|
|
10 Ağustos 2020, 09:51
|
#1 |
 |
Uyurken Agizdan Neden Salya Akar
Vucut normalde gunde 1 litreden fazla tukuruk uretir. Tukuruk denilen sivi, tukuruk bezleri tarafindan salgilanir ve genellikle yutulur, kan dolasimi yoluyla devridaim eder. Tukuruk, agzi nemli tutmak, cignemeye, tat almaya ve yutmaya yardimci olmak, agizdaki mikroplarla mucadele etmek ve agiz kokusunu onlemek gibi bircok onemli role sahiptir. Tukuruk uretimi genellikle uyanikken en yuksek seviyededir ve uyurken belirgin bir sekilde duser, bu nedenle uyurken duzenli olarak salya akmasi aslinda hipersalivasyondan muzdarip olundugu anlamina gelebilir. Ara sira islak bir yastikla uyanmak normal olsa da bu durumun duzenli ve asiri derecede ortaya cikmasi gelismekte olan bir hastaligin veya vucutta bir miktar bozuklugun isareti olabilir.
Uyurken Salya Akintisinin Sik Karsilasilan Nedenleri Hipersalivasyon veya asiri salgilama, siyalore adi verilen tibbi bir durumdur, norolojik bir hastaligin belirtisi veya burun tikanikliginin bir sonucu olabilir. Ayrica, inme gibi saglikla ilgili sorunlari olan insanlarda daha sIk ve daha fazla salya akma egilimindedir. Hipersalivasyon nedeniyle geceleri uyku sirasinda agizdan disari salya akmasinin temel nedenleri asagida ayri ayri aciklanmistir: Agzin Acik Kalmasi Uyurken yuz kaslari ve yutma refleksleri tamamen rahatlar, ozellikle REM uykusu sirasinda kaslar gevser ve agzin bu anda acik olmasi nedeniyle salyanin akmasi mumkundur. Bir kisi uyurken tukuruk agizda biriktiginden, yavasca damlamaya baslar cunku gevsemis yuz kaslari agzin hafifce acik kalmasina yol acar. Bazi uzmanlar uyku pozisyonunun da onemli olabilecegini, yana yatarak uyumanin tukurugun disari sizma olasiligini artirabilecegini one surmektedir. Uyku Pozisyonu Yan tarafa donerek ve karin uzerine yatarak (yuzustu) uyumak en populer iki uyku pozisyonu olsa da ayni zamanda uyurken salya akmasinin en olasi nedenleridir. Asiri tukuruk uretiminden muzdarip olunmasa bile her iki uyku pozisyonunda da salyanin agizda toplanma sansi daha yuksektir. Uyurken agizdan nefes alma aliskanligi varsa veya dar burun pasajlari soz konusu ise agiz yoluyla nefes alirken tukurugun disari kacma sansi artar. Burun Tikanikligi Geceleri agzin acilmasinin en buyuk nedenlerinden biri burundan iyi nefes alinamamasidir. Burundan nefes alinmalidir ancak tikaniklik varsa agizdan nefes alinir. Bu uykuda meydana gelirse, tukuruk yastiga salya olarak akabilir. Burun tikanikligi, soguk alginligi veya saman nezlesi gibi alerjilerde ikincil olarak ortaya cikabilir. Ek olarak, nazal septumun (burun bolmesinin) egriligi burnu tikayabilir ve agizdan solumaya katkisi bulunabilir. Bu tikanikligin bir sonucu olarak, hem horlama hem de uyku apnesi salya akmasi ile iliskili olabilir. Tukurugun Asiri Salgilanmasi Ilaclarin kullanimi veya diger tibbi durumlar nedeniyle asiri miktarda tukuruk salgilama (siyalore) ortaya cikabilir. Beyin hasari, felc (inme) ve hatta Parkinson hastaligina bagli olarak ortaya cikan yutma guclugu ile iliskili