Zincirleme Kıyas Nedir?

Birkaç kıyasın art arda gelmesiyle oluşan ve ikiden daha fazla öncülü olan kıyaslara, zincirleme kıyas denir. Bu kıyaslarda, bir kıyasın sonucu onu izleyen ilk kıyasın ilk önermesi olur.

Zincirleme kıyas, ileriye doğru ve geriye doğru olmak üzere iki biçimdedir. Önce gelen kıyasın sonucu, sonra gelen kıyasın büyük önermesi olursa buna ileriye giden zincirleme kıyas, önce gelen kıyasın sonucu sonra gelen kıyasın küçük önermesi olursa buna geriye giden zincirleme kıyas adı verilir.

İleriye giden zincirleme kıyas örneği:

Bütün canlılar varlıktır.
Bütün hayvanlar canlıdır.
Bütün hayvanlar varlıktır.
Bütün hayvanlar varlıktır.
Bütün kafadanbacaklılar hayvandır.
Bütün kafadanbacaklılar varlıktır.
Bütün kafadanbacaklılar varlıktır.
Bütün örümcekler kafadanbacaklıdır.
O hâlde bütün örümcekler varlıktır.

Bunu şu şekilde sembolleştirerek daha net hâle getirebiliriz:

Bütün B'ler A'dır.
Bütün C'ler B'dir.
Bütün C'ler A'dır.
Bütün C'ler A'dır.
Bütün D'ler C'dir.
Bütün D'ler A'dır.
Bütün D'ler A'dır.
Bütün E'ler D'dir.
O hâlde bütün E'ler A'dır.

Geriye giden zincirleme kıyas örneği:

Bu nehir gürültü yapıyor.
Gürültü yapan, hareket ediyordur.
Bu nehir hareket ediyor.
Bu nehir hareket ediyor.
Hareket eden donmamıştır.
Bu nehir donmamıştır.
Bu nehir donmamıştır.
Donmamış olan ağırlık taşıyamaz.
Bu nehir ağırlık taşıyamaz.

Alinti