|
|
| |
15 Nisan 2021, 11:00
| #1 |
 |  RNA Tabanli Kanser Terapotikleri Icin Platformlar RNA bazli terapotik stratejiler, adaptor proteinler veya transkripsiyon faktorleri olarak surdurulmesi zor olan geleneksel protein bazli terapilere bir alternatif olarak ortaya cikmistir. Bu tip protein molekulleri, mRNA seviyelerini veya proteinlerin translasyonunu module ederek duzenlenebilir. Oligonukleotid bazli terapotiklerin birincil odak noktasi, geleneksel olarak erisilebilir farmakolojik stratejilerin otesinde genis bir potansiyel hedef araligi saglayan gen susturma veya aktivasyonu ve ekleme modulasyonunu icerir. Bu yontemler evrensel Watson-Crick tamamlayicilik temel eslestirme kuralini izler, boylece farkli varsayilan hedef dizilerinin dogrudan sorgulanmasini saglar. Bu nedenle, hedef genin birincil dizisi mevcutsa, spesifik uclari rasyonellestirmek, tasarlamak ve taramak kolaydir. Istenilen fonksiyonlari elde etmek icin, antisens oligonukleotidler, RNA interferans molekulleri ve mRNA transkriptleri dahil olmak uzere farkli oligonukleotid bazli platformlar gelistirilmistir. Antisens Oligonukleotidler RNA Tabanli Kanser Terapotikleri Icin PlatformlarAntisens oligonukleotidler (ASO’lar), cesitli kimyasallara sahip nukleik asitlerin ~ 18-30 nukleotid uzunlugunda, tek sarmalli, sentetik polimerleridir. ASO’lar, tamamlayici baz eslesmesine dayali mRNA’lari hedefleyen, gen ekspresyonu ve duzenlemesinin farkli yonlerine mudahale eden kucuk molekullu ilaclardir. Bu nukleotid sekanslari, farkli mekanizmalar yoluyla DNA’nin cozulmesine, transkripsiyonuna, mRNA eklenmesine, gen ekspresyonuna ve hedef genlerin translasyonel profiline mudahale edebilir. ASO’lar eylem mekanizmalarina bagli olarak iki alt kategoriye ayrilabilir ve bunlar asagidaki gibidir: • RNA bolunmesini ve degradasyonunu tesvik ederek etki eder, • Sadece doluluk aracili regulasyonu, bazen de sterik blok olarak adlandirilir. Hibridizasyon sonrasi olaylara dayali olarak, antisens oligonukleotidler, iki farkli mekanizma yoluyla hedef genin ekspresyonunu module edebilir. Antisens oligonukleotid aracili gen susturma icin farkli etki mekanizmalari vardir ve bunlar asagidaki gibidir: • Yalnizca doluluk mekanizmalari, • RNA bozunma mekanizmalari, Yalnizca doluluk mekanizmalarinda, ASO’larin hedef RNA’larla baglanmasi, RNA degradasyonu ile sonuclanmaz. Gen ekspresyonunu cesitli sekillerde module eder ve bunlar asagidaki gibidir: • Ekson atlama veya ekson dahil etme gerceklestirmek icin ekleme anahtari ASO’larini kullanarak ekleme modulasyonu • MRNA poliadenilasyonunun inhibisyonu, • MRNA ile baz cifti olusturan DNA benzeri olmayan ASO’lar araciligiyla translasyon modulasyonu, ornegin sterik bloklar gibi translasyonu inhibe etmek veya yukari akis acik okuma cerceveleri (uORF) gibi inhibe edici ogelere baglanarak translasyonu etkinlestirmek icindir. MiRNA ile ilgili fonksiyonun inhibisyonu icin, bu ASO’lar ayrica miRNA’yi miRNA (anti-miR’ler) ile baz eslestirerek veya belirli bir miRNA’nin etkisini gecersiz kilmak icin hedef mRNA uzerinde miRNA’ya