olabilir. Bu genellikle gunduz de gorulur. Geceleri gastroozofageal reflu hastaligi (GORH) veya mide eksimesi ile de iliskili olabilir. Gastroozofagial Reflu Bozuklugu Mide eksimesi ve asit reflu, gastroozofagial ya da gastrointestinal reflu hastaliginin (GORH) en sIk gorulen iki semptomudur. GORH, yiyeceklerin yemek borusuna geri donmesine ve agizda eksi veya aci bir tat hissedilecegi icin yutmanin zorlasmasina neden olabilir. Vucut ayrica yemek borusundaki tahrisi gidermeye calismak icin tukuruk uretimini arttirir, boylece uyurken salya akma olasiligi artar. Uyku Apnesi Uyurken 1-2 saniye gibi kisa suren, nefes almanin durdugu uyku bozukluguna uyku apnesi denir. Uyku apnesinin uc farkli turu vardir: -Obstruktif uyku apnesi: Tikayici uyku apnesi de denilen bu tur hava yolu kismen ya da daha fazla tikandiginda gerceklesir. Uyku apnesinin cok yaygin bir turudur. Bogazdaki yumusak damak, kucuk dil, dile ve yutaga ait kaslarin gevsemesi nedeniyle havanin gectigi alanlar kapanir ya daralir. Buyumus bir bademcik ya da geniz eti de tikanmaya neden olabilir. Hava yolundaki daralma ve solunumun durmasi nedeniyle kandaki oksijen seviyesi duser. Beynin bunu algilamasiyla uykunun derinligi azalir, kisiyi uykudan uyandirir, boylece hava yollari yeniden acilmis olur. -Merkezi uyku apnesi: Nadir gorulen bir uyku apnesi turudur. Beynin solunumla ilgili kaslara (diyafram ve gogus kaslarina) calismalari icin sinyal gondermede basarisiz oldugu, solunum kontrolunun bozuldugu durumlarda gorulur. Kandaki karbondioksit miktari artar, oksijen azalir, sonunda kisiler uyanir. Bu hastalar uyandiklari donemi obstruktif uyku apnesi yasayanlara gore daha cok hatirlar. -KarisIk ya da Karma uyku apnesi: Mixed ya da karmasIk uyku apnesi obstruktif ve merkezi uyku apnesinin bir kombinasyonudur.Her iki uyku apnesine ait sorunlar bulunur.Once gorulen belirtiler tikayici uyku apnesine, bunun tedavisinden sonraki belirtiler merkezi uyku apnesine aittir. Her uc tip uyku apnesinin neden oldugu duzensiz solunum, asiri tukuruk uretimini ve agiz solunumunu tesvik etme egilimindedir ve bu da acik kalan bir agizdan kolayca salya akmasina neden olabilir. Uyku apnesinin diger belirtileri arasinda horlama, gun boyunca uykulu hissetme ve sabahlari bogaz agrisi veya agiz kurulugu bulunur. Alerjiler ve Enfeksiyonlar Alerjik reaksiyonlar, sinus enfeksiyonlari, kuf, polen veya soguk alginliginin neden oldugu sinus problemleri genellikle burun tikanikligina neden olur ve bu da solunum guclugu yaratir, ayrica toksinleri temizlemek icin tukuruk uretiminde bir artis gorulur. Kisi farenjit veya bademcik iltihabindan muzdarip ise muhtemelen yutma guclugu ceker, bu da tukurugun uyurken agizdan kacma olasiliginin artmasi anlamina gelir. Yutma Bozukluklari Parkinson hastaligi ve inme gibi norolojik bozukluklar, serebral palsi, Bell felci (yuz felci de denir) gibi tibbi durumlar disfaji olarak da adlandirilan yutma bozukluklarina neden olabilir. Tum bu saglik sorunlari genellikle yuz veya agiz kaslarinda kontrol