Dopamin Fonksiyonuna Iliskin Genler ve SNP’ler - IRCRehberi.Net- Türkiyenin En iyi IRC ve Genel Forum Sitesi

CeReN · 20 Mayıs 2020, 09:52

Beynin dopamin sistemi oldukca karmasIktir ve motivasyon, odul, ruh hali ve zevk gibi son derece onemli sureclerde kritik rol oynamaktadir. Cok karmasIk oldugu icin, dopamin sisteminin calismasini potansiyel olarak etkileyebilecek cok sayida farkli gen ve genetik varyant vardir. Bu yazida bu onemli genetik faktorleri ve beyinde dopaminin genel duzeylerini ve aktivitesini nasil potansiyel olarak etkileyebileceklerine dair bilgiler bulunmaktadir.

Dopamin Fonksiyonuna Iliskin Genler ve SNP’ler
• Dopamin Reseptor Genleri: Dopamin reseptorleri, gercek norotransmitter dopaminin beyindeki hucrelerin aktivitesini nasil etkiledigidir. Dopamin sistemi oldukca karmasIktir ve bircok farkli spesifik tipte dopamin reseptoru icerir. Her tip, belirli noron tipleri uzerinde bulunur ve farkli reseptor tipleri arasinda degisen spesifik bireysel fonksiyonlara sahiptir. Her bir reseptor tipi ayrica, belirli bir kisinin beyninde her tipten kacinin yani sira tam olarak nasil islev gordugunu etkileyebilen reseptorun uretilmesinde rol oynayan spesifik genlere de sahiptir.
• Dopamin D1 Reseptor geni (DRD1): Bu gen, noronal buyume ve davranisin kontrolunde rol oynadigina inanilan D1 dopamin reseptorlerini kodlardir.
• Dopamin D2 Reseptor geni (DRD2): Bu gen, “D2” tipi dopamin reseptorunu kodlardir. DRD2 genindeki rs1800497 SNP’nin ‘T’ aleli nispeten azalmis sayida D2 reseptoru ile iliskilendirilmistir. Bir calismaya gore, bu genetik varyant nispeten daha dusuk DEHB oranlari ile de iliskili olabilir.
• Dopamin D3 Reseptor geni (DRD3): DRD3, beynin limbik bolgelerinde bulunan ve cok cesitli bilissel, duygusal ve hormonal fonksiyonlarla iliskili olan dopamin reseptorlerini kodlardir.
• Dopamin D4 Reseptor geni (DRD4)
• Dopamin D5 Reseptor geni (DRD5)

Dopamin Uretimi, Dagilimi ve Donusumu
Dopaminin beyindeki noral aktiviteyi etkilemek icin baglanabilecegi bircok farkli reseptor turu oldugu gibi, norotransmitter dopaminin kendisinin uretilmesine katilan cok sayida spesifik bilesIk de vardir. Benzer sekilde, beyindeki dopamin olusturmak icin gerekli olan cesitli “bilesenleri” (metabolik onculer) ve diger bilesIkleri yaratmada yer alan bir dizi farkli gen vardir . Bu genlerdeki varyantlar, bir bireyin ne kadar dopamin olusturdugunu etkileyebilir.
Buna bagli olarak, dopamini parcalamaya (metabolize etmeye) yardimci olan ve onu inaktif hale getiren baska bircok bilesIk de vardir. Bu bilesIklerin olusturulmasina yardimci olan genlerdeki varyantlar, belirli bir kisinin beyninde ne kadar aktif dopamin bulundugunu da onemli olcude etkileyebilir.
Tirozin Hidroksilaz (TH): TH proteini olusturma (uyarilmasi icin sorumlu olan kimyasal sentez dopamin). Spesifik olarak, bu donusum katilir tirozin icine dopamin seklindedir.
Dopamin beta-hidroksilaz (DBH): DBH , dopaminin norepinefrine (“noradrenalin” olarak da bilinir) donusturulmesinde rol oynamaktadir.
Katekol-O-Metiltransferaz (COMT): COMT dopamini parcalayan (metabolize eden) bir enzimdir, ozellikle beynin bilissel veya yurutucu islevlerden (prefrontal korteks gibi) sorumlu olan kisimlarindadir. COMT’de iyi calisilmis bir SNP (rs4680) dopamin seviyelerini etkiler ve farkli kisilik ozelliklerine neden olmaktadir.