duyarli ogeleri (MRE) isgal ederek module edebilir. Ote yandan, RNA bozunma yolaklarindaki ASO’lar, hedef mRNA klevajini ya RNaz H1 veya siRNA aracili AGO2 RISC kompleksi ve ribozimlerin aracilik ettigi bolunme ile tetikler. ASO’larin hedef RNA’ya baglanmasi, hedefi ASO baglanma sahasinda boler, hedef RNA’nin degradasyonunu kolaylastirir ve boylece gen ekspresyonunu dusurur. Bu, asiri ekspresyonun hastaligin tezahuru veya ilerlemesi ile iliskili oldugu genlerin asagi regulasyonu icin en yaygin kullanilan yaklasimlardan biridir. RNaz H1, RNA-DNA heterodubleksinin RNA’sina spesifik olarak etki eden oldukca secici bir endonukleazdir. RNase H1’in ayrintili enzimatik ve hucresel fonksiyonlari simdi ortaya cikarilmistir ve RNase H1’in substrat ozgullugu, RNA bazli terapotiklerin gelistirilmesi icin surekli olarak kullanilmaktadir. Memeli hucrelerinde, RNaz H1 dagilimi sitoplazma, mitokondri ve cekirdek gibi her yerde bulunur. DNA onarimi, R-dongulerinin cozunurlugu, kromatin ile iliskili pre-mRNA’larin cikarilmasi, transkripsiyonel sonlandirma, genom butunlugunun korunmasi ve okazaki bolumu ile iliskili RNA’nin cikarilmasi dahil olmak uzere cesitli genomik islevlere hizmet eder. Ilginc bir sekilde, eylemlerinin mekanizmasi olarak endonukleaz aktivitesini kullanmak uzere tasarlanmis ASO’lar, en az bes DNA-nukleotidlik bir uzantiya sahip olmalidir. Bu nedenle, halihazirda kullanilan RNaz H-yetkin mekanizmalari takip eden ASO’lar, kimyasal olarak modifiye edilmis RNA yan dizileri arasina bosluk olarak bilinen merkezi DNA uzantisinin eklendigi hibrit tip bir oligonukleotid dizisi olan DNA gapmer modellerine dayanir. RNase H1 tabanli ASO’lari kullanmanin temel avantaji, nukleer transkriptlerin hedeflenmesini kolaylastirmasidir. Bunlar, kucuk mudahaleci RNA (siRNA) gibi diger yaklasimlar icin daha az erisilebilirdir. RNA Tabanli Kanser Terapotikleri Icin PlatformlarSterik blok veya sadece doluluk aracili mekanizma, hedef RNA’nin dogrudan degradasyonunu induklemeden hedef RNA’ya baglanmak icin yuksek afiniteli ASO’lari kullanir. Bu ASO sinifi, RNase H1 veya Ago2 icin bir substrat gorevi goren RNA-DNA olusturmayan nukleotidlerden olusur. Bu nedenle, RNase H substratlarinin olusumunu ve hedef RNA’nin istenmeyen bolunmesini onlemek icin, ASO’lar kimyasal olarak modifiye edilmeli veya ardisIk DNA benzeri nukleotidleri genisletecek sekilde genellikle mikserler olarak adlandirilan farkli nukleotid kimyalarinin bir karisimindan olusmalidir. Bazi yaygin kimyasal modifikasyonlar arasinda tiyofosforoamidat, tiyofosforoamidat morfolinos, nukleozid gruplari ve peptid nukleik asit ekleri bulunur. Sterik blok ASO’lar spesifik hedef sekansina baglanir ve translasyonu, RNA’nin islenmesini, eklemeyi, RNA-protein etkilesimlerini ve hedef RNA’nin interaktomunu module ederek calisir. Bu ASO’larin en yaygin uygulamasi, alternatif eklemenin modulasyonu yoluyla ornegin, ekson atlama ve dahil etme gibi eksonlarin secici dislama veya dahil edilmesini yonetmektir. Ilginc bir sekilde, ASO’nun sterik blok yaklasimi, ekson atlama yonteminin