kaybina ve yutma problemlerine neden olabilir. Ilac Yan Etkileri PsIkiyatrik bozukluklarin, Alzheimer hastaliginin tedavisinde kullanilan bazi ilaclar ve bazi antibiyotikler salya akmasina neden olabilir. Uyurken Salya Akintisindan Kaynaklanan Komplikasyonlar Sik salya akmasindan kaynaklanan fiziksel ve psIkolojik komplikasyonlar vardir. Bu komplikasyonlar sunlardir: -Susuzluk (Dehidratasyon) -Kotu koku -Azalan benlik saygisi -Agiz cevresindeki cildin catlamasi, tahrisi ve bozulmasi -Pnomoni (Zaturre): Bogazin arkasinda biriken asiri tukurugun solunu yoluna kacmasindan kaynaklanir. Uyurken Salya Akisi Nasil Azaltilir veya Durdurulur Genel olarak, uykuda salya akmasini tek basina tedavi etmek gerekli degildir. Nadiren ortaya cikiyorsa, can sIkici olabilir fakat tedavi gerektirmez. Susuz kalmaya (dehidratasyona), enfeksiyona veya diger sorunlara yol acmaz. Yastiga akan salya konusunda endiseleri olanlar daha fazla degerlendirme ve tedaviye ihtiyaclari olup olmadigini ogrenmek icin doktoruyla konusmalidir. Salya akmasini durdurmak veya onlemek, daha iyi uyumaya yardimci olmak icin asagida aciklanan bir dizi tedavi secenegi vardir: Sinusler Temizlenmelidir Salya akitmanin ana nedenlerinden biri, bir kisinin agzindan nefes almasini saglayan ve salya akmasina neden olabilecek tikali bir burundur. Nazal sinuslerin temizlenmesi ve blokajin kaldirilmasi, her gece yastigin islanmasini engellemenin iyi bir yolu olabilir. Iste sinuslerin temizlenmesine yardimci olabilecek bazi yollar: -Sicak bir dus burnu temizler ve geceleri normal nefes almaya izin verir. -Ucucu yaglar, ozellikle okaliptus icerenler, daha ozgurce nefes almaya ve daha iyi uyumaya yardimci olur. -Vicks VapoRub adiyla taninan mentollu kremler gibi sinusleri temizlemeye yardimci olan urunlerin kullanilmasi burun tikanikligini giderir ve daha iyi hava akisi saglar. Herhangi bir burun enfeksiyonu goruldugunde tedavi edilmelidir. Uyku Poziyonu Degistirilmelidir Uyurken salya aktigi fark edilirse denenebilecek ilk sey uyku pozisyonu degistirmektir. Sirt ustu uyumak, vucudun urettigi tum tukurugun agzinizda kaldigi ve disari akmadigi bir pozisyondur. Yana yatarak veya yuzustu uyurken biriken tukuruk muhtemelen agizdan yastiga damlayacaktir. Uyku Apnesi Kontrol Edilmelidir Uyku apnesi, bir kisinin nefes almasinin olmasi gerektigi gibi devam edemedigi onemli bir bozukluktur. Buna karsilik, surekli olarak kesintiye ugrayan bir uykuya, gece boyunca uyanmaya, sabahlari yorgunluk hissine ve gun boyunca uyusukluk hissine yol acar. Salya akmasi ve horlama, uyku apnesinin ana gostergeleridir. Bu rahatsizliga sahip olabileceginden suphelenenler olasi nedenleri gorusmek icin bir doktora basvurmalidir. Sigara icmek gibi faktorler bu bozukluga yakalanma riskini ve genel olarak solunum problemlerini artirmaktadir. Fazla Kilolar Verilmelidir Asiri kilo, uyku surecinde cok onemli bir rol oynar. Uyku apnesinden muzdarip kisilerin yarisindan fazlasi asiri kiloludur. Ozel Agiz Cihazlari Kullanilmalidir Bir doktora