|
|
15 Haziran 2020, 08:42
|
#1 |
 |
Ostomi (Stoma) Nedir?
Ostomi terimi, vucuttan atiklarin atilabilmesi icin olusturulan cerrahi acikligi veya vucut yuzeyine olusturulan agiz seklinde yapiyi ifade etmektedir. Sindirim sistemi hastalik veya yaralanma nedeniyle islevini duzgun bir sekilde yerine getiremediginde veya hastalik sicradiginda, cerrahi operasyon ile ince bagirsak veya kolonun bazi kisimlarini cikartilmasi gerekebilir.
Cerrahi olarak bu bolumler cikardiginda veya bu bolumlere hastalik sicradiginda, bazen artik normal anatomik yoldan atiklari ortadan kaldirmak (bagirsak hareketine sahip olmak) mumkun olmayabilir. Cerrah daha sonra kalan bagirsak yolunun ucunu cildin yuzeyine yonlendirir; buna “stoma” veya ostomi denir. Ince bagirsak karin duvarinin yuzeyine cikarilmasina, ileostomi denir ve getirilen kolona kolostomi denir. Ileostomiler ve kolostomiler, ozel duruma bagli olarak gecici veya kalici olabilir. Bu bir ostominin sozluk tanimidir, ancak bir ostominin ne yaptigini veya birinin neden birine ihtiyac duydugu kisinin durumuna gore degisebilir. Ostomi Turleri Ostomiler, vucudun hangi kismindan geldiklerine bagli olarak farkli isimler almaktadirlar. Uc ana ostomi turu vardir, ancak her turun, stomanin nasil calistigina ve stomanin hangi kismindan olustuguna bagli olarak varyasyonlari olabilir. • Ileostomi (Brooke ileostomi): Bu tip ostomi genellikle ince bagirsagin (ileum) sonunda olusur ve cikti kolon ve rektumu atlar. • Kolostomi: Bu tip ostomi kolon boyunca olusur (kalin bagirsak). Diski rektumu stomadan gecer ve stomanin yapildigi kalin bagirsagin yerine bagli olarak, bir kolostomat artan bir kolostomi, enine kolostomi veya sigmoid / inen bir kolostomiye sahip olabilir. Ince bagirsaga ne kadar yakin olursa diski o kadar az olusur. Sigmoid / inen bir kolostomi genellikle sekillendirilmis diski uretir. • Urostomi: Genellikle ilk once ince veya kalin bagirsagin bir kisminin cikarilmasi ve daha sonra her ureterin uclarinin tutturulmasiyla bir urostomi olusturulur. Bagirsak bolumu daha sonra karin duvarindan cikarilir ve bir stomaya donusturulur. Ureterler bobreklerden gelir ve normal olarak idrar torbasina gelir. Urostomatlar genellikle mesanelerini cikarir ve idrarlari bunun yerine stoma yoluyla yonlendirilir. Hem ileostomatlar hem de urostomatlar icin bir secenek olabilecek kita ostomileri de vardir (kolostomatlar, sectikleri takdirde ostomileri islatabilirler. Kita ostomileri, bir kateter kullanilarak gunde birkac kez bosaltilmasi gereken bir ic kese veya rezervuar olusturmayi icerir. Bu, ostomatin harici bir torbalama sistemi gerektirmeyecegi anlamina gelir. Bir “Kock Kilifi” ve “BCIR” iki tur kita ostomisidir. Stoma Hakkinda Bilinmesi Gerekenler Stomalar boyut ve sekle gore degisebilir, ancak genellikle parlak kirmizi renkte ve nemlidir (agzinizin ic kismina benzer). Bir stoma genellikle deriden biraz disari cikacaktir, ancak bazi stomalar cildin altina gomulebilir; cok fazla cikinti yapan bir stoma sarkabilir. Ameliyattan sonra bir sure, her seyin yolunda oldugundan emin olmak icin stoma hemsire veya cerrah tarafindan izlenmelidir. Stomalar dokunmaya duyarli degildir, cunku bagirsakta sinir uclari yoktur. Bir stoma kanarsa da, hassas dokunun kirilmasi kolay oldugu ve hizli bir sekilde iyilesecegi icin genellikle panik yapmaya gerek yoktur. Stomadan (diski veya idrarla) asiri kanama veya sizinti oldugunu fark ederse, bir tip uzmanina basvurmak gerekir. Stoma peristalsis ile uyumlu calistigi icin hareket ettigi fark edilebilir ve bunu gormek oldukca ilginc gelebilir. Fakat endiselenmemelidir; diski veya idrar vucut boyunca bu sekilde itilir. Bazi ostomatlar bu kasilmayi hissedebilirken ve bazilari hicbir sey fark etmeyebilir. Seffaf bir kese secimi bazi kisiler icin takibi kolay bir secim olabilir. Ostomi Yaptirmanin Nedenleri Bazi kisiler Crohn Hastaligi nedeniyle ostomiye ihtiyac duyabilirken ihtiyac duyulan tek neden bu degildir. Iste ostomi cerrahisi yapilmasini gerektiren yaygin nedenlerinden bazilari: • Kanser (bagirsaklar, mesane veya rektum) • Bagirsak delinmesi (hastalik veya yaralanma nedeniyle) • Bagirsaklari dinlendirmek (ve iyilesmesine izin vermek) • Inflamatuar Bagirsak Hastaligi (Crohn veya Ulseratif Kolit) • Kazalar • Dogum kusurlari • Norolojik hastaliklar Bir ostomi cerrahi operasyonu gecirmenin bircok nedeni olsa da, IBD gibi bir sey icin genellikle ilk tedavi yontemi degildir. Kazalar veya bagirsak delinmesi durumunda, acil bir ostomi yapilmasi gerekebilir, ancak cogu zaman bir ostominin (veya baska bir ameliyatin) geciktirilip onlenemeyecegini gormek icin baska tedavi yontemleri kullanilir. Ayrica, bazi ostomiler gecici olabilirken, bazilari kalici olabilir. IBD’de, kolon ve rektuma iyilesmesi icin biraz zaman vermek amaciyla gecici bir ileostomi kullanilabilir. Ayrica bagirsak yeniden takilmadan once bir “j-poset” in hazirlanmasinda gecici olarak kullanilabilir. Gecici bir ostomi olustugunda, bu genellikle bir dongu ostomisi dir, yani tek bir insizyondan yapilan iki aciklik ile deriden bir bagirsak halkasi cikarilir: biri aktif olarak uretilir ve digeri inaktif hala mukus uretebilir. Bagirsagin sadece bir kismi deriden gectiginde bir son ostomi olusturulur. Bir dongu ostomi genellikle stoma gecici oldugunda kullanilir ve kolayca yeniden takilabilir ve vucudun icine geri konabilir. Daha az yaygin olan bir diger secenek de cift namlulu ostomidir. Bu ameliyatta cerrah, biri diski icin cikis, digeri mukus fistul gorevi goren iki ayri mide olusturacaktir. Ostami Cerrahisinden Sonra Ilk Hafta Beslenme Nasil Olmalidir? Ostomi ameliyatimdan sonra hangi yiyecekleri yenmesi (ve kacinmasi) hakkinda bilgi sahibi olmak gerekir. Bu bilgi oldukca onemlidir, cunku amac sadece dehidrasyonu onlemek degil, ayni zamanda potansiyel tikanmalari da onlemek gerekir. Stoma ameliyattan sonra sistigi icin, sismis stomadan gecmesi zor olan yemeklerin tuketilmemesi gerekir. Tikanma riskini nasil azaltacagini bilmek onemlidir. Bu riski onlemek icin sunlara dikkat etmek gerekir. • Yeterli hidrasyon ve elektrolit dengesini korunmalidir. • Tikanmalara neden olmasi muhtemel yiyeceklerden kacinilmalidir. Bunlar genellikle yuksek lifli veya yuksek tortulu gidalardir. • Diski uretimini cok fazla artiran yiyecek/iceceklerden kacinilmalidir. • Iyi cignenmelidir, dogru yeme aliskanligi gelistirilmelidir. • Gun boyunca daha kucuk ogunler halinde yemek yenilmelidir. • Beslenmeyi degerleri yuksek tutulmalidir. Vitaminler, mineraller ve protein iyilesmeye yardimci olacaktir. • Saglikli bir kiloyu koruyacak kadar temek yenilmelidir veya kilolu olanlar kilo almama calismalidir. |
|
|
| Konuyu Toplam 1 Üye okuyor. (0 Kayıtlı üye ve 1 Misafir) | |
|
|
Normal