hedef transkriptin cevirisini engelledigi veya asagi duzenledigi hedef ekleme varyantini bozmak icin kullanilabilir. Ekleme duzeltme veya dahil etme yaklasimi, terapotik proteinlerin sentezini kurtarmak icin ceviri cercevesini duzeltmek veya eski haline getirmek icin kullanilmistir. ASO’lar bu islevi, ekleme sinyallerini maskeleyerek, hedefi spliceosome icin gorunmez hale getirerek ve sonunda spliceozomun ekleme kararlarini degistirerek gerceklestirir. Antisens ve RNA oligonukleotidlerinde yaygin kimyasal modifikasyonlari vardir. Farkli RNA modifikasyonlari veya RNA analoglari tanimlanmis ve antisens mekanizmalarinda degerlendirilmistir. Dinukleotidin temsili bir yapisi, oligonukleotitlerin yaygin olarak modifiye edildigi isaretli pozisyonlarla gosterilir. ASO’larda yaygin olarak kullanilan modifikasyonlar, seker, baz, fosfat, nukleositler arasi baglanti modifikasyonlari ve kucuk veya buyuk molekullerin konjugatlarindan olusur. Yapisal modifikasyonlarin yani sira, birkac anahtar modifikasyonun terapotik ozellikleri de vurgulanir. RNA Tabanli Kanser Terapotikleri Icin PlatformlarDaha once antisens yaklasimlari esas olarak gen ekspresyonunu veya translasyonunu asagi regule etmek icin kullanilmis, ancak terapotik bir strateji olarak yararli proteinlerin asiri ekspresyonunun gerekli oldugu durumlar icin genis kapsamli bir alternatif olarak kullanilmamistir. Daha yakin zamanlarda, hedef RNA ekspresyonunu veya protein cevirisini artirmak icin ASO’lar, mikro / si-RNA’lar gibi cesitli yaklasimlarin kombinatoryal arastirmasi, kanser dahil farkli hastaliklar icin RNA tabanli terapotik stratejilerde devrim olusturmustur. Daha ileri calismalar, mikroRNA’larin hedeflenmesi icin ASO’larin kullanimini ve nihayetinde protein uretimini artirmak icin etkili bir yaklasim ortaya koymustur. MikroRNA’lar, gen ekspresyonunu veya protein cevirisini inhibe eder ve iliskili gen aglarini kontrol eder. Bu gozlemler, baglanma ozelliklerini hedef RNA transkriptleriyle bloke eden veya baskilayan mikroRNA’lari hedefleyen ASO’larin gelistirilmesine ilham vermis ve mikroRNA ile duzenlenen genlerin translasyonel artisina neden olmustur. MikroRNA’lar, birden fazla RNA’nin veya hedefin cevirisini inhibe etmek icin hucre veya dokuya ozgu aktivitelere sahip oldugundan, tek bir mikroRNA’nin bloke edilmesi, farkli proteinlerin ekspresyonunu degistirebilir. Alternatif olarak, belirli ASO’larin mRNA’larin 5` cevrilmemis bolgelerine karsi kullanilmasi, iliskili RNA hedeflerinin protein uretimini artirmak icin daha kesin ve hedefli bir yaklasimdir. Alternatif ekleme, protein cesitliligi olusturmak icin faydali bir stratejidir. ASO’lar, terapotik / faydali proteinlerin ekspresyonunu tesvik etmek veya hastalikla iliskili proteinlerin ekspresyonunu inhibe etmek icin izoform degisimini induklemek icin kullanilabilir. Bu mekanizmalara dayanarak, golodirsen, usinersen ve eteplirsen olmak uzere uc ASO, ekleme degistirme icin FDA onayi almistir. ALİNTİ ~ |
| |
| Konuyu Toplam 1 Üye okuyor. (0 Kayıtlı üye ve 1 Misafir) | |
| |
Hybrid-Şeklinde