D-amino asit oksidaz (DAO): DAO , dopamin olusumuna (sentezi) katkida bulunur.
DOPA dekarboksilaz (DDC): DDC, L-DOPA’nin dopamine donusturulmesine yardimci olur . Dopamin ve serotonin ureten yolun bir parcasidir.
Monoamin oksidaz A (MAOA): MAOA, dopamini parcalayan bir enzimdir.
Monoamin oksidaz B (MAOB): MAOB, dopamini parcalayan bir enzimdir.
Kolinerjik reseptor nikotinik alfa 4 alt birimleri (CHRNA4): CHRNA4, dopamin sentezinin kontrolunde rol oynayan bir proteini kodlardir.
Kolinerjik reseptor nikotinik beta 2 alt birimleri (CHRNB2): CHRNB2, dopamin sentezinin pozitif kontrolunde yer alan bir proteini kodlardir.
Distrobrevin baglayici protein 1 (DTNBP1): DTNBP1, dopamin sentezinin kontrolunde yer alan bir proteini kodlardir.
Fibroblast buyume faktoru 20 (FGF20): FGF20, dopamin sentezi surecinde yer alan bir proteini kodlardir.
5-hidroksitriptamin reseptoru 2A (HTR2A veya 5-HT2A): Bir serotonin reseptoru olan HTR2A, dopamin sentezi surecinde yer almaktadir.
5-hidroksitriptamin reseptoru 1A (HTR1A veya 5-HT1A): HTR1A’nin medial prefrontal korteks, striatum ve hipokampus boyunca dopamin saliniminin uyarilmasinda rol oynadigina inanilmaktadir. Bazi arastirmacilar bu genin sizofreni ve Parkinson hastaligi gibi bazi psIkiyatrik veya norolojik bozukluklarin gelisiminde rol oynayabilecegini one surmustur.
5-hidroksitriptamin reseptoru 1B (HTR1B): HTR1B, prefrontal kortekste dopamin saliniminin onlenmesinde rol oynadigina inanilan bir proteindir.
Parkin RBR E3 ubikitin protein ligazi (PRKN): PRKN, dopamin olusumunun yani sira parcalanmasinda (metabolizma) yer almaktadir.
Parkinsonizm ile iliskili deglycase (PARK7): PARK7’nin dopamin olusumunu (sentezini) uyarmada rol oynadigina inanilmaktadir.
Sinuklein alfa (SNCA): SNCA’nin dopamin hucresel alimini ve saliverilmesini onlemekten sorumlu olduguna inanilmaktadir.
Anjiyotensin II reseptor tip 2 (AGTR2): AGTR2’nin dopamin olusumunda rol oynadigina inanilmaktadir.
GTP sIklohidrolaz 1 (GCH1): GCH1’in ayrica dopamin olusumunda rol oynadigina inanilmaktadir.
G protein bagli reseptor 37 (GPR37): GPR37’nin, hucrelerin dopamini sinapstan absorbe etmesine (alimini) yardimci olan molekul olan dopamin tasiyicisinin aktivitesini etkiledigine inanilmaktadir.
Donusturucu buyume faktoru beta 2 (TGFB2): TGFB2, dopamin olusumunda rol oynamaktadir.
PTEN kaynakli varsayilan kinaz 1 (PEMBE): PINK1’in dopaminin noronlardan salinmasini (salgilanmasini) tesvik ettigine inanilmaktadir.
Noropeptit Y reseptoru Y2 (NPY2R): NPY2R’nin dopamin uretiminin uyarilmasinda rol oynadigina inanilmaktadir.
4-aminobutirat aminotransferaz (ABAT): ABAT’in beyindeki dopamin aktivitesini etkili bir sekilde azaltan iki farkli rolu oldugu ileri surulmustur. Ilk olarak, dopaminin noronlardan salinmasini (salgilanmasini) engelleyebilir. Ikinci olarak, dopaminin aktif bir durumdan aktif olmayan bir duruma parcalanmasini (metabolizmasi) uyarabilir.
Monooksijenaz DBH benzeri 1 (MOXD1): MOXD1, dopaminin parcalanmasinda rol oynamaktadir.

Dopamin Baglanmasiyla Ilgili Genler
Adrenoseptor beta 2 (ADRB2): ADRB2 genindeki varyantlarin, dopaminin beyindeki reseptorlerine nasil baglandigini etkiledigine inanilmaktadir.
