|
|
22 Mayıs 2020, 11:52
|
#1 |
 |
Kirmizi Pirinc Mayasi Nedir, Bilesenleri, Islevi ve Kullanim Bilgileri Nelerdir?
Kirmizi pirinc mayasi, Monascus purpureus adli bir kalip pirinci kolonize edip fermente ettiginde uretilir. Kalip pirinci koyu kirmiziya cevirir ve monacolin K adi verilen tibbi bir bilesIk uretir. Kirmizi pirinc mayasi bin yili askin suredir geleneksel Cin tibbinin bir parcasi olmustur; bugun dunya capinda bir saglik gida ve takviyesi olarak satilmaktadir.
Kirmizi pirinc mayasi sake, sirke, sarap ve yiyecek dekapaji haline getirilebilir. Bircok Dogu Asya ulkesinde kirmizi gida boyasi olarak da kullanilmaktadir. Bu buyuleyici gida maddesi hayvancilikla metan uretimini de azaltabilir. Guclu bir sera gazi olan metan, hayvanlarin yiyecek icin yetistirilmesinin en tehlikeli yan urunu olabilir. Keciler % 8,2 kirmizi pirinc mayasi iceren bir diyet yediginde bagirsaklarinda metan ureten bakteriler bastirilmaktadir ve keciler daha az metan salgilamaktadir. Bilesenler Kirmizi pirinc mayasi agirlikca ortalama % 73,4 nisasta, % 0,8 lif ve % 5,8 protein icerir. Sagliga etkileri, kolesterol dusurucu ilac lovastatinin dogal formu olan monacolin K adi verilen bir bilesIkten kaynaklanmaktadir. Monacolin K Monacolin K, lovastatin kimyasal olarak ayirt edilemez, kirmizi maya pirinc ana aktif bilesendir. Pirinci fermente eden ve ona kendine ozgu rengini veren kirmizi kalip Monascus purpureus tarafindan uretilmektedir. FDA, lovastatini duzenler, bu nedenle eser miktarda monacolin K’den fazla olmasi durumunda ticari kirmizi pirinc mayasi ABD’de satilamaz. Bununla birlikte, bircok kirmizi maya pirinc takviyesinin etikette monacolin K hakkinda bilgisi yoktur; coklu calismalar, bu takviyelerin bu bilesigin onemli miktarlarini icerebilecegini dusundurmektedir. Su anda belirli bir kirmizi maya pirinc takviyesinin bir laboratuvarda test edilmeden ne kadar monacolin K icerdigini bilmek imkansizdir. Diger Faydali BilesIkler Monascus purpureus sagligimiz icin yararli olabilecek birkac biyoaktif bilesIk uretir. Bunlardan en onemlisi monokolinler ve pigmentlerdir. Kirmizi pirinc mayasi en az 13 monakolin ve birkac pigment icermektedir. Kanser tedavilerinin etkinligini arttirmak icin monascuspiloin (sari pigment) ve rubropunctatin (kirmizi pigment) kullanilabilir. sitrinin Kirmizi pirinc mayasi yanlis fermente edilirse, sitrilinin adi verilen bir maya toksini icerebilir. Bu zehirli bilesIk hayvanlarda bobrek yetmezligine neden olur ve hucrelerin DNA’sinda mutasyonlara veya hasara neden olabilir. Kirmizi maya pirinc takviyesinde, sitrininin bilinen hicbir yararli etkisi yoktur ve kacinilmalidir. Uygun fermantasyon teknigi Monascus purpureus’un sitrinin uretmesini onleyebilir. Hareket Mekanizmasi HMG-CoA reduktaz, HMG-CoA adi verilen bir bilesigi mevalonata donusturen bir enzimdir. Mevalonat, kolesterol de dahil olmak uzere binlerce diger molekul icin gerekli bir yapi tasidir. Monacolin K, lovastatin gibi, HMG-CoA reduktaz baglanir ve kolesterol uretimini onlemektedir. Mevalonat ayrica koenzim Q10 gibi onemli bilesIklere donusturulebilir. Koenzim Q10, hucrenin enerji uretim makinesi olan mitokondride bulunan bir antioksidandir. Lovastatinin kas kaybina neden olan yan etkilerinden sorumlu olabilir. Kirmizi pirinc mayasi sadece monacolin K icermez ve tam mekanizmasi lovastatinden daha karmasIktir. Bazi arastirmacilar gore, kirmizi maya pirinc diger bilesIkler olabilir, aslinda, kas zayifligi gibi yan etkilerin riskini azaltmaktadir. Guvenlik Konulari Sitrinde, belirli bir kirmizi pirinc mayasi ekinde oldugu veya baska bir aktif bilesIkte ne kadar monacolin K oldugunu bilmenin hicbir yolu yoktur. Bazi kirmizi pirinc mayasi takviyelerinin, muhtemelen uretim sirasinda eklenen saf lovastatin icerdigi bulunmustur. Neredeyse tum ticari takviyeler, klinik calismalarda kullanilan standart kirmizi pirinc mayasindan farkli kimyasal profillere sahiptir. Duzenleme eksIkligi belki de kirmizi maya pirinc takviyeleri ile iliskili en buyuk guvenlik endisesidir. Takviyenin guvenliginden emin olunmadiginda, degistirilmesi veya kullaniminin birakilmasi onerilmektedir. Gebelik Hamile kadinlar kirmizi pirinc mayasi kullanmamalidir. Cunku Lovastatin, rahimdeki maruziyetten sonra dogum kusurlari ile iliskilendirilmistir. Veriler kesin degildir, ancak cogu arastirmaci hamilelik sirasinda herhangi bir statin kullanmaya karsi uyarmaktadir; buna monacolin K dahildir. Sitrinin Toksisitesi Sitrinin kufler ve mantarlar tarafindan uretilir ve genellikle yetersiz depolanmis gidalarda bulunur. Sitrinin Uzun sure maruz kalmak kalp karaciger, bobrek ve ureme sisteminde zarar verebilir. Yuksek kaliteli kirmizi pirinc mayasi, tehlikeli olmak icin yeterli sitrinin icermez; Bununla birlikte, takviye siselerinin sitrilinin icerigine kabul etmesi olasi degildir. Bu toksinden kacinmak icin daima dikkatli olunmali ve her zaman yuksek kaliteli takviyeler satin almaya calisilmalidir. Yan Etkiler Monacolin K, lovastatin ile ayni kimyasal oldugundan, kirmizi pirinc mayasi ve lovastatin alan kisilerin benzer yan etkileri olabilir. Lovastatinin bilinen yan etkileri arasinda kas agrisi ve halsizlik, bulanti, mide eksimesi, bas agrisi ve hafiza kaybi bulunur. Kas problemleri, hafif agridan siddetli kas yikimina kadar tum statinlerin en sIk bildirilen yan etkileri arasindadir. Miyastenia gravis gibi mevcut kas rahatsizliklari olan insanlar kirmizi pirinc mayasindan kacinmalidir cunku monacolin K semptomlarini kotulestirebilir. Lovastatinin bagisIklik sistemini baskiladigi da bilinmektedir. Bu ozellik otoimmun hastaliklari olan kisiler icin yararli olabilir, ancak enfeksiyonla savasmayi da zorlastirabilir. Kirmizi pirinc mayasinda bulunan diger bilesIkler, monacolin K’nin bazi olumsuz yan etkilerini telafi edebilir. Kirmizi pirinc mayasi takviyesi olarak alan kisiler genellikle lovastatin alanlardan daha az yan etkiye sahiptir. Nadir Alerji Bazi insanlar Monascus purpureus’a karsi cok nadir bir alerjiye sahip olabilir. Bir durumda, genc ve saglikli bir kasap, sadece kirmizi pirinc mayasinin sosis icin bir bilesen olarak kullanilmasindan ciddi bir anafilaktik reaksiyon gelistirmektedir. Sinirlamalar ve Uyarilar Yukaridaki saglik etkileri ve guvenlik hususlarinin tumu olmasa da cogu, kirmizi pirinc mayasi calismalarina atifta bulunur: bazilari lovastatin calismalarina atifta bulunur. FDA, kirmizi pirinc mayasindan lovastatin ve monacolin K’nin kimyasal olarak ayni oldugunu dusunmektedir; kirmizi pirinc mayasindeki diger biyoaktif bilesIkler, monacolin K’nin insan vucudu uzerindeki etkisini degistirebilir. Bu nedenle lovastatin ve kirmizi pirinc mayasinin etkileri cok benzer olacaktir, ancak tam olarak ayni olmayacaktir. Cogu kirmizi maya pirinc takviyesi, standart miktarda monacolin K ve diger biyoaktif bilesIkler icermez. Farkli takviyelerin etkileri degisebilir ve farkli ekstreler kullanan arastirmacilar farkli sonuclara