|
|
20 Mayıs 2020, 10:07
| #1 |
 |  Solunum Tipleri Solunum, organizmalarin vucut hucreleri ve cevre arasinda gaz alisverisinde bulundugu surectir. Gonderen prokaryotik bakteri ve Archaeans okaryotik icin protistler mantarlar, bitkiler ve hayvanlar, butun canli organizmalar solunum yapmaktadirlar. Solunum, surecin uc unsurundan herhangi birini ifade edebilir. Ilk olarak, solunum dis solunum veya ventilasyon olarak da adlandirilan nefes alma (inhalasyon ve ekshalasyon) surecini ifade edebili. Ikincisi, solunum, vucut sivilari (kan ve interstisyel sivi) ve dokular arasindaki gazlarin difuzyonu olan ic solunum anlamina gelebilir. Son olarak solunum, biyolojik molekullerde depolanan enerjinin ATP formunda kullanilabilir enerjiye donusturulmesinin metabolik sureclerine atifta bulunabilir. Bu islem, aerobik hucresel solunumda goruldugu gibi oksijen tuketimini ve karbondioksit uretimini icerebilir veya anaerobik solunum durumunda oldugu gibi oksijen tuketimini icermeyebilir. Solunum Turleri Solunum hava ve organizmanin hucreleri arasindaki gaz alisverisi surecidir. Uc tip solunum sunlardir: ic, dis ve hucresel solunumdur. Dis solunum, solunum surecidir. Gazlarin solunmasi ve ekshalasyonunu icermektedir. Ic solunum, kan ve vucut hucreleri arasinda gaz alisverisini icermektedir. Hucresel solunum, gidanin enerjiye donusturulmesini icerir. Aerobik solunum, oksijene ihtiyac duyan, anaerobik solunum gerektirmeyen hucresel bir solunumdurlar. Solunum Turleri: Dis ve Ic Solundugunda, diyafram kasilir ve akcigerler genisler, gogsu yukari dogru itmektedir. Nefes verirken diyafram gevser ve akcigerler kasilir, gogsu geriye dogru hareket ettirir. Dis solunum Ortamdan oksijen elde etmenin bir yolu, harici solunum veya nefes almaktir. Hayvan organizmalarinda, dis solunum islemi birkac cesit gerceklesir. Solunum icin uzmanlasmis organlari olmayan hayvanlar, oksijen elde etmek icin dis doku yuzeylerinde difuzyona guvenmektedir. Digerleri ya gaz degisimi icin uzmanlasmis organlara ya da tam bir solunum sistemine sahiptir. Nematodlar (yuvarlak kurtlar) gibi organizmalarda, gazlar ve besinler, hayvan vucudunun yuzeyi boyunca difuzyon yoluyla dis ortamla degistirilir. Bocekler ve orumcekler, trakea denilen solunum organlarina sahipken, baliklarda gaz alisverisi icin solungaclar bulunur. Insanlar ve diger memeliler, ozel solunum organlari (akcigerler) ve dokulari olan bir solunum sistemine sahiptirler. Insan vucudunda solunum yoluyla oksijen akcigerlere alinir ve solunum yoluyla karbondioksit akcigerlerden atilir. Memelilerde dis solunum, solunumla ilgili mekanik surecleri kapsar. Bu, diyafram ve aksesuar kaslarinin kasilmasini ve gevsemesinin yani sira solunum hizini icerir. Ic solunum Dis solunum surecleri oksijenin nasil elde edildigini aciklamaktadir. Peki; oksijen vucut hucrelerine nasil ulasmaktadir? Ic solunum, kan ve vucut dokulari arasinda gazlarin tasinmasini icermektedir. Akcigerlerdeki oksijen, akciger alveollerinin (hava keselerinin) ince epitelyumu boyunca oksijeni tukenmis kan iceren cevredeki kilcal damarlara yayilmaktadir. Ayni