâne gibi şeyler de yapıldığından züvvârın her süretle istirâhâtı te'min olunmuşdur.

*
Kazânın Mahsûlat-ı Tabi'iyye ve Sınâ'iyyesiyle Ticâreti.

Langaza kazâsı ahâlisi umûmiyyetle çiftçi olduklarından zirâ'atle te'min-i ma'işet itmekdedirler.

Langaz'da icrâ-yı hırfet ve sanâ'at idenler 7 demürcü , 12 ekmekci , 10 hâncı , 1 marangoz , 1 serrâc , 2 arabacı , 15 dülger , 5 kunduracı , 15 bakkal , 2 tenekeci , 5 basmacıdan ibâretdir.

Dâhil-ikazâda senede 2 700 000 kıyye atik hınta ve ol mikdâr şa'ir 1 600 000 kıyye çavdar , 900 000 kıyye alef , 1 200 000 kıyye mısır , 32 000 kıyye darı , 40 000 kıyye sisâm , 35 000 kıyye tütün , 20 000 kıyye anason , 30 000 kıyye fasulye mahsûlü yetişmek dedir.

Arâzinin kuvve-i inbâtiyyesine nazaran ekseriyâ senede nev-i mezrû'atdan bire sekiz on nisbetinde hâsılât alınur.

Kazânın bağları yüz bin dönüm râddesinde olub mahsûlden senevi dört beş yüz bin kıyye de şarâb i'mâl ve kısm-ı küllisi Selânik'de fürûht olunur.

Langaza kazâsında ipek böceği ve koza mahsûlü dahi haylüce terakkiye yüz tutmuşdur.

Kasabada Salı günleri kurulan pazarda her nev eşyâ ve hayvânât bey ve furûht olunub ekser haftalarda mu'âmelât-ı umûmiyyesi elli bin gurûş râddesinde vardır.

Dâhil-i kazâda Suha karyesinde her hafta Cum'a ve Zagliver karyesinde dahi Cum'artesi günleri pazar kurulduğu gibi Siroz câddesinde Langaza'ya bir sâ'at Selânik'e iki buçuk sâ'at mesâfede bulunan Kuzine karyesinde dahi zehâ'ir alınub satılmakdadır.

Pazargâh karyesinde dahi her sene rûz-ı Hızır'ın elli ikinci günü Paşa Panayırı nâmıyla açılan panayır bir hafta imtidâd ider.

Oraya her cihetden tüccâr gelür ve her nev eşyâ ve erzâk ve hayvânât alınub satılur.

Mu'âmelât-ı umûmiyyesi evvelleri gibi değilse de yine iki yüz bin gurûş râddesine varır.

*
Kazânın Umûr-ı Nâfi'ası.

Dâhil-i kazâda iki şose tariki vardır.

Birisi Selânik'den Siroz'a giden câddedir.

Diğer Derbend'den Langaza'ya gelen tarik olub yedi bin üçyüz elli metre tûlundadır.

Bu tarik üzerine üç kebir ve on altı sağir köprü yapılmış olduğu gibi Siroz tarikinin bu kazâ dâhilinden geçen kısmı üzerinde de ayrıca elli iki köprü vardır.

Bunlardan başka Langaza'nın Beşik ve Suha karyelerinden mürûr ile Çay Ağzı'na müntehi olan yollarda dahi on aded taş ve üç aded ahşab köprü mevcûddur.

Suha ve Beşik karyelerinden mürûr iden tarikden yalnız hayvânla gidilür ve Langaza'dan civâr olan Kesendire ve Avret Hisârı kazâlarına her ne kadar şose tariki yoğise de Kesendire'ye yalnız hayvânla ve Avret Hisârı'na araba ile de gidilebilür.

Dâhil-i kazâda bir çok dereler vardır.

Bunlardan en büyüğü Langaza deresidir.

Mezkûr dere Langaza^ya altı sâ'at mesâfede vâki Niyegovan dağlarından gelen seyl sularıdır ki ara sıra Langaza ovasıyla Arıklı ve Seraclı ve Kavalar karyeleri arâzisini basub dûçar-ı hasâr itmekde ve mezkûr derenin suları Ayo Vasil gölüne akmaktadır.

Bu dere yağmurların kesretle nüzûlu vaktinde feyezân iderek yaz mevsimlerinde kurumaktadır.

Mezkûr derenin def-i mazarratı ve kasabanın hücûm-ı seylândan muhâfazasıçün hazine-i celileden iki def'ada üç bin küsûr lira sarfıyla sedler inşâ olunmuşdur.

Kazânın en yakın iskelesi Selânik şehridir.

Dâhil-i kazâda ve merkez kazâya on iki sâ'at mesâfede dahi Istavroz çiftliğinde bir iskele vardır.

Mezkûr iskeleye İskenderiye ve Der Sa'âdet ve Selânik ve Taşoz mahâll-i sâ'ireden gemiler gelüb kömür ve kereste almaktadır.

Dâhil-i kazâda birisi Beşik ve diğeri Ayo Vasil dimekle ma'rûf iki göl vardır.

Bunlardan Beşik gölünün ayağı Istavroz Katerin'de denize akmakda ve merkez göllerde gâyet temiz pergi ve yılan ve sazan ve sâ'ir cins balıklar çıkarılmakda ve bu göller emlâk mahsûse-i şâhâne idâresi tarafından tâliblerine bi'l-müzâyede ihâle idilerek idâre idilmekdedir.

Bu göllerden başka dâhil-i kazâda daha üç ufak göl dahi vardır.

Bunlardan birisi Mavrova ve diğeri Lance üçüncüsü Kargı Göl'dür.

Mavrova ve Lance göllerinin suyu acı olduğundan buralardan ne balık ne de saz çıkarılmayub Kargı Göl'den yalnız saz çıkarılur.

Adem köy ve civârı karyeler ahâlisi tarafından hasır yapılarak satılmaktadır.

*
Kazânın 317 Senesi Vâridât ve Mesârifât-ı Umûmiyyesi.

*
İrad.
_____

Para.....Gurûş.................................... .....

5...........461 488 Emlak ve arâzi virgûsü.
.............120 177 Temettu virgûsü.
5...........392 864 Bedel-i askeri
20.........1 362 498 Âğnâm.
.............3150 Canavar.
.............1 285 802 A'şâr.
15.........442130 Veridât-ı müteferrika.

+___________________________________

............4 068 110 Yekûn.

............55711 Belediyyenin 317 senesi varidâtı

*
Masraf.
_____

Para.......Gurûş.................................. .

..............18923 Şer'iyye.
20..........28866 Dâhiliyye.
20..........23597 Adliyye.
30..........98487 Mâliyye.
..............20580 Ormân.
..............15000 Havâlât-ı müteferrika.
..............11020 Zabtiyye.
..............123 000 Jandarma.
+______________________________

30...........339 474 Yekûn.

..............60224 Belediyyenin mesârifâtı

*
Erkâ-ı Kazâ.
__________

Kâ'immakâm...Sa'id Beğ. Y.Muhârebe Madalyası.
Nâ'ib...Mahmûd Hâzım efendi. Kibâr Müderrisinden
Mâl Müdiri...Mustafa Şevki efendi.
Tahrirât Kâtibi...Ahmed Refik efendi.

*
Meclis-i İdâre.
____________

Re'is...Kâ'immakâm-ı Kazâ - Tahrirât Kâtibi.
A'zâ-yı Tabi'iyye...A'zâ-yı Müntahabe.
Nâ'ib...Sâray Karyeli Abdülbâki Ağa.
Müfti...İsmâ'il efendi - Zaganozlu Hâcı Mustafa efendi.
Metropolid Vekili...Papaligor efendi - Gogodimo Ağa.
Mâl Müdiri...Timeo Aşteryani Ağa.

*
Mahkeme-i Bidâyet.
________________

Re'is...Nâ'ib-i Kazâ
A'zâ...Mehmed Ali Hoca.
A'zâ...Koçu Efendi.
Baş Kâtib...Şevki efendi.
2.Kâtib...Sâlih efendi.
Müstantık Mu'âvini...Hüseyin efendi.

*
Mâl Kalemi.
__________

Mâl Müdiri...Mustafa Şevki efendi.
Mâl Müd. Mu'âvini...Süleymân efendi.
Refiki...İzzet efendi.
Sanduk Emini...Hüseyin efendi.

*
Dâ'ire-i Belediyye.
_______________

Re'is...Musa efendi.
A'zâ...Hüseyin Ağa.
A'zâ...Arab Mustafa efendi.
A'zâ...Berber Halil Ağa.
A'zâ...Mita Ağa.
A'zâ...İştaki Ağa.
A'zâ...Nikola Papagorgi Ağa.
Kâtib...Re'fet Beğ.
Komiser...Manol efendi.
Tahsildâr...Hamdi efendi.

*
Zirâ'at Bank Sandukı.
__________________

Muhâsebe Me'mûru...Hasan efendi...Sâlise.
Refiki...Hayreddin efendi.

*
Zirâ'at Bank Sandukı Meclisi.
________________________

Re'is...Bâyram Dereli Hüseyin efendi.
A'zâ...Arab Mustafa efendi.
A'zâ...Gogodimo Ağa.
A'zâ...Hoca Kemâl Filorindi efendi.

*
Evkâf Komisyonu.
_______________

Re'is...Müfti efendi.
A'zâ...Hüseyin Ağa.
A'zâ...Musa efendi.
A'zâ...Berber Halil Ağa.
A'zâ...Derviş Ağa.

*
Eytâm Sandukı.
____________

Re'is...Nâib
Eytâm Müdiri...Ali efendi.
A'zâ...Mâl Müdiri Mustafa Şevki efendi.
A'zâ...Müfti İsmâ'il efendi.
A'zâ...Yoğurtcu Mustafa efendi.
A'zâ...Fıruncu Goğo Ağa.
Kâtib...Yûsuf efendi.

*
Ma'ârif Komisyonu.
________________

Re'is...Kâ'immakâm Sa'id Beğefendi.
A'zâ...İbrâhim efendi.
A'zâ...Müfti efendi.
A'zâ...Hüseyin Ağa
A'zâ...Arab Mustafa Ağa.
Kâtib...Hasan Tahsin efendi.

*
Vesâ'it-i Nakliye-i Askeriyye Komisyonu.
_________________________________

Re'is...Kâ'immakâm-ı Kazâ.
A'zâ...Musa efendi.
A'zâ...Ali Ağazâde Hüseyin Ağa.
A'zâ...Derviş Ağa.
Yüzbaşı...Hilmi efendi.

*
Ticâret ve Zirâ'at ve Sanâyi Odası.
_____________________________

Re'is...Ali Ağazâde Hüseyin Ağa.
A'zâ...İbrahim efendi.
A'zâ...Nikola Veot Ağa.
A'zâ...Yoğurtcu Mustafa Ağa
A'zâ...Şirugancı Istetaki Ağa.
Kâtib...Re'fet Beğ.

*
Me'mûrin-i Zâbıta.
_______________

Jandarma Yüzbaşısı...Hâcı Şerif Ağa.
Mülâzım-ı Sâni...Mustafa efendi.
Diğer Mülâzım...Bilâl Ağa.
Polis Komiseri...Hasan efendi...Tahlisiyye.
Polis Me'mûru...Hulûsi efendi.
Polis Me'mûru...Hâfız Ahmed efendi.

*
Me'mûrin-i Sâ'ire.
______________

Nüfûs Me'mûru...Hasan efendi.
Nüfûs Kâtibi...Re'fet efendi.
Mahkeme-i Şer'iyye Kâtibi...Yûsuf efendi.
Tâpû Kâtibi...Haydar efendi.
Ormân Me'mûru...Hasan efendi.
Ormân Muharriri...Hüseyin efendi

*
Düyûn-ı Umûmiyye İdâresi.
_______________________

Me'mûr...Mehmed efendi.
Kâtib...Mehmed efendi.
Â'şâr Kâtibi...Hüseyin Avni efendi.

