|
|
23 Mart 2020, 11:35
| #1 |
 |  Cinko Seviyelerini Belirlemek Icin Yapilan Laboratuvar Testleri Cinko durumunun degerlendirilmesi zordur, cunku insanlarda cinko eksIkligini tespit etmek icin hassas ve spesifik biyo belirtecler yoktur. Cinko eksIkligini tani konmasi icin diyet, tibbi oyku ve fizik muayene yapilmaktadir. Cinko durumunun olculmesi icin laboratuvar deneyler bulunmaktadir ve bunlar asagidaki gibidir: 1) Kan Cinko Plazma/serum cinko konsantrasyonlari: Plazma/serum cinko icin normal degerler 10,7-23,0 µmol/L arasinda degismektedir. Toplam vucut cinko iceriginin <% 0,2’sini temsil eden kan cinko konsantrasyonu, cinko durumunun en sIk olculen biyobelirtecidir. Kan cinko, kemik, karaciger ve kanda bulunan degistirilebilir cinko havuzunun boyutunun yararli bir gostergesidir. Diyet cinkosunda dengeyi saglama kapasitesinin otesinde azalma, bu havuzdan cinkonun kullanilmasina yol acmaktadir. Bu da hem metabolik hem de klinik cinko eksIkligi belirtilerinin hizla baslamasina neden olmaktadir. Plazma cinko konsantrasyonu ayrica stres, enfeksiyon, yemek, kisa sureli aclik ve hormonal duruma tepki olarak degismektedir. Beyaz kan hucresi cinko konsantrasyonu: Beyaz kan hucresi (notrofil) cinko, doku cinko seviyelerini dogru bir sekilde yansitmaktadir ve bu nedenle cinko durumunun cok yararli bir parametresidir. Kirmizi hucrelerdeki cinko ayni zamanda vucut cinkosunun degerlendirilmesi icin de kullanilmaktadir. Ancak cinko seviyeleri vucut cinko depolarina iliskin son degisIklikleri yansitmamaktadir. Oral cinko tolerans testi: Oral cinko tolerans testi, 25 veya 50 mg cinko asetatin agizdan alinmasindan kaynaklanan kan cinko artisini olcmektedir. Test denekler arasinda oldukca degiskendir. Bu test ayni zamanda farkli gidalarin, yemeklerin, vitamin ve mineral takviyelerinin, hastaliklarin ve ilaclarin cinko emilimi uzerindeki etkilerini degerlendirmek icin de kullanilmistir. Metallotionein: Metallothionein cogu dokuda, ozellikle karaciger, pankreas ve bobrekte bulunan bir proteindir ve cinko ile bakiri baglamaktadir. Ayrica metallothionein plazma ve kirmizi kan hucrelerinde de tespit edilmektedir ve her ikisi de bir bireyin cinko eksIk olup olmadigini acikca gostermektedir. Cunku diyetteki cinkodaki son degisIklikleri yansitmaktadir. Muhtemelen, metallothionein konsantrasyonlari diyet cinkolarindaki degisIkliklerin de yararli bir gostergesi olmaktadir. 2) Uriner Cinko Idrardaki cinko seviyeleri genellikle 0,3-0,6 mg / gun arasinda degismektedir. 24 saatlik idrar orneginde cinkonun olcumu, saglikli bireylerde cinko eksIkliginin teshisinde yardimci olmaktadir. Cinko eksIkliginin bir sonucu olarak idrar cinko atilimi azalmaktadir. Karaciger sirozu, orak hucre hastaligi, kronik bobrek hastaligi, yaniklar ve aclik gibi bircok hastalik, asiri uriner cinko atilimi ile karakterizedir. Bu nedenle bu kosullar ortadan kaldirilmalidir. 3) Sac Cinko 1,07 µmol/g’dan dusuk sac cinko seviyeleri muhtemelen cocuklarda kronik bir suboptimal cinko durumunu yansitmaktadir. Yetiskinlerde kronik suboptimal cinko durumunun bir gostergesi olarak sac cinko seviyesinin gecerliligi belirsizligini korumaktadir. Ciddi cinko eksIkligi veya yetersiz beslenme durumlarinda sac cinko analizi kullanilmamaktadir. Cunku yetersiz beslenen hastalarda sac buyume orani azalmaktadir. Bu gibi durumlarda sac cinko konsantrasyonlari normal veya hatta yuksek olmaktadir. Sac cinko konsantrasyonlari sac rengi, mevsim, cinsiyet, yas, anatomik ornekleme yeri ve sac buyume oranina gore degismektedir. Sac cinko konsantrasyonlarini yorumlarken bu faktorler goz onunde bulundurulmalidir. 4) Tat Keskinligi Azalmis tat keskinligi (hipojezi) cinko eksIkliginin bir belirtisidir ve cinko durumunun fonksiyonel testi olarak kullanilmistir. Bir tat keskinligi testinde, dort farkli tat kalitesinde (tuz, tatli, aci ve eksi) degisen konsantrasyonlarda cozeltiler kullanilmaktadir. Test, her lezzet kalitesi icin tespit ve tanima esIklerine dayanmaktadir. Cinko tadi testleri midmorning, yemekten en az 2 saat sonra ve her seferinde ayni kisi tarafindan yapilmalidir. Cinko Yan Etkileri Genel olarak, cinko takviyeleri guvenli ve yeterli miktarlarda iyi tolere edilmektedir. Cinko toksisitesinin kisa sureli etkileri bulanti, kusma, ishal, bas agrisi, mide kramplari, istahsizlik ve sinirliliktir. Yuksek cinko aliminin (150-450 mg/gun) uzun vadeli etkileri bakir eksIkligi, bozulmus demir fonksiyonu, depresif bagisIklik ve dusuk seviyelerde yuksek yogunluklu lipoproteinlerle (HDL) iliskilendirilmistir. Cinko takviyeleri cocuklar ve hamile kadinlar icin de guvenlidir, ancak takviye alinmadn once uzman bir doktora basvurulmalidir. Ilaclarla Etkilesimler Besin-ilac etkilesimleri tehlikeli olmaktadir ve nadir durumlarda bile hayati tehdit etmektedir. Takviye almadan once daima doktora danisilmalidir. Cinko bazi ilaclarla etkilesime girmektedir ve bunlar asagidaki gibidir: 1) Penisillamin Cinko, romatoid artrit ve Wilson hastaligini tedavi etmek icin kullanilan bir ilac olan penisillaminin emilimini ve etkinligini azaltmaktadir. Cinko ve penisillamin en az 2 saat arayla alinmalidir. 2) Antibiyotikler Hem kinolonlar (Cipro, Levaquin) hem de tetrasIklinler (Achromycin, Minocin) bagirsaktaki cinko emilimini azaltmaktadir ve bunun tersi de gecerlidir. Antibiyotigin bir cinko takviyesi alinmasindan en az 2 saat once veya 4-6 saat sonra alinmasi bu etkilesimi en aza indirmektedir. 3) Diuretikler (su haplari) Tiazid diuretiklerinin (Hygroton, Esidrix ve HydroDIURIL) uzun sure kullanilmasi idrardaki cinko miktarini % 60’a kadar artirarak cinko seviyelerini azaltmaktadir. Ayrica Amilorid (Midamor) vucuttaki cinko miktarini artirmaktadir. 4) Kan basinci ilaclari Yuksek tansiyonu tedavi etmek icin kullanilan ACE inhibitorleri (Capoten, Vasotec, Monopril) ve anjiyotensin reseptor blokerleri (Edarbi, Atacand) kandaki cinko seviyelerini dusurmektedir. 5) Sisplatin Bazi kanser turlerini tedavi etmek icin kullanilan sisplatin, idrar cinko atilimini arttirmaktadir ve cisplatin ile tedavi edilen hastalarda kandaki cinko seviyelerini azaltmaktadir. Besin ve Gida ile Etkilesimi 1) Demir Yuksek doz ve ac karnina cinko takviyeleri ile birlikte alinan demir takviyeleri, cinko emilimini engellemektedir. Ayrica gida ile birlikte alindiginda, ek demir cinko emilimini engellememektedir. 2) Bakir Cinko takviyesi, bakir emilimini engellemektedir ve gunde 600 mg’a kadar elemental cinko kullanan insanlarda veya asiri cinko bazli dis yapistiricilarinin kullanildigi bildirilen bir bakir eksIkligine neden olmaktadir. 3) Alkol Alkol cinkonun emilimini azaltmaktadir ve idrar cinko atilimini arttirmaktadir. 4) Kalsiyum Asiri diyet kalsiyum cinko emilimini azaltmaktadir. 5) Protein Protein cinko emilimini arttirmaktadir. 6) Fitatlar ve elyaf Fitatlar ve lif (sebzelerde, tam tahillarda, tahillarda ve baklagillerde bulunur) cinkoya baglanmaktadir ve emilimini engellemektedir. 7) Klorojenik asit Klorojenik asit (genellikle kahvede bulunur) cinko emilimini azaltmaktadir. 8) A vitamini Cinkonun kandaki A Vitamini duzeylerini arttirdigi gosterilmistir. 9) B6 vitamini ve magnezyum Cinko, genellikle testosteron guclendirici oldugu iddia edildigi icin sporcular tarafindan kullanilan ZMA olarak bilinen formulasyonda B6 Vitamini ve magnezyum ile desteklenmektedir. |
| |
| Konuyu Toplam 1 Üye okuyor. (0 Kayıtlı üye ve 1 Misafir) | |
| |
Ağaç şeklinde