zamanda, karbondioksit zit yonde (kandan akciger alveollerine) yayilir ve atilir. Oksijen bakimindan zengin kan dolasim sistemi tarafindan tasinir, bu tasinma akciger kilcal damarlarindan vucut hucrelerine ve dokularina kadardir. Oksijen hucrelerden dusurulurken, karbondioksit alinir ve doku hucrelerinden akcigerlere tasinir. Hucresel solunum Ic solunumdan elde edilen oksijen, hucresel solunumdaki hucreler tarafindan kullanilir. Yenilen gidalarda depolanan enerjiye erismek icin, gidalari olusturan biyolojik molekuller (karbonhidratlar, proteinler, vb.) Vucudun kullanabilecegi formlara ayrilmalidir. Bu, yiyeceklerin parcalandigi ve besinlerin kana emildigi sindirim sureci ile gerceklestirilir. Kan vucutta dolastikca, besinler vucut hucrelerine tasinir. Hucresel solunumda, sindirimden elde edilen glikoz, enerji uretimi icin bilesen parcalarina ayrilir. Bir dizi adimla, glikoz ve oksijen karbondioksite (CO 2) donusturulur.), Su (H 2 O), ve yuksek enerji molekulu adenosin trifosfat (ATP). Islemde olusan karbondioksit ve su, interstisyel siviyi cevreleyen hucrelere dagilmaktadir. Oradan, CO 2 kan plazmasi ve kirmizi kan hucrelerine yayilir. Islemde uretilen ATP, makromolekul sentezi, kas kasilmasi, silia ve flagella hareketi ve hucre bolunmesi gibi normal hucresel islevleri yerine getirmek icin gereken enerjiyi saglamaktadir. Aerobik Solunum Bu, glikoliz, Krebs dongusu (sitrik asit dongusu) ve elektron tasima zincirini iceren aerobik hucresel solunumun diyagramidir. Aerobik hucresel solunum uc asamadan olusur: glikoliz, sitrik asit dongusu (Krebs Dongusu) ve oksidatif fosforilasyon ile elektron tasinmasidir. Glikoliz sitoplazmada meydana gelir ve glikozun piruvata oksidasyonunu veya bolunmesini icerir. Iki ATP molekulu ve iki yuksek enerjili NADH molekulu de glikolizde uretilir. Oksijen varliginda, piruvat hucre mitokondrisinin ic matrisine girer ve Krebs dongusunde daha fazla oksidasyona ugramaktadir. Krebs Dongusu: ATP iki ek molekuller CO ile birlikte bu cevrimde uretilen ek protonlar ve elektronlar, ve yuksek enerji molekullerinin NADH ve FADH’dir. Krebs dongusunde uretilen elektronlar, mitokondriyal matrisi (ic bolme) zarlar arasi bosluktan (dis bolme) ayiran ic zardaki (cristae) kivrimlar boyunca hareket etmektedirler. Bu, elektron tasima zinciri pompa hidrojen protonlarinin matristen ve zarlar arasi bosluga girmesine yardimci olan bir elektriksel gradyan yaratir. Elektron tasima zinciri, mitokondriyal ic zar icindeki bir dizi elektron tasiyici protein kompleksidir. NADH ve FADH 2 arasi boslukta tasima proton ve elektronlar icin elektron tasima zincirindeki enerji transferi Krebs dongusu olusturulur. Membranlar arasi bosluktaki yuksek hidrojen proton konsantrasyonu, protonlarimatrise geri tasimakicin protein kompleksi ATP sentaz tarafindan kullanilir. Bu, ADP’nin ATP’ye fosforilasyonu icin enerji saglar. Elektron tasinmasi ve oksidatif fosforilasyon 34 ATP molekulunun olusumunu aciklamaktadir. Toplamda 38 ATP molekulu, tek bir glikoz molekulunun oksidasyonunda prokaryotlar tarafindan uretilir . NADH’nin mitokondriya