danismak, salya akmasini azaltmaya yardimci olacak dogru cihazin alinmasina yardimci olabilir. Bunlar, agzin daha iyi kapanmasi saglayan, bu nedenle daha iyi uyumaya yardimci olan farkli dis aletleri olabilir. Surekli pozitif hava yolu basinci (CPAP) makinesi veya mandibular ilerletme cihazi gibi agiz cihazlari, uyku apnesine yardimci olmak icin yaygin olarak kullanilir. Bir CPAP makinesi, bogaza surekli sabit basincli hava ufleyerek uyurken hava yolunu acik tutmaya yardimci olur, uyurken salya olusumunu potansiyel olarak azaltir. Mandibular (alt cene) ilerletme cihazi bir agizlik (damaklik veya dislik) gibi gorunur, uykuyu iyilestirmek, salya akmasini ve horlamayi azaltmak icin tasarlanmistir. Dilin konumunu ayarlar ve agzi kapanmaya tesvik eder. Dogru Ilacin Alindigindan Emin Olunmalidir Herhangi bir ilac kullaniliyorsa, asiri tukuruk uretimine neden olmadigindan emin olunmalidir. Ornegin bazi antibiyotikler hipersalivasyona (asiri salya uretimine) ve salya akmasinin bir neden olabilir. Sinus alerjileri ve reaksiyonlarindan muzdarip olan kisilerin semptomlari hafifletmek icin uygun ilaclari almasi daha iyi nefes almalarina yardimci olabilir, bu nedenle uyurken salya akma olasiligini azaltabilir. Skopolamin gibi antikolinerjik ilaclar da salyayi azaltmaya yardimci olmak icin kullanilabilir. Bas Dik Tutulmalidir Uyurken kafayi daha yuksekte tutacak bir yastikta yatmak salya akisini azaltabilir. Bu yuzden yatmadan once yastik kabartilmali ya da uzerinde rahat edilebilecek, uygun yukseklikte bir yastik kullanilmalidir. Ameliyat Olmak Dusunulmelidir Bazen doktorlar hastanin ameliyat olmasini ve bezlerin cikarilmasini onerebilir. Bu, genellikle hipersalivasyonun arkasina saklanan ciddi norolojik sorunlar oldugunda gerekir. Tukuruk bezlerini cerrahi olarak cikarmak son caredir cunku daha once de belirtildigi gibi, tukuruk bezleri kisileri saglikli tutmada onemli bir rol oynarlar fakat diger tedavilerin cogu ise yaramadiysa ve hala asiri salya akiyorsa, ameliyat hipersalivasyonu azaltmaya yardimci olabilir. Konuyla Ilgili Saglik Hizmeti Saglayanlar Uykuda neden salya aktigina dair cevaplar cesitlidir, bu nedenle altta yatan bir tibbi durum olup olmadigini belirlemek onemlidir. Yapilan degisIklikler veya denenen tedavi secenekleri ise yaramazsa, alternatif cozumler hakkinda doktorla konusulmalidir. Kisilerde ciddi bir salya veya yutma problemi varsa veya norolojik bir rahatsizliktan sIkayet ediliyorsa asagidakiler de dahil olmak uzere yardimci olabilecek saglik hizmeti saglayicilarindan yardim istenmelidir. -Agzin tamamen kapatilmasina yardimci olmak icin cene stabilitesini, dil gucunu ve hareketliligini gelistirmeye yardimci olacak konusma terapisi sunabilen konusma patologlari. -Yutma yetenegini gelistirmek icin posturel degisIklikler onerebilen mesleki terapistler. -Alzheimer hastaligi varsa ve asiri salya akmasina neden olan ilac aliniyorsa alternatif ilaclar onerebilen norologlar. |
|
|
| Konuyu Toplam 1 Üye okuyor. (0 Kayıtlı üye ve 1 Misafir) | |
|
|
Normal