ulasabilir. Ilac Etkilesimleri Birkac ilac, kirmizi pirinc mayasi ile etkilesimleri icin ozel olarak test edilmistir. Bununla birlikte, monacolin K lovastatin ile ayni oldugundan, lovastatin ile etkilesime giren ilaclar kirmizi pirinc mayasi ile birlestirilmemelidir. Verapamil Verapamil yuksek tansiyon, anjina ve duzensiz kalp atislarini tedavi eder. Kirmizi pirinc mayasi ve lovastatin verapamilin kullanilabilirligini ve etkisini arttirmaktadir. Herhangi bir nedenle verapamil aliniyorsa, kirmizi pirinc mayasi ile takviye etmeden once doktora danisilmasi gerekir. Lovastatin Etkilesimleri Bircok ilac statinlerle etkilesimler gostermistir. Bunlar: • Eritromisin • Klaritromisin • Azol ile biten antifungaller (itrakonazol gibi) • Antiviral ilaclar • Warfarin • Gemfibrozil gibi kolesterol dusurucu ilaclar • Kolsisin • Amiodaron gibi kalp ilaclari • Danazol • Siklosporin gibi immunsupresanlar • Simetidin Su anda bu ilaclardan herhangi birini aliniyorsa, kirmizi pirinc mayasi takviyeleri kullanmadan once doktorla gorusulmesi gerekir. Greyfurt Yukaridaki ilaclarin bazilari gibi, greyfurt da CYP3A4 adli bir enzimi bloke eder ve statinlerin parcalanmasini onler. Bu statinler daha sonra tehlikeli derecede yuksek seviyelere cikabilir ve ciddi kas problemlerine neden olabilir. Lovastatin iceren tek bir greyfurt suyu bile tehlikeli olabilir; kirmizi pirinc mayasi ile takviyesi aliniyorsa greyfurttan kacinmasi onerilmektedir. CYP3A4 aktivitesini artiran veya azaltan diger gidalar da kirmizi pirinc mayasinin etkisini azaltacak veya artiracaktir. Genetik/Genetik Tahminler Ailesel Hiperkolesterolemi Ailesel hiperkolesterolemi, diyet ve yasam tarzindan bagimsiz olarak cok yuksek seviyelerde kotu kolesterol (LDL) birikmesine ve kanda kalmasina neden olan genetik bir durumdur. Bu duruma yetersiz teshis konur ve yetersiz tedavi edilir; genetik test tum ulkelerde sunulmamaktadir. Ailesel hiperkolesterolemi sIklikla lovastatin gibi statinlerle tedavi edilir. Kirmizi pirinc mayasi LDL kolesterolu dusurur ve bu hastaligi olan insanlar icin ozellikle yararli olabilir. Dort genden herhangi birindeki mutasyonlar ailesel hiperkolesterolemiye neden olur. Bu genler: • NormaldeL DL reseptorunu ureten LDLR: Buradaki bir mutasyon, vucudun LDL’den kurtulma yetenegini azaltir. Bu tip mutasyon, ailesel hiperkolesterolemi vakalarinin % 85-90’ini olusturur. • Normalde LDL’nin reseptorune baglanmasina izin veren ApoB: Bu tip mutasyon tum vakalarin % 5-10’unu olusturur. • Normalde LDL reseptorlerini parcalayan PCSK9: PCSK9 cok aktif oldugunda, LDLR mutasyonuna benzer bir etkiye sahiptir. Bu tip mutasyon nadirdir. • Normalde LDL reseptorlerinin hucre zarini gecmesine ve hucreye girmesine izin veren LDLRAP1: Bu tip mutasyon nadirdir; ailesel hiperkolesterolemiye neden olmak icin iki kopya gereklidir. Hiperkolesterolemi ile iliskili SNP’ler sunlari icerir: rs693, rs7575840, rs4420638, rs12654264, rs1529729, rs688 ve rs11591147. Bu SNP’lerde bazi varyasyonlar kalp hastaligi ile iliskilendirilmistir; onlari tasiyan insanlar en cok kirmizi pirinc mayasindan faydalanabilir. CYP3A4 CYP3A4, lovastatin dahil olmak uzere bircok ilaci ve diger maddeleri parcalayan bir enzimdir. CYP3A4 genindeki varyasyonlar farkli insanlarin kirmizi pirinc mayasine farkli tepki vermesine neden olabilir. Bazi SNP’ler varyasyonlar ile iliskilidir azalma CYP3A4 aktivitesini, rs2740574 de dahil olmak uzere, rs67666821, rs35599367, ve rs4987161. Bu