IRCRehberi.Net- Türkiyenin En iyi IRC ve Genel Forum Sitesi  
 sohbet
derya sohbet


 
 
Seçenekler Stil
Alt 12 Mart 2020, 10:26   #1
Guest
CeReN - ait Kullanıcı Resmi (Avatar)

Standart Yapay Bir Tatlandirici Olan Aspartam Zararli midir?

Aspartam, dunyanin en tartismali tatlandiricilarindan biridir. Bas agrisindan kansere kadar degisen cesitli saglik sorunlarina neden oldugu iddia edilse de gida guvenligi yetkilileri ve diger ana kaynaklar aspartamin guvenli oldugunu dusunmektedir. Aspartam kullanilarak hazirlanmis recel, jole, kahvaltilik gevrekler, sekerleme, cikolata, unlu mamuller, aromali, gazli icecekler, pudingler, dondurmalar gibi urunler ozelikle diyabet hastalari, hamileler, sismanlar, koroner hastaliklari olanlar tarafindan kullanilmaktadir. Cok az miktarlarda kullanilmasi bile sekere benzeyen guclu bir tat veren aspartam, % 95 oraninda daha az kalori alinmasini saglar.
Bu makale aspartam ve saglik uzerindeki etkilerine objektif bir bakis acisi getirmektedir.

Aspartam Nedir?
Aspartam, genellikle E951 olarak ifade edilen yapay bir tatlandiricidir. Bir seker alternatifi olan aspartam, dil uzerindeki tat tomurcuklarini sekerle ayni sekilde uyarir. Bu tatlandirici cesitli yiyeceklerde, iceceklerde, tatlilarda, sekerlemelerde, kahvaltilik tahillarda, sakizlarda ve kilo kontrol urunlerinde sekerli bir tat vermesi icin kullanilir. Baslangicta NutraSweet marka adiyla satilan aspartam 1981 yilinda Gida ve Ilac Idaresi (FDA) tarafindan gidalarda kullanilmak uzere onaylanmistir ve o zamandan beri tartismali bir gida katki maddesi olmustur. Aspartam aslinda fenilalanin ve aspartik asitten yapilmis kucuk bir protein olan dipeptitdir. Tatli olmasi icin fenilalanine bir hidrokarbon eklenmistir. Aspartam tuketildikten sonra kana oldugu gibi girmez. Sindirim sistemindeki enzimler onu su parcalara ayirir:
*Fenilalanin (bir amino asittir).
*Aspartik asit (bir amino asittir).
*Metanol (bir alkol molekuludur, formaldehite kadar parcalanir).
Aspartam tuketiminden kaynaklanan herhangi bir saglik etkisi, kana emilen bu bilesIklerden kaynaklanir.
Asagida aspartamin uc sindirim urunu hakkinda daha ayrintili bilgilere yer verilmistir.

Fenilalanin
Fenilalanin, besinme yoluyla alinmasi gereken temel bir amino asittir. Fenilalanin bakimindan zengin gidalar yemenin saglikli insanlar uzerinde olumsuz etkileri yoktur. En zengin fenilalanin kaynaklari et, balik, sut urunleri, yumurta, baklagiller ve kuruyemisler gibi yuksek proteinli gidalardir. Aspartam, diger gidalardan alinan miktarlara kiyasla kucuk bir fenilalanin kaynagidir, bu nedenle bir endise kaynagi degildir fakat fenilketonuri (PKU) bozuklugu olan kisilerde toksIk seviyelere ulasabilir. PKU, bir bireyin dogumdan itibaren fenilalanin adli amino asiti parcalayamamasiyla sonuclanan genetik ve kalitsal bir durumdur. Sonuc olarak, fenilalanin vucutta potansiyel olarak zararli seviyelere yukselebilir. PKU’lu olanlar ozellikle cocukluk ve ergenlik doneminde fenilalanin iceren gidalardan uzak durmalidir.

Aspartik Asit
Fenilalanin gibi aspartik asit de dogal olarak olusan bir amino asittir. Insanlarin aldigi besinlerde yer alan en yaygin amino asitlerden biridir. Insan bedeni tarafindan da uretilebilir. Proteinin bir parcasi olarak cogu gidada aspartik asit bulunur. Zengin diyet kaynaklari arasinda balik, yumurta, et ve soya proteinini bulunur. Aspartik asit iceren yiyecekler yemenin bilinen hicbir olumsuz saglik etkisi yoktur. Diger besin kaynaklariyla karsilastirildiginda, aspartam kucuk bir aspartik asit kaynagidir.

Metanol
Alkollu iceceklerin icinde yer alan etanolle alakali olan metanol toksIktir. Sadece buyuk miktarda tuketildiginde (ornegin ev yapimi alkollu icecekler) saglikta sorun yaratabilir. Metanol kaynaklari alkollu icecekler, kahve, meyve suyu, meyveler ve sebzelerdir. Aspartamin sindirimiyle olusan metanol, besinlerle toplam aliminin sadece kucuk bir kismidir. Bu nedenle aspartamin sindirilmesinden elde edilen metanol bir saglik sorunu olarak kabul edilmez.

