|
|
04 Mayıs 2020, 11:56
|
#1 |
 |
Mavi Isigin Saglik Acisindan Olumlu Etkileri
Gece mavi isigina maruz kalmak sirkadiyen ritmi bozabilir. Hatta obezite, metabolik sendrom ve kanser dahil olmak uzere bircok modern kronik saglik sorununun sebebi bile olabilir. Fakat diger taraftan, gun boyunca mavi isiga maruz kalma cok faydalidir. Bu yazida mavi isiga maruz kalmanin saglik acisindan faydalari hakkinda bilgiler bulunmaktadir. Gun boyunca mavi isiga maruz kalmanin, terapotik kullanimina izin veren bazi saglik yararlari olabilir. Asagida mevcut arastirmanin bir ozeti bulunmaktadir.
Aktinik Keratoz Aktinik keratozlar, skuamoz hucreli karsinomlar gibi cilt kanserlerine donusebilecek ciltte kaba, pullu lekelerdir. Akinik keratozun giderilmesi icin aminolevulinik asidi (bir fotosensitize edici ajan) isIk terapisi (ozellikle mavi isIk) ile birlestiren fotodinamik tedavi onaylanmistir. Mavi isIkla aktivasyon uzerine, aminolevulinik asit bu lezyonlarin hucrelerine zarar vermektedir. Birden fazla klinik calisma etkinligini kanitlamaktadir. Bu fotodinamik terapi, 15 kisi uzerinde yapilan klinik bir calismada ve 3 kisi uzerinde yapilan kucuk bir pilot calismada bazal hucre kanseri (Gorlin sendromu) gelisme riskini artiran bir duruma karsi, alt dudaklardaki benzer lezyonlar (aktinik keilit) icin de etkiliydi, ancak bu kullanimlari desteklemek icin daha fazla arastirmaya ihtiyac vardir. Akne Mavi isIk, akneye neden olan bir bakteri olan Propionibacterium acnes’in buyumesini engellemektedir. Hafif ila orta derecede inflamatuar akne icin gunluk mavi isIk tedavileri, 200’den fazla insan uzerinde yapilan 6 klinik calismada akne lezyonlarinin sayisini onemli olcude azaltmistir. Evde sivilce icin mavi isIk LED tedavileri kullanan 30 hasta uzerinde yapilan bir baska calismada, mavi isIk tedavisi, durumu duzeltmek icin sahte tedaviden daha az zaman gerektirmistir. Mavi ve kirmizi isIk kombinasyonu, yaklasIk 150 kisi uzerinde yapilan 2 klinik calismada tek basina kullanilandan daha iyi calismistir. Genis spektrumlu surekli dalga gorunur isIk terapisi, hem mavi hem de kirmizi isigin gucunu kullanmak icin kullanilabilir. Benzer sekilde, mavi isIk tek basina sadece enflamatuar lezyonlarin iyilestirilmesinde etkiliydi, ancak kizilotesi isIk ile kombinasyonu , 20 kisilik bir deneyde enflamatuar olmayan lezyonlari ve yag uretimini (sebore) de iyilestirmistir. LED mavi isIk fototerapi ve foto-donusturucu kromoforlardan olusan bir sistem, aknesi olan 90 kisi uzerinde 12 haftalik bir klinik calismada ve bu calismanin 12 haftalik bir uzatilmasinda guvenli ve etkilidir. Sonuc olarak, kanitlar mavi isIk tedavisinin akne ile yardimci olabilecegini dusundurmektedir. Kisi tedavisinde tamamlayici bir yaklasim olarak ise yarayip yaramayacagini doktoru ile gorusmelidir. Uyku Kalitesi 33 erkek ogrenci uzerinde yapilan klinik bir calismada , gun boyunca triptofan acisindan zengin bir kahvaltinin mavi isiga maruz kalmasiyla birlestirilmesi, melatonin sekresyonunu ve geceleri uyku kalitesini artirmistir. 60 yasin uzerindeki 30 kisiyle yapilan bir baska calismada, gun boyunca parlak isIk tedavisi uykusuzlugu iyilestirmistir. Kirk bes dakikalik isIk tedavisi 20 dakikadan daha etkilidir. Benzer sekilde, gunduz calisma saatleri boyunca mavi isIkla zenginlestirilmis beyaz isIk, 94 kiside yapilan klinik bir calismada gunduz uykusunu azaltirken, uyku kalitesini de arttirmistir.51 kisi uzerinde yapilan bir baska calismada primer uykusuzluk olan yasli eriskinlerde anlamli degisIklikler bulunmamistir. Ancak parlak isigin sirkadiyen ritmi degistirebildigini bulmustur. Sinirli olmasina ragmen, kanitlar gunduz mavi isiginin uyku kalitesini artirabilecegini gostermektedir. Eger kisinin doktoru yardimci olabilecegini tespit ederse, bu amac icin mavi isIk terapisi kullanilabilir. Mevsimsel Duyussal Bozukluk Dar bant genisligi mavi isigi, bu durumdan mustarip 176 kisi uzerinde yapilan 5 klinik calismada mevsimsel duygulanim