|
|
14 Ağustos 2020, 10:22
|
#1 |
  |
Siyanur: Tanimi, Tehlikeleri Ve Zehirlenme Tedavisi
Siyanur; hizli etki eden bir zehir olarak pek cok kisi tarafindan bilinen bir zehir cesididir ve bu zehrin ismi genellikle cinayet roman veya filmlerinde cok fazla gecmektedir. Ancak bu toksine gunluk kimyasallardan ve hatta yaygin gidalardan bile maruz kalma riski vardir. Bu yazida siyanurun ne oldugu, nasil zehirledigi, ne kadar olumcul oldugu, zehirlenmeden once ne kadar surdugu ve siyanur zehirlenmesine bir care olup olmadigini ile ilgili bilgiler vardir.
Siyanur Nedir? Siyanur terimi, bir karbon-nitrojen (CN) bagi iceren herhangi bir kimyasala karsilik gelir. Siyanur cok fazla madde siyanur bulunmaktadire fakat, bunlarin tamami olumcul zehir degildir. Sodyum siyanur (NaCN), potasyum siyanur (KCN), hidrojen siyanur (HCN) ve siyanojen klorur (CNCl) oldurucudur, ancak nitril adi verilen binlerce bilesIk siyanur grubunu icerirken yine de hepsi toksIk degildir. Sitalopram (Celexa) ve simetidin (Tagamet) gibi farmasotik olarak kullanilan nitrillerde siyanure rastlamak mumkundur. Nitriller, metabolik bir zehir gorevi goren grup olan CN, iyonunu hemen salmadiklari icin tehlikeli degildir. Siyanur Nasil Zehirler? Kisaca siyanur, hucrelerin enerji molekulleri yapmak icin oksijen kullanmasini engellemektedir. Siyanur iyonu CN,, hucrelerin mitokondrilerindeki sitokrom C oksidazdaki demir atomuna baglanir . Bu geri donusu olmayan bir sekilde hareket eden bir enzim nakil icin olan isi yaparken sitokrom C oksidaz onlenmesidir ve onleyici elektron oksijene elektron tasima zinciri aerobik hucresel solunum engellemektedir. Oksijen kullanma yetenegi olmadan mitokondri, enerji tasiyici adenozin trifosfat (ATP) uretemez. Kalp kasi hucreleri ve sinir hucreleri gibi bu tur enerjiye ihtiyac duyan dokular, tum enerjilerini hizla harcar ve olmeye baslar. Yeterince cok sayida kritik hucre oldugunde ise kisi zehirlenmis ve hayatini kaybetmis olur. Siyanure Maruz Kalma Siyanur bir zehir veya kimyasal savas ajani olarak kullanilabilir, ancak cogu insan istemeden siyanure maruz kalma riski ile karsi karsiyadi. Siyanure maruz kalma risklerinden bazilari sunlardir: • Manyok, lima fasulyesi, yucca, bambu filizleri, sorgum veya badem yemek • Elma cekirdegi, kiraz cekirdegi, kayisi cekirdegi veya seftali cekirdegi yemek • Sigara icmek • Yanan plastik solumak • Yanan komur solumak • Bir ev yanginindan dumani solumak • Asetonitril bazli urunler, yapay tirnaklari cikarmak icin kullanilir. • Su icmek, yemek yemek topraga dokunmak veya kirlenmis havayi solumak • Rodentisit veya diger siyanur iceren pestisitlere maruz kalmak Meyve ve sebzelerdeki siyanur, siyanojenik glikozitler (siyanoglikozitler) formundadir. Sekerler, bu bilesIklere glikosilasyon islemi yoluyla baglanarak serbest hidrojen siyanur olusturur. Farkli bircok endustriyel surec, siyanur icermekte ya da siyanuru uretecek su ya da hava ile reaksiyonda bulunabilecek bilesenler ihtiva etmektedir. Kagit, tekstil, fotokimya, plastik, madencilik ve metalurji endustrilerinin tumu siyanurle ugrasabilir. Bazi insanlar siyanurle iliskili aci badem kokusunu bildirir, ancak tum toksIk bilesIkler kokuyu uretmez ve herkes kokusunu alamaz. Siyanur gazi havadan daha az yogun oldugu icin yukselecektir. Siyanur Zehirlenmesinin Belirtileri Yuksek dozda siyanur gazinin solