Mustafa Kemal Atatürk’ün Kurduğu Fabrikalar


“Dışarıdan aldıklarımızı şimdi kendimiz yapıyoruz” sloganıyla yola çıkılan ve 386 sanayi kuruluşunu 10 yılda 1087’ye çıkaran bir dönem; cumhuriyetin ilk yılları…

1924 yılında fişek fabrikasının kurulmasıyla başlayan ve Mustafa Kemal Atatürk’ün sağlığı boyunca temelleri atılan sanayi hamlesiyle birlikte toplam üretim yüzde 80 arttı. Kömürde yüzde 100, kromda yüzde 600, diğer madenlerde yüzde 200 artış yaşandı. Demir üretimi 0’dan, evet sıfırdan 180 bin tona çıktı ve şeker üretimi 200 kat arttı. Atatürk’ün dehası ve ileri görüşlülüğüyle kurulan kömür, çimento, şeker, uçak, ipek ve deri fabrikaları sayesinde Kurtuluş Savaşı’ndan henüz çıkmış Türkiye kalkındı.

Sonra ne mi oldu? Mustafa Kemal Atatürk’ten miras kalan bu fabrikaların çoğu ya kapatıldı, ya özelleştirildi ya da satıldı. Çok uzağa gitmeye gerek yok, geçtiğimiz yıllarda 14 şeker fabrikasının satışa çıkarılması çok tartışıldı; yine geçtiğimiz yıllarda havagazı fabrikasının yıkımı sonrası yaşananları da hatırlarsınız. Cumhuriyetin ilk yıllarında ağır sanayi üretimini yüzde 152 artıran ve kalkınmamızın anahtarı olan bu fabrikaların bir kısmının yerinde artık yeller esiyor.

İşte “Devlet fabrika kurmalı mı?” sorusunun en güzel yanıtı, aşağıdaki fabrikalar:



1. Ankara Fişek Fabrikası (1924)





2. Gölcük Tersanesi (1924)




3. Şakir Zümre Fabrikası (1925)



4. Eskişehir Hava Tamirhanesi (1925)





5. Alpullu Şeker Fabrikası (1926)




6. Uşak Şeker Fabrikası (1926)



7. Kırıkkale Mühimmat Fabrikası (1926)




8. Bünyan Dokuma Fabrikası (1927)





9. Eskişehir Kiremit Fabrikası (1927)




10. Kırıkkale Elektrik Santrali ve Çelik Fabrikası (1928)





11. Ankara Çimento Fabrikası (1928)



12. Ankara Havagazı Fabrikası (1929)



13. İstanbul Otomobil Montaj Fabrikası (1929)



14. Kayaş Kapsül Fabrikası (1930)



15. Nuri Killigil Tabanca, Havan ve Mühimmat Fabrikası (1930)





16. Eskişehir Şeker Fabrikası (1934)



17. Turhal Şeker Fabrikaları (1934)




18. Konya Ereğli Bez Fabrikası (1934)




19. Bakırköy Bez Fabrikası (1934)



20. İzmit Paşabahçe Şişe ve Cam Fabrikası (1934)





21. Zonguldak Kömür Yıkama Fabrikası (1934)




22. Keçiborlu Kükürt Fabrikası (1934)




23. Isparta Gül Yağı Fabrikası (1934)



24. Paşabahçe Şişe ve Cam Fabrikası (1935)




25. Kayseri Bez Fabrikası (1934)





26. İzmit Kağıt ve Karton Fabrikası (1934)



27. Nazilli Basma Fabrikası (1935)



28. Bursa Merinos Fabrikası (1935)



29. Gemlik Suni İpek Fabrikası (1935)




30. Ankara Çubuk Barajı (1936)





31. Nuri Demirağ Uçak Fabrikası (1936)



32. Malatya Sigara Fabrikası (1936)



33. Karabük Demir Çelik Fabrikası (1937)




34. Divriği Demir Ocakları (1938)



35. Sivas Çimento Fabrikası (1938)




Bunların yanı sıra fotoğraflarına ulaşılamayan Bursa Süt Fabrikası, Zonguldak Taş Kömür Fabrikası, Barut, Tüfek ve Top Fabrikası, Bitlis Sigara Fabrikası, Malatya Bez Fabrikası ve İzmir Klor Fabrikası da Cumhuriyetimizin kurucusu Büyük Önder Mustafa Kemal Atatürk'ün ileri görüşlülüğü ve dehasıyla kurulmuştur.


Not: Fotoğrafların bir kısmı temsilidir.

Alıntı.