Aspartam Nasil Uretilir?
Bir tatlandirici olan aspartam sentetik kokenlidir yani bir laboratuvarda yapilmistir. Bircok kisi sentetik kokenli gidalar veya katki maddeleri konusunda supheli olsa da, sentetik kokenli her seyin sagliksiz oldugu gibi bir anlam cikarilamaz. Aspartami olusturan aspartik asit ve L-fenilalanin adli iki amino asidin uretilmesi icin iki tip bakteri kullanilmasi gerekir. Bunlar Brevibacterium flavum ve Corynebacterium glutamicum’dur. Bu bakteriler, buyumeleri icin ihtiyac duyduklari sekerler ve karbon ve azot kaynaklari gibi her seyi iceren bir tanka eklenir. Yeterince buyuk miktarda bakteri mevcut oldugunda aspartik asit ve fenilalanin amino asitlerini uretecekleri bir fermantasyon tankina aktarilirlar. Bu noktada, ureticiler amino asitleri bakterilerden ayirmak icin bir santrifuj kullanir. Bunu takiben amino asitler bir kristalizasyon ve kurutma islemine tabi tutulur. Daha sonra fenilalanin, bilesIk L-fenilalanin metil ester uretmek icin metanol ile karistirilir. Aspartik asit kendi basina bir modifikasyona maruz kaldiktan sonra, iki amino asit bir reaktor tankinda karismaya birakilir. Bu islem sirasinda amino asitler isitilir, sogutulur, filtrelenir ve kurutulur. Son olarak, elde edilen bilesIk asetik asit ile karistirilarak aspartama donusturulur.

Aspartam Icin Kabul Edilebilir Gunluk Alim Ne Kadardir?
Kabul edilebilir gunluk alim miktari, bir maddenin gunluk tuketim icin guvenli miktarinin bir tahminidir. FDA’ya gore, aspartamin kabul edilebilir gunluk alimi vucut agirliginin her kilogrami basina 50 mg’dir. Dunya Saglik Orgutu (WHO) ve Avrupa Gida Guvenligi Otoritesi (EFSA) kilogram basina maksimum 40 mg onermektedir yani agirligi 60 kilogram olan bir birey gunde 2.400 mg aspartam tuketebilir. Ornek olarak, icilen bir adet standart diyet kola kutusun yaklasIk 125 mg aspartam icerir.

Neden Aspartamin Tehlikeleri Oldugu Dusunuluyor?
Insanlarin aspartam hakkindaki endiseleri vucutta parcalandiginda ortaya cikan bilesIklerle (aspartik asit, fenilalanin ve metanol) ilgilidir. Aspartam hakkinda suphe duyanlarin ortak bir iddiasi, yuksek seviyelerde aspartik asidin norotoksIk bir etkiye sahip olabilecegidir ayrica metanol bir toksindir ve formaldehit de cok dikkat ceken bilinen bir kanserojendir. Aspartam sindirildiginde ortaya cikan metanol miktari minimaldir, aspartamin tuketilmesi metanol veya formaldehit konsantrasyonlarini normal kan degerlerinin uzerine cikarmaz. Iste aspartamla ilgili bazi iddialar:

Iddia: Aspartam Kansere Neden Olur
Avrupa Ramazzini Vakfi tarafindan yaptirilan birkac onemli hayvan calismasi aspartamin kansere neden olabilecegini dusundurmektedir fakat diger bilim insanlari bu calismalari zayif yontemler kullanildigi ve insanlarla cok ilgili olmadigi icin elestirmistir. Insanlarda yapilan bir gozlemsel calisma, belirli kanser turleri ve aspartam arasinda, sadece erkeklerde zayif bir baglanti oldugunu bulmustur. Diger gozlemsel calismalar aspartam alimi ile beyin veya kan kanseri arasinda bir iliski bulamamistir. Bilimsel incelemeler, insan diyetindeki aspartamin kansere neden olduguna dair hicbir kanit olmadigi sonucuna varmistir.
Sonuc: Cesitli calismalar Aspartam tuketimi ve kanser arasindaki baglantiyi arastirmistir. Genel olarak aspartamin insanlarda kanser riskini artirdigini gosteren kesin bir kanit yoktur.

Iddia: Aspartam Kilo Alimina Neden Olur
Dusuk kalorili bir tatlandirici olarak, aspartam genellikle seker alimini sinirlamasi gereken insanlar tarafindan tuketilir. Aspartamin kilo alimina neden olmadigi acik olsa da kilo verme konusundaki yararliligi sorgulanmistir. Cogu calisma sekeri aspartam ile degistirmenin gelecekteki kilo alimini onlemek icin yararli olabilecegini dusundurmektedir.
Sonuc: Aspartamla tatlandirilmis yiyecek ve iceceklerin tuketilmesi etkili bir kilo verme yontemi degildir fakat ileriki zamanlarda kilo alimini onlemede yararli olabilir.