transferinde iki ATP tuketildigi icin, bu sayi okaryotlarda 36 ATP molekulune indirgenmektedir. Fermantasyon: Aerobik solunum sadece oksijen varliginda ortaya cikmaktadir. Oksijen tedariki dusuk oldugunda, hucre sitoplazmasinda glikoliz ile sadece az miktarda ATP uretilebilir. Piruvat, Krebs dongusune veya oksijensiz elektron tasima zincirine giremese de, fermantasyon yoluyla ek ATP uretmek icin kullanilabilir. Fermantasyon, karbonhidratlarin parcalanmasi icin kimyasal bir surec olan baska bir hucresel solunum turudur. ATP uretimi icin daha kucuk bilesIklere donusturulur. Aerobik solunumla karsilastirildiginda, fermantasyonda sadece az miktarda ATP uretilir. Bunun nedeni glikozun sadece kismen parcalanmasidir. Bazi organizmalar fakultatif anaeroblardir ve hem fermantasyon (oksijen dusuk oldugunda veya mevcut degilken) hem de aerobik solunum (oksijen mevcut oldugunda) kullanabilirler. Iki yaygin fermantasyon turu laktik asit fermantasyonu ve alkolik (etanol) fermantasyonudur. Glikoliz her surecte ilk asamadir. Laktik Asit Fermantasyonu: Laktik asit fermantasyonunda, NADH, piruvat ve ATP glikoliz ile uretilir. NADH daha sonra dusuk enerji NAD + formuna donusturulurken, piruvat laktata donusturulur. NAD + , daha fazla piruvat ve ATP olusturmak icin glikoliz icine geri donusturulur. Laktik asit fermantasyonu yaygin olarak hucreleri oksijen seviyeleri tukendiginde kas tarafindan yapilir. Laktat, egzersiz sirasinda kas hucrelerinde yuksek seviyelerde birikebilen laktik aside donusturulur. Laktik asit kas asitligini arttirir ve asiri efor sirasinda yanma hissine neden olmaktadir. Normal oksijen seviyeleri geri kazanildiginda, piruvat aerobik solunuma girebilir ve iyilesmeye yardimci olmak icin cok daha fazla enerji uretilebilir. Artan kan akisi, kas hucrelerine laktik asidin oksijen verilmesine ve cikarilmasina yardimci olur. Alkollu Fermantasyon: Alkolik fermentasyon olarak, piruvat, etanol ve CO donusturulur. NAD + ayrica donusumde uretilir ve daha fazla ATP molekulu uretmek icin glikolize geri donusturulur. Alkolik fermantasyon, bitkiler, maya ve bazi bakteri turleri tarafindan gerceklestirilir. Bu islem alkollu icecekler, yakit ve unlu mamullerin uretiminde kullanilir. Anaerobik Solunum: Ekstremofiller bazi bakterileri ve arkulleri nasil severler ve oksijensiz ortamlarda nasil hayatta kalirlar? Bunin cevabi anaerobik solunum iledir. Bu tip solunum oksijen olmadan gerceklesir ve oksijen yerine baska bir molekulun (nitrat, kukurt, demir, karbondioksit vb.) tuketimini icerir. Fermantasyondan farkli olarak, anaerobik solunum, bir dizi ATP molekulunun uretilmesine yol acan bir elektron tasima sistemi tarafindan bir elektrokimyasal gradyan olusumunu icerir. Aerobik solunumun aksine, son elektron alicisi oksijen disinda bir molekuldur. Bircok anaerobik organizma zorunlu anaeroblardir; oksidatif fosforilasyon yapmazlar ve oksijen varliginda olurler. Digerleri fakultatif anaeroblardir ve oksijen mevcut oldugunda aerobik solunum yapabilirler. |
| |
| Konuyu Toplam 1 Üye okuyor. (0 Kayıtlı üye ve 1 Misafir) | |
| |
Normal