*
Reji İdâresi.
__________

Me'mûr...Osmân Edib efendi.
Kâtib...Edhem efendi.

***
Vilâyet Lugati
------------------

Dâhil-i vilâyetde bulunan şehr , kasaba , karye , çiftlik ve mahallelerin esâmisini hâvidir.

İşâret-i İhtisâriye :

K...Karye,
Ç...Çiftlik,
M...Mahalle,
MT...Metüh,
MN...Manastır,
MRKA...Merkez-i Kazâ,
MRNA...Merkez-i Nâhiy

*
Ahmedli. M.
Ihlamur. K.
Edremli. K.
Adem Köy. K.
Araklı. Ç.
Asporovalta. K.
Istanova. Ç.
Istavroz. Ç.
Istefaniye-i İslâm. K.
Istorlonga. K.
Ak Toyrak. K.
Eğri Bucak. K
Islatine. K
Alanlı. K.
Alçılı. K.
İnanlı. M.
Enşahlar. M.
Umurlu. M.
Otmanlı. K.
Uğurlu. M.
Ülez Beğ. K.
Üğrek. K.
Andollı. M.
Ayovasil. Ç.
Ayvalık. K.
Ayacılar. M.
Baş Köy. K.
Bambakes. Ç.
Berova. K.
Beşik-i Sagir. K.
Beşik-i Kebir. K.
Blafçe. Ç.
Bozlu. M.
Bolaylı. K.
Pazargâh. K.
Peştere. K.
Tanrıvirmişli. K.
Çalı. M.
Cevablı. M.
Çernak. K.
Çulhalar. K.
Hâcı Bayramlı. K.
Hacılar. K.
Hasılcıklı. K.
Hobrut. K.
Haydarlı. M
Dereli. M.
Deliceli. .M.
Dündarlı. M.
Ravne-i Müslim. K.
Ramazânlı. K.
Rumlı. M.
Zarova. K.
Zagliver. K.
Serraçlı. K.
Sarây. K.
Şahinli. M.
Şeh. M.
Sarıcalı. K.
Sarı Yar. K.
Saltıklı. K.
Suleva. K.
Suha. K.
Sofiler. M.
Toğancı. K.
Aşer. M.
İsa Obası. M.
Giramiç. K.
Kargı Göl. K.
Kırcalı. K.
Kara Obası. M.
Karaca Köy. K.
Kara Çalı. K.
Kara İmârlı. K.
Kavak. K.
Kavalar. K.
Kuçkar. K.
Kurfallı. K.
Kokale. K.
Kulakçılı. K.
Kütükci. M.
Kızıllı. K.
Keren. K.
Klepe. K.
Kliselu. K.
Guvezne. K.
Göl Başı. Ç.
Gölcük. K
Gölce. K.
Göleli. K.
Gümenic. K.
Gonenye. Ç.
Lance. K.
Langavok. K.
Lahne. K.
Langaza. MRKA.
Livadic. K.
Levene. Ç.
Mareşli. M.
Mavrova. K.
Maslar. K.
Modiye. Ç.
Nebi. M.
Nederli. K.
Nefs-i Bazar. K.
Nevde. K.
Nyegovan. K.
Vrenos. Ç.
Vrasta. Ç.
Visoka. K.
Yanık Köy. K.
Yaykin. K.
Yaykin-i Müminli. M.
Yaykin-i Kabullü. M.
Yaykin-i Pûrnar Başı. M.
Yaykin-i Çebelli. M.
Yaramazlı. M.
Yeni Köy. Ç.
Yeni Mahalle. K.
Yüleşli. K.

__________________________________________________ _____________

*
1320 Sen-i Hicriyyesine Mahsûs Selânik Vilâyet Sâlnâmesi.



Alıntı