|
|
20 Nisan 2020, 09:26
|
#1 |
 |
Miyelini Artirabilecek Beslenme ve Diyet Faktorleri
Miyelin kilifi, sinir hucrelerinin aksonlarini (cikintisini) saran yaglardan ve proteinlerden yapilmis koruyucu bir ortudur. Noronlari yalitir, boylece elektrik sinyallerini daha hizli ve daha verimli gonderebilmektedir. Bu beyin sagligini ve sinir sistemi fonksiyonunu desteklemektedir. Bu makalede miyelini arttirabilecek beslenme ve diyet faktorleri hakkinda bilgiler bulunmaktadir.
1) Balik/DHA (Beyin) DHA, gebeligin son uc ayinda ve dogumdan sonraki ilk 2 yil boyunca serebral kortekste hizlandirilmis bir oranda birikmektedir. Bu erken hizlandirilmis DHA birikimi, DHA birikimine ve depolarina duyarli bir surec olan miyelinasyonun baslangici ile cakismaktadir. Diyette DHA’nin azaltilmasi beyindeki DHA konsantrasyonlarini olumsuz etkilemektedir. Hayvan modelleri, diyet DHA eksIkliginin sonuclarinin beyin yag asidi kompozisyonunda yuksek omega-6: omega-3 orani, ogrenme ve hafiza eksIklikleri olabilecegini dusundurmektedir. Arastirmacilar bunun kismen norit buyumesi ve miyelinasyon uzerindeki olumsuz etkilere bagli olabilecegini dusunmektedir. 2) D Vitamini Normal D vitamini seviyelerini korumak kemik sagligini ve bagisIkligi desteklemektedir. Hayvan calismalari, D3 vitamininin fasiyal sinir hasari sican modelinde fonksiyonel iyilesmeyi ve artmis miyelinasyona neden olabilecegini gostermektedir. Bilim adamlari D vitamini reseptorunun oligodendrosit uretimini artip arttiramayacagini arastirmaktadirlar ve insan calismalari gerekmektedir. 3) C Vitamini Hayvan calismalarina gore, C vitamini miyelin olusumuna yardimci olmaktadir. Askorbat olarak da bilinen C vitamini, cesitli enzim reaksiyonlarinda bir kofaktor olarak onemlidir. Bilim adamlari askorbat bagimli kollajen sentezinin miyelinasyona yardimci olabileceginden suphelenmektedirler. Sican Schwann hucrelerine askorbat eklenmis ve noronlar miyelin olusumunu desteklemistir. 4) Iyot Iyot bircok bedensel islev icin gereklidir. Hayvan arastirmalari, iyot eksIkliginin miyelinasyona zarar verebilecegini dusundurmektedir. Iyot ile takviye, sinir hucrelerinde miyelin olusumunun iyilestirilmesine yardimci olmaktadir, ancak bu bulguyu destekleyen hicbir klinik veri bulunmamaktadir. 5) Cinko Bazi arastirmacilar, miyelin proteinlerinin dogru calismasi icin cinkonun gerekli olduguna inanmaktadir. Cinko eksIkligi miyelin olusumu ve kusurlu kiliflarda sorunlara neden olmaktadir. 6) Kolin ve Lesitin Multipl sklerozun hayvan modellerinde, kolin yolunun miyelin kiliflarinin yeniden aydinlatilmasina yardimci oldugu gorulmektedir. Miyelin onarimini arttirmistir fakat bu yol MS’li kisilerde arastirilmamistir. CDP-kolin, multipl sklerozun hayvan modellerinde miyelinasyonu iyilestirmistir. Ilaca bagli demiyelinizasyondan sonra CDP-kolin, miyelin rejenerasyonunu arttirmis ve motor koordinasyon eksIkliklerini tersine cevirmistir. Artan remiyelinasyon, cogalan oligodendrosit ve oligodendrosit oncu hucre sayisindaki artistan kaynaklanmistir. Bununla birlikte Lesitin miyelinin bir bilesenidir. Bu bilesIklerin insanlarda miyelinasyon uzerindeki etkileri henuz arastirilmamistir. 7) B12 Vitamini B12 vitamini eksIkligi, demiyelinizasyona ve erken beyin gelisimi ile ilgili sorunlara neden olmaktadir. Bu nedenle, yeterli B12 vitamini alimi kilif olusumuna yardimci olmaktadir. 8) Demir Demir, uygun hucre fonksiyonunda onemli bir rol oynamaktadir. Bazi calismalar miyelin olusumu icin normal demir seviyelerine ihtiyac oldugunu gostermektedir. Demir eksIkligi zayif miyelinasyonla baglantilidir. Bu nedenle demir vucuttaki miyelinasyonu (oligodendrositler) destekleyebilmektedir, ancak daha fazla insan verisine ihtiyac vardir. 