bozuklugu (SAD) semptomlarini tersine cevirmek icin daha koyu kirmizi isIk vermistir. Mavi isIk 18 depresif insan uzerinde yapilan kucuk bir calismada geleneksel floresan kaynaklardan daha dusuk yogunlukta etkili olmustur. Yine, sinirli kanitlar mavi isIk tedavisinin mevsimsel afektif bozukluga yardimci olabilecegini dusundurmektedir. Bu yaklasimi doktoru ile gorusmeli fakat asla doktorunun onerdigi veya recete ettigi tedavi veya ilaclar yerine kullanmamalidir. Bilissel Performans 35 saglikli insan uzerinde yapilan klinik bir calismada, gunduzleri mavi isiga maruz kalma, calisan bir bellek gorevi sirasinda bir beyin bolgesinin (prefrontal korteks) aktivasyonunu gelistirmistir. 17 kisi uzerinde yapilan bir baska calismada sabah mavi isigi bilissel performansi, ruh halini ve genel refahi artirmistir. Benzer sekilde, bellek konsolidasyonu sirasinda mavi isiga maruz kalma, 30 kisilik bir denemede uzun gecikmeli sozel bellek performansini artirmistir. Okul oncesi 20 cocuk uzerinde yapilan klinik bir calismada, mavi isIkla zenginlestirilmis isiga maruz kalma, gorev degistirme performansini artirmistir. Mavi isIk, uzun sureli bakimda 18 yasli insan uzerinde yapilan klinik bir calismada, bilissel performansi kirmizi isIk ve plasebodan daha iyi gelistirmistir. 29 saglikli yasli insan uzerinde yapilan bir baska calismada, sabah saat 8’den sabah 9’a kadar mavi isIk bilissel islevi gelistirmis, ancak sadece kadinlarda bu durum gecerlidir. Ogle yemeginden sonra parlak isiga maruz kalmak, 25 kisilik bir klinik calismada kisa bir sekerleme ile bilissel esneklik uzerinde ayni faydalara sahiptir. Bununla birlikte, mavi isIk 72 erkek atlet uzerinde yapilan klinik bir calismada reaksiyon suresini iyilestirmemistir. Sonuclar genel olarak umut verici olsa da, tum denemeler cok kucuktu ve olumsuz sonuclarla bir calisma iceriyordu. Mavi isIk terapisinin bu potansiyel kullanimini dogrulamak icin daha buyuk, daha saglam klinik calismalara ihtiyac vardir. Bilissel Bozukluk Parlak isIk melatonin ile birlestiginde, 189 yasli uzerinde yapilan klinik bir calismada demans hastalarinda ruh halini iyilestirdi ve bilissel azalmayi azaltmistir. Travmatik beyin hasari olan 20 kisi uzerinde yapilan klinik bir calismada, mavi isIk tedavisi yorgunlugu ve gunduz uykusunu hafifletmistir. Iki klinik calisma, mavi isIk tedavisinin bilissel bozulmaya yardimci olabilecegini iddia etmek icin yeterli kanit olarak kabul edilemez. Daha fazla klinik arastirmaya ihtiyac vardir. Cilt Enflamasyonu Mavi isIk, sedef hastaligi olan 57 kisi uzerinde yapilan 2 klinik calismada olcek, iltihap ve kizarikligi gelistirmistir. Bunlardan birinde kirmizi isIktan daha etkilidir. Benzer sekilde, mavi isIkla tam vucut isinlamasi, siddetli egzamasi olan 36 kisi uzerinde yapilan klinik bir calismada, kasinti, nuks ve kortikosteroid ihtiyacini azaltmis, uyku ve yasam kalitesini artirmistir. Yine, sonuclar umut vericidir, ancak kanitlar sadece 3 kucuk klinik calismadan gelmektedir. Bu on sonuclari dogrulamak icin daha buyuk populasyonlar uzerinde daha fazla klinik calismaya ihtiyac vardir. Kadinlarda Ureme Hormonlari 16 saglikli kadin uzerinde yapilan kucuk bir calismada, sabahlari mavi ile zenginlestirilmis isiga maruz kalma, kirmizi isiga kiyasla folikul uyarici hormonu (FSH) biraz arttirmistir. Tek bir klinik calisma, daha fazla arastirma yapilana kadar bu potansiyel saglik yararini desteklemek icin yetersizdir. Yara Iyilesmesi Hayvan calismalarinda, dusuk seviyeli isIk tedavisinin ( LLLT ) mavi LED versiyonu yara iyilesmesini gelistirmistir. Kanser Hayvanlarda, gunduz mavi isiga maruz kalma, prostat kanseri buyumesini onemli olcude yavaslatan, geceleri melatonini yukseltmek icin yardimci olmustur. Bununla birlikte, bu etkilerin insanlarda ayni olmayabilecegini unutmayin. Kanitlanmis antikanser tedavilerinin yerine asla mavi isIk kullanilmamalidir. |
|
|
| Konuyu Toplam 1 Üye okuyor. (0 Kayıtlı üye ve 1 Misafir) | |
|
|
Ağaç şeklinde