G proteini bagli reseptor 143 (GPR143): GPR143’un ayrica dopamin baglanmasinda rol oynadigina inanilmaktadir. Ayni zamanda tirozin, L-DOPA ve dopamin icin bir reseptordur.

Dopamin Tasinimiyla Ilgili Genler
Norotransmitterler beyin hucreleri tarafindan serbest birakildiktan sonra, tekrar “tekrar kullanilabilmeleri” icin noron icine geri getirilmeleri gerekir. Norotransmitterleri noronlara geri getirmeye yardimci olan “yardimci molekullere” tasiyicilar denir. Farkli norotransmitter tipleri icin farkli tasiyici molekuller vardir ve bunlarin uretilmesine yardimci olan kendi genleri vardir. Bu tasiyicilarin seviyelerini ve aktivitesini etkileyen genlerin, bir butun olarak beyin uzerindeki norotransmiter seviyeleri ve aktivitesi uzerinde onemli bir etkisi olabilir.
Cozunen tasiyici aile 22 uye 1 (SLC22A1): SLC22A1, dopamin tasinmasinda rol oynayan bir proteini kodlar dir.
Cozunen tasiyici aile 22 uye 2 (SLC22A2): SLC22A2, dopamin tasinmasinda rol oynayan bir proteini kodlardir.
Cozunen tasiyici aile 22 uye 3 (SLC22A3): SLC22A3, dopamin tasinmasinda rol oynayan bir proteini kodlardir.
Cozunen madde tasiyici aile 6 uye 3 (SLC6A3): SLC6A3, adindan da anlasilacagi gibi dopamini hucreye tasiyan dopamin tasiyici (DAT) adi verilen bir proteini kodlardir.
VesIkuler monoamin tasiyici 2 (VMAT2): VMAT2, SLC18A2 geni tarafindan kodlanan bir proteindir. Dopamin tasinmasinda rol oynamaktadir.
Torsin ailesi 1 uye A (TOR1A): TOR1A, ayrica dopamin aktivitesinin kontrolunde ona (hafif dolayli) bir rol verdigine inanilan dopamin tasiyici SLC6A3’un yerini kontrol etmektedir.

20 Mayıs 2020, 09:52	#1
CeReN Guest	Dopamin Fonksiyonuna Iliskin Genler ve SNP’ler Beynin dopamin sistemi oldukca karmasIktir ve motivasyon, odul, ruh hali ve zevk gibi son derece onemli sureclerde kritik rol oynamaktadir. Cok karmasIk oldugu icin, dopamin sisteminin calismasini potansiyel olarak etkileyebilecek cok sayida farkli gen ve genetik varyant vardir. Bu yazida bu onemli genetik faktorleri ve beyinde dopaminin genel duzeylerini ve aktivitesini nasil potansiyel olarak etkileyebileceklerine dair bilgiler bulunmaktadir. Dopamin Fonksiyonuna Iliskin Genler ve SNP’ler • Dopamin Reseptor Genleri: Dopamin reseptorleri, gercek norotransmitter dopaminin beyindeki hucrelerin aktivitesini nasil etkiledigidir. Dopamin sistemi oldukca karmasIktir ve bircok farkli spesifik tipte dopamin reseptoru icerir. Her tip, belirli noron tipleri uzerinde bulunur ve farkli reseptor tipleri arasinda degisen spesifik bireysel fonksiyonlara sahiptir. Her bir reseptor tipi ayrica, belirli bir kisinin beyninde her tipten kacinin yani sira tam olarak nasil islev gordugunu etkileyebilen reseptorun uretilmesinde rol oynayan spesifik genlere de sahiptir. • Dopamin D1 Reseptor geni (DRD1): Bu gen, noronal buyume ve davranisin kontrolunde rol oynadigina inanilan D1 dopamin reseptorlerini kodlardir. • Dopamin D2 Reseptor geni (DRD2): Bu gen, “D2” tipi dopamin reseptorunu kodlardir. DRD2 genindeki rs1800497 SNP’nin ‘T’ aleli nispeten azalmis sayida D2 reseptoru ile iliskilendirilmistir. Bir calismaya gore, bu genetik varyant nispeten daha dusuk DEHB oranlari ile de iliskili olabilir. • Dopamin D3 Reseptor geni (DRD3): DRD3, beynin limbik bolgelerinde bulunan ve cok cesitli bilissel, duygusal ve hormonal fonksiyonlarla iliskili olan dopamin reseptorlerini kodlardir. • Dopamin D4 Reseptor geni (DRD4) • Dopamin D5 Reseptor geni (DRD5) Dopamin Uretimi, Dagilimi ve Donusumu Dopaminin beyindeki noral aktiviteyi etkilemek icin baglanabilecegi bircok farkli reseptor turu oldugu gibi, norotransmitter dopaminin kendisinin uretilmesine katilan cok sayida spesifik bilesIk de vardir. Benzer sekilde, beyindeki dopamin olusturmak icin gerekli olan cesitli “bilesenleri” (metabolik onculer) ve diger bilesIkleri yaratmada yer alan bir dizi farkli gen vardir . Bu genlerdeki varyantlar, bir bireyin ne kadar dopamin olusturdugunu etkileyebilir. Buna bagli olarak, dopamini parcalamaya (metabolize etmeye) yardimci olan ve onu inaktif hale getiren baska bircok bilesIk de vardir. Bu bilesIklerin olusturulmasina yardimci olan genlerdeki varyantlar, belirli bir kisinin beyninde ne kadar aktif dopamin bulundugunu da onemli olcude etkileyebilir. Tirozin Hidroksilaz (TH): TH proteini olusturma (uyarilmasi icin sorumlu olan kimyasal sentez dopamin). Spesifik olarak, bu donusum katilir tirozin icine dopamin seklindedir. Dopamin beta-hidroksilaz (DBH): DBH , dopaminin norepinefrine (“noradrenalin” olarak da bilinir) donusturulmesinde rol oynamaktadir. Katekol-O-Metiltransferaz (COMT): COMT dopamini parcalayan (metabolize eden) bir enzimdir, ozellikle beynin bilissel veya yurutucu islevlerden (prefrontal korteks gibi) sorumlu olan kisimlarindadir. COMT’de iyi calisilmis bir SNP (rs4680) dopamin seviyelerini etkiler ve farkli kisilik ozelliklerine neden olmaktadir. D-amino asit oksidaz (DAO): DAO , dopamin olusumuna (sentezi) katkida bulunur. DOPA dekarboksilaz (DDC): DDC, L-DOPA’nin dopamine donusturulmesine yardimci olur . Dopamin ve serotonin ureten yolun bir parcasidir. Monoamin oksidaz A (MAOA): MAOA, dopamini parcalayan bir enzimdir. Monoamin oksidaz B (MAOB): MAOB, dopamini parcalayan bir enzimdir. Kolinerjik reseptor nikotinik alfa 4 alt birimleri (CHRNA4): CHRNA4, dopamin sentezinin kontrolunde rol oynayan bir proteini kodlardir. Kolinerjik reseptor nikotinik beta 2 alt birimleri (CHRNB2): CHRNB2, dopamin sentezinin pozitif kontrolunde yer alan bir proteini kodlardir. Distrobrevin baglayici protein 1 (DTNBP1): DTNBP1, dopamin sentezinin kontrolunde yer alan bir proteini kodlardir. Fibroblast buyume faktoru 20 (FGF20): FGF20, dopamin sentezi surecinde yer alan bir proteini kodlardir. 5-hidroksitriptamin reseptoru 2A (HTR2A veya 5-HT2A): Bir serotonin reseptoru olan HTR2A, dopamin sentezi surecinde yer almaktadir. 5-hidroksitriptamin reseptoru 1A (HTR1A veya 5-HT1A): HTR1A’nin medial prefrontal korteks, striatum ve hipokampus boyunca dopamin saliniminin uyarilmasinda rol oynadigina inanilmaktadir. Bazi arastirmacilar bu genin sizofreni ve Parkinson hastaligi gibi bazi psIkiyatrik veya norolojik bozukluklarin gelisiminde rol oynayabilecegini one surmustur. 5-hidroksitriptamin reseptoru 1B (HTR1B): HTR1B, prefrontal kortekste dopamin saliniminin onlenmesinde rol oynadigina inanilan bir proteindir. Parkin RBR E3 ubikitin protein ligazi (PRKN): PRKN, dopamin olusumunun yani sira parcalanmasinda (metabolizma) yer almaktadir. Parkinsonizm ile iliskili deglycase (PARK7): PARK7’nin dopamin olusumunu (sentezini) uyarmada rol oynadigina inanilmaktadir. Sinuklein alfa (SNCA): SNCA’nin dopamin hucresel alimini ve saliverilmesini onlemekten sorumlu olduguna inanilmaktadir. Anjiyotensin II reseptor tip 2 (AGTR2): AGTR2’nin dopamin olusumunda rol oynadigina inanilmaktadir. GTP sIklohidrolaz 1 (GCH1): GCH1’in ayrica dopamin olusumunda rol oynadigina inanilmaktadir. G protein bagli reseptor 37 (GPR37): GPR37’nin, hucrelerin dopamini sinapstan absorbe etmesine (alimini) yardimci olan molekul olan dopamin tasiyicisinin aktivitesini etkiledigine inanilmaktadir. Donusturucu buyume faktoru beta 2 (TGFB2): TGFB2, dopamin olusumunda rol oynamaktadir. PTEN kaynakli varsayilan kinaz 1 (PEMBE): PINK1’in dopaminin noronlardan salinmasini (salgilanmasini) tesvik ettigine inanilmaktadir. Noropeptit Y reseptoru Y2 (NPY2R): NPY2R’nin dopamin uretiminin uyarilmasinda rol oynadigina inanilmaktadir. 4-aminobutirat aminotransferaz (ABAT): ABAT’in beyindeki dopamin aktivitesini etkili bir sekilde azaltan iki farkli rolu oldugu ileri surulmustur. Ilk olarak, dopaminin noronlardan salinmasini (salgilanmasini) engelleyebilir. Ikinci olarak, dopaminin aktif bir durumdan aktif olmayan bir duruma parcalanmasini (metabolizmasi) uyarabilir. Monooksijenaz DBH benzeri 1 (MOXD1): MOXD1, dopaminin parcalanmasinda rol oynamaktadir. Dopamin Baglanmasiyla Ilgili Genler Adrenoseptor beta 2 (ADRB2): ADRB2 genindeki varyantlarin, dopaminin beyindeki reseptorlerine nasil baglandigini etkiledigine inanilmaktadir. G proteini bagli reseptor 143 (GPR143): GPR143’un ayrica dopamin baglanmasinda rol oynadigina inanilmaktadir. Ayni zamanda tirozin, L-DOPA ve dopamin icin bir reseptordur. Dopamin Tasinimiyla Ilgili Genler Norotransmitterler beyin hucreleri tarafindan serbest birakildiktan sonra, tekrar “tekrar kullanilabilmeleri” icin noron icine geri getirilmeleri gerekir. Norotransmitterleri noronlara geri getirmeye yardimci olan “yardimci molekullere” tasiyicilar denir. Farkli norotransmitter tipleri icin farkli tasiyici molekuller vardir ve bunlarin uretilmesine yardimci olan kendi genleri vardir. Bu tasiyicilarin seviyelerini ve aktivitesini etkileyen genlerin, bir butun olarak beyin uzerindeki norotransmiter seviyeleri ve aktivitesi uzerinde onemli bir etkisi olabilir. Cozunen tasiyici aile 22 uye 1 (SLC22A1): SLC22A1, dopamin tasinmasinda rol oynayan bir proteini kodlar dir. Cozunen tasiyici aile 22 uye 2 (SLC22A2): SLC22A2, dopamin tasinmasinda rol oynayan bir proteini kodlardir. Cozunen tasiyici aile 22 uye 3 (SLC22A3): SLC22A3, dopamin tasinmasinda rol oynayan bir proteini kodlardir. Cozunen madde tasiyici aile 6 uye 3 (SLC6A3): SLC6A3, adindan da anlasilacagi gibi dopamini hucreye tasiyan dopamin tasiyici (DAT) adi verilen bir proteini kodlardir. VesIkuler monoamin tasiyici 2 (VMAT2): VMAT2, SLC18A2 geni tarafindan kodlanan bir proteindir. Dopamin tasinmasinda rol oynamaktadir. Torsin ailesi 1 uye A (TOR1A): TOR1A, ayrica dopamin aktivitesinin kontrolunde ona (hafif dolayli) bir rol verdigine inanilan dopamin tasiyici SLC6A3’un yerini kontrol etmektedir.
	Alıntı Yap

Konuyu Toplam 1 Üye okuyor. (0 Kayıtlı üye ve 1 Misafir)