9) K Vitamini Miyelin membranlari ozellikle galaktosilseramid (GalCer) ve sulfatlanmis formu sulfatid gibi glikolipidlerle zenginlestirilmistir. Hayvan bulgulari, beyin gelisimi sirasindaki sulfatid konsantrasyonlarinin, beyin miyelinasyonundaki artisa paralel olarak arttigini gostermektedir. Miyelin sulfatid icerigindeki dususler veya molekul yapilarindaki degisIklikler miyelin yapisinin bozulmasinda onemli faktorler olarak gosterilmis ve muteakiben aksonal bir izolator olarak miyelin verimliliginin zayiflamasi soz konusudur. Yasla birlikte miyelin sulfatidlerinin icerigindeki dususler, normal yaslanma ve yasa bagli norolojik bozukluklarda gozlenen davranis aciklarinda rol oynamistir. Ancak, hicbir buyuk olcekli insan calismasi bu baglantiyi dogrulamamistir. Teorik olarak, yeterli miktarda K vitamini almak miyelinasyonu desteklemektedir. K vitamini artan sulfatidlerde rol oynamaktadir; sulfatidler ve K vitamini arasinda bir baglanti onerilmistir. Beyinde K vitamini cogunlukla K2 vitamini veya menaquinone-4 (MK-4) olarak bulunmaktadir. 10) Biyotin Bazi bilim adamlari biyotinin enerji uretimi ve miyelin sentezinde yer alan enzimleri aktive ettigini dusunmektedir. Kucuk bir calismada, multipl sklerozlu (MS) insanlarin yaklasIk % 91,3’u klinik olarak yuksek dozda biyotin ile iyilesmistir. Tedavinin baslamasindan 2 ila 8 ay sonra iyilesme gerilemistir. Gunumuzde iki cok merkezli cift kor plasebo kontrollu calisma devam etmektedir. Sonuclarinin MS’de biyotin kullanimini destekleyip desteklemedigini henuz gorulmemistir. 11) Folat/B9 Vitamini (Beyin) Hamilelik sirasinda folat eksIkligi, sican yavrularinda daha dusuk miyelinasyona neden olmustur. Sinir sisteminin olustugu ilk uc aylik donemde yeterli folat almak ozellikle onemlidir. Bununla birlikte, miyelinasyon daha sonra bebegin gelisiminde olmaktadir. Prenatal folat alimindan tam olarak nasil etkilenecegi henuz belirlenmemistir. 12) Pantotenik Asit/B5 Vitamini Pantotenik asit, yag asidi sentezini destekleyerek (miyelin lipit bakimindan zengindir) dolayli olarak miyelin olusumuna yardimci olmaktadir. Pantotenik asit eksIkligi olan tavuklarda cilt tahrisi, tuy anormallikleri ve miyelin kilifinin dejenerasyonu ile iliskili spinal sinir hasari gelismistir. 13) Bakir Bakir miyelinasyon (oligodendrositler) icin onemlidir, ancak bunu dogrulamak icin klinik calismalara ihtiyac duyulmaktadir. Hayvanlara bakiri baglayan bir ilac verildiginde demiyelinizasyon ortaya cikmistir. 14) Fosfatidilserin Bazi calismalar fosfatidilserin arasindaki etkilesimleri, bilissel aktiviteyi, bilissel yaslanmayi ve bilissel islevsellik yetenegini korumayi aciklamistir. Bununla birlikte, fosfatidilserinin insanlardaki miyelin uzerindeki etkileri hakkinda sonuc cikarmak icin yeterli veri bulunmamaktadir. Erken arastirmalar saglikli sinir hucresi zarlari ve miyelin icin fosfatidilserinin gerekli oldugunu gostermektedir. Ayrica insan beyninin yaslanmasi, biyokimyasal degisIklikler ve norotransmisyonu bozan yapisal bozulma ile iliskilendirilmistir. Tamamlayici fosfatidilserin (300 ila 800 mg/gun) insanlarda iyi emilir ve muhtemelen kan-beyin bariyerini gecmektedir. Bilim adamlari sinir hucrelerinde biyokimyasal degisIklikleri ve yapisal bozulmayi yavaslatip durdurmadigini veya tersine cevirip engellemediklerini arastirmaktadir. Bazi bilim adamlarina gore, bu bilesIk insan bilissel islevini desteklemektedir: kisa sureli bellek olusumu, uzun sureli bellek konsolidasyonu. Ayni zamanda yeni anilar yaratma, mevcut anilari alma, bilgi ogrenme ve hatirlama, dikkati odaklama, sorunlari cozme ve sozlu iletisim kurma yetenegini etkiledigi varsayilmaktadir. 15) Tiamin Tiamin eksIkligi olan sicanlarda yapilan arastirmaya gore, B1 vitamini miyelin kilifinin gelismesine yardimci olmaktadir. Bilim adamlari bunun gerek sinir hucreleri gerekse sinir sistemindeki diger destekleyici hucreler tarafindan gerekli oldugunu dusunmektedir. Bu B vitamini, Parkinson, Alzheimer ve Huntington hastaligi gibi norodejeneratif hastaliklarda arastirilmaktadir. 16) Keto Diyetleri Keto diyetlerinin miyelinasyon uzerindeki etkisi hala belirsizdir ve uygun klinik calismalar bulunmamaktadir. Bazi bilim adamlari ketonlarin (3-hidroksibutirat) lipitler icin bir enerji ve yakit kaynagi olarak miyelin buyumesini desteklemeye yardimci olabilecegini one surmuslerdir. Ketojenik diyet belli enzim bu enzimin eksIkligi insan nobetler ve kotu gelisimine neden olmaktadir, Oligodentrositlerde yapmak N-asetil yardimci AGC1 dengeleyerek miyelinasyonunu artirmaktadir. Ketojenik diyetlerin bu nadir genetik bozuklugu olan kisiler icin yararli olup olmadigini gormek icin cok daha fazla arastirmaya ihtiyac duyulmaktadir. 17) Kolesterol Kolesterol miyelinin onemli bir bilesenidir ve miyelinin kuru kutlesi yaklasIk % 70 ila 85 lipittir. Miyelin membran buyumesi icin kolesterol gereklidir. Kilifin normal calismasi icin zarlarda bulunmasi gerekmektedir. Her ne kadar kolesterol fazla zararli olsa da, klinik arastirmalar yumurta, sardalya veya yogurt gibi besleyici gidalardan yeterli miktarda almanin saglikli ve miyelinasyon icin iyi olup olmadigini incelemelidir. Ancak yuksek kolesterollu gidalarin alimini arttirmadan once uzman bir doktora gidilmelidir. Bununla birlikte diyette bol miktarda DHA, B vitamini, demir, cinko ve kolin bulundugundan emin olmak miyelinasyonun desteklenmesine yardimci olmaktadir. Takviyeler Miyelinasyon icin listelenen takviyeleri onermek icin kanit yoktur. Erken hayvan veya hucresel arastirmalar, takviyelerin miyelini artirip arttirmadigini arastirmistir. Bu takviyeler asagidaki gibidir: 1) Gotu kola: Gotu kola, sicanlarin sinir hasarindan sonra daha hizli fonksiyonel iyilesme ve daha fazla sayida miyelinli akson yapmalarina yardimci olmustur. 2) Uridin: Uridin hayvanlarda miyelin kilifi lezyonlarini azaltmistir. 3) Ashwagandha: Ashwagandha’nin aktif bir bileseni withanoside IV’tur. Farelerde IV ile hangosid miyelin duzeylerini arttirmistir. 4) SAMe ve metilasyon: S-adenosilmetiyonin ( SAMe ) DNA metilasyonunun duzenlenmesine yardimci olmaktadir. DNA metilasyonu miyelin gelisiminde onemli bir rol oynamaktadir. Bilim adamlari SAMe’nin noronlardaki miyelinasyonu artip arttiramayacagini arastirmaktadirlar. Hamilelik sirasinda folat ve B12 eksIkligi de sican yavrularinda daha dusuk miyelinasyona neden olmustur. 5) Myoinositol: Kronik dusuk kan sodyum seviyeleri miyelinin yok olmasina neden olmaktadir. Miyoinositol, miyelin kaybini azalttigi ve hayvanlarda kan sodyum seviyelerini normallestirdigi gorulmustur. 6) Ozon: Ozon sicanlarda fasiyal sinir sagligini iyilestirmis ve daha kalin miyelin kiliflari ile sonuclanmistir. 7) Uzum cekirdegi ekstresi (Govde): Diyabetik sicanlarda, uzum cekirdegi ekstresi demiyelinizasyona karsi korunmustur. 8) Aslan yelesi: Mantar aslaninin yelesi ( Hericium erinaceus ozutu) hayvanlarda miyelinasyon surecini hizlandirmis ve miyelin kiliflarinin normal gelisimini desteklemistir. 9 ) Ginkgo (Vucut): Yaralanmadan sonra Ginkgo hayvanlarda ve Schwann hucrelerinde miyelinasyonu arttirmistir. 10) Yardimci lityum: Bazi arastirmacilar, lityumun miyelinin artmasina yardimci olup olamayacagini arastirmaktadir. Yetiskin farelerinin fasiyal sinir ezilme yaralanmasindan sonra lityum ile tedavisi miyelin genlerinin ekspresyonunu uyarmis, miyelin yapisini restore etmis ve biyik hareketlerinin iyilesmesini hizlandirmistir. Ayrica lityum ezilme sonrasi siyatik sinirin yeniden aydinlatilmasini tesvik etmistir. Duzenli ve dusuk doz lityumun insanlardaki miyelinasyon uzerindeki etkileri bilinmemektedir ve klinik arastirmalara ihtiyac duyulmaktadir. Diger Bilim adamlari su konulari arastirmaktadirlar: • PQQ Schwann hucrelerinde miyelini arttirma • Quercetin, yaralanma sonrasi miyelin ureten hucreleri (oligodendrositler) arttirma. • Antioksidan flavonoidler luteolin, quercetin ve fisetin, miyelin makrofajlarinin parcalanma miktarini azaltma Ayrica bu bilesIklerin miyelinasyon uzerindeki etkisi hayvanlarda veya insanlarda arastirilmamistir. |
|
|
| Konuyu Toplam 1 Üye okuyor. (0 Kayıtlı üye ve 1 Misafir) | |
|
|
Normal