Iddia: Aspartam Zihinsel Islevleri Etkiler
Bir derleme calismasinda aspartamin bazi zihinsel problemlere neden olabilecegi iddia edilmistir fakat yanlis bilgiler icerdigi, desteklenmeyen spekulasyonlardan olustugu ve kalitesi dusuk referenaslara sahip oldugu gerekcesiyle elestiriler almistir. Calismalar aspartamin yetiskinlerde davranis, ruh hali veya zihinsel islev uzerinde hicbir etkisi olmadigini gostermistir. Cocuklarda yapilan calismalar da benzer sonuclar vermistir. Sadece bir calisma aspartam tuketiminin olasi olumsuz etkilerini bildirmistir. Depresyonu olan hastalar, aspartam iceren kapsuller verildiginde daha siddetli semptomlar bildirmislerdir.
Sonuc: Aspartamin davranis, ruh hali veya zihinsel performans uzerinde olumsuz etkileri yoktur. Bir calisma, depresyonlu hastalarda olumsuz etkileri oldugunu gostermektedir ancak kanitlar zayiftir.

Iddia: Aspartam Nobetlere Neden Olur
Birkac kucuk calisma aspartamin nobetler uzerindeki etkilerini arastirmistir. Cogunda baglanti bulunamamistir. Nobet gecirmeyen cocuklarda yapilan kucuk bir calisma, aspartamin nobetlere bagli beyin aktivitesini artirdigi sonucuna varmistir.

Iddia: Aspartam Bas Agrisina Neden Olur
Bircok calisma aspartamin bas agrilari uzerindeki etkilerini arastirmistir. Cogu boyle bir baglanti bulamamistir. Bir calisma, aspartamin insanlarda ne sIklikta bas agrisina sebep oldugunu incelemis ama bas agrilarinin ne kadar surdugunu veya ne kadar siddetli oldugu arastirilmamistir. Bireyler arasinda yuksek degiskenlik vardir, bu da sonuclari guvenilmez kilmaktadir. Bir baska calismada aspartam ile bas agrisi sIkligi arasinda zayif bir baglanti bulunmustur. Bas agrilarinin siddetinde veya suresinde fark saptanmamistir.
Sonuc: Aspartamin bas agrilarinin sIkligini artirabilecegine dair sinirli kanitlar olsa da konu uzerinde daha fazla calisilmalidir.
Aspartam dunyanin uzerinde en cok calisilan gida katki maddelerinden biridir ve calismalarin cogu guvenli oldugu sonucuna varmistir. Hemen hemen her calisma aspartam tuketiminden kaynaklanan hicbir olumsuz etki bulamamistir. Bu calismalardan bazilari aspartama duyarli olduklari dusunulen kisileri icermektedir. Her sey goz onune alindiginda, aspartamin zararli oldugunu iddia etmek icin iyi bir kanit yoktur ama bazi nadir aspartam duyarliligi veya alerjisi vakalarini ekarte etmek imkansizdir. Aspartam icin olumsuz bir reaksiyon gosterdigini dusunen kisiler tuketmekten kacinmalidir.

Aspartam Guvenli Bir Tatlandirici mi?
Aspartam oldukca tartismalidir. Aspartam, kanserden bas agrisina kadar yuzlerce saglik sorununa sebep olmakla suclanmaktadir ancak bunlarin cogu bilim tarafindan dogrulanmamistir. FDA dahil bircok insan aspartamin guvenli olduguna inanmaktadir. Ote yandan, aspartamin saglik uzerinde olumsuz etkileri olabilecegine inanan bireyler de vardir. Insan denemelerinde aspartamin zararli kanserojen etkilere sahip olabilecegine dair kesin bir kanit yoktur. Epidemiyolojik calisma sonuclari tutarsizdir ve celiskili sonuclar gostermektedir. Bazi kontrollu hayvan calismalari aspartamin kanser riskini artirabildigini gosterirken, bu alismalarin cogu insanlar icin maksimum yeterli gunluk alimin cok uzerinde olan dozlarda aspartam kullanmistir. Insan katilimcilarla ilgili bazi (kucuk) calismalar potansiyel norodavranissal sorunlari gostermektedir fakat bu etkiler sadece cok yuksek alim seviyelerinde ortaya cikiyor gibi gorunmektedir. Insan denemelerine bakildiginda, aspartamin kan sekeri, insulin seviyeleri veya diger saglik belirtecleri uzerinde olumsuz etkileri olduguna dair herhangi bir kanit gorunmemektedir. Sonucta aspartamin % 100 guvenli oldugunu belirtmek zordur ve insan denemelerinin devam etmesi gercegi muhtemelen daha fazla arastirmanin gerekli oldugunu gostermektedir.
 


Konuyu Toplam 1 Üye okuyor. (0 Kayıtlı üye ve 1 Misafir)
 

Yetkileriniz
Konu Acma Yetkiniz Yok
Cevap Yazma Yetkiniz Yok
Eklenti Yükleme Yetkiniz Yok
Mesajınızı Değiştirme Yetkiniz Yok

BB code is Açık
Smileler Açık
[IMG] Kodları Açık
HTML-Kodu Kapalı
Trackbacks are Kapalı
Pingbacks are Kapalı
Refbacks are Kapalı





Tüm Zamanlar GMT +3 Olarak Ayarlanmış. Şuanki Zaman: 13:05.