SNP’lerde belirli varyasyonlari olan kisiler kirmizi pirinc mayasina daha guclu bir yanit verebilirler cunku CYP3A4’un monacolin K’yi parcalamasi daha uzun surmektedir. Diger SNP’lerde varyasyonlar, rs4986910 ve rs2737418 dahil artan CYP3A4 aktivitesi ile iliskilidir. Bu SNP’lerde spesifik varyasyonlari olan kisiler, kirmizi pirinc mayasina daha zayif yanit verebilirler cunku CYP3A4, monacolin K’yi daha hizli temizleyecektir. Kadinlar ayrica erkeklerden daha yuksek CYP3A4 aktivitesine sahiptir ve kirmizi pirinc mayasina daha zayif yanit verebilirler. Takviyeler Kirmizi pirinc mayasi oldugu gibi yenebilir, toz haline getirilebilir veya bir ozut haline getirilebilir. Xuezhikang, esas olarak Cin’de bulunan kismen saflastirilmis bir ekstrakttir. Klinik calismalar, bilinen miktarlarda aktif bilesIk iceren standart kirmizi pirinc mayasi kullanmalidir. Bazi kirmizi maya pirinc takviyeleri, gorunuste kas hasarini onlemek veya azaltmak icin koenzim Q10 ile birlikte satilmaktadir. Kirmizi maya pirinc ek secerseniz, unutmayin su anda sitrinin ya da diger bilesIkler her ekinde olan K ne kadar monacolin tanimlamanin laboratuvar testleri olmadan bir yolu yoktur. Sirketler bu bilgiyi etikette vermek zorunda degillerdir. Cholestin FDA tarafindan yasaklanmadan once, kirmizi maya pirinc ozutu ABD’de Cholestin adi verilen bir ek olarak satilmaktadir. Cholestin’e iyi yanit veren insanlar da ayni sekilde kirmizi pirinc mayasina iyi yanit verebilir. Bunun icin uygun bir secenek olup olmadigini ogrenmek icin uzman bir doktora danismak gerekir. Dozaj Guvenli ve etkili bir kirmizi pirinc mayasi dozu yoktur, cunku birini bulmak icin yeterince guclu bir calisma yapilmamistir. Klinik calismalar, belirli bir oranda monacolins icerdigi garanti edilen saflastirilmis bir kirmizi maya pirinc ozutu kullanir. Bu tur bir calismada, icinde gunde monacolins 10 mg, saflastirilmis ekstreden guvenli bir sekilde kolesterol dusuk ve kan damarlarinin zararli bir degisIklik onlenir. Ayrica hs-alcaltilmis CRP bir protein, enflamasyon sirasinda artmaktadir. Baska bir calismada, gunde 2,4 g kirmizi pirinc mayasi kolesterol ve kan trigliseritlerini azaltmistir. Dogru dozaj ekin safligina ve sekline baglidir. Kirmizi pirinc mayasi, kirmizi kuf Monascus purpureus beyaz pirinc uzerinde buyudugunde uretilir . Bu saglikli gida geleneksel Cin tibbinin temelidir; monakolinler ve birkac pigment adi verilen bir grup biyoaktif bilesIk icerir. Monacolin K kimyasal olarak, kolesterolu dusurmek icin recete edilen bir ilac olan lovastatin ile aynidir. Sonuc olarak, FDA kirmizi maya pirinc takviyelerini kontrol eder; etkili olmak icin yeterli monacolins iceren yuksek kaliteli bir takviye bulmak zor olabilir. Monacolin K, lovastatin gibi, daha sonra kolesterole donusturulen uretim mevalonatini bloke eder. Bu, toplam kolesterolu ve kotu kolesterolu (LDL) azaltir, ancak ayni zamanda koenzim Q10 ve diger onemli bilesIkleri de azaltmaktadir. Bircok nutrasotik gibi, kirmizi pirinc mayasi de bir miktar risk tasir. Lovastatin dogum kusurlariyla baglantilidir; bu nedenle hamile kadinlar kirmizi pirinc mayasi ile takviye edilmemelidir. Kirmizi pirinc mayasi ayrica birkac ilacla etkilesime girebilir. Bu yuzden takviye almadan once daima doktora danismak gerekir. Ve kirmizi pirinc mayasi aliniyorsa, greyfurt yemekten veya greyfurt suyu icmekten kacinilmasi gerekir. Alinti |
|
|
| Konuyu Toplam 1 Üye okuyor. (0 Kayıtlı üye ve 1 Misafir) | |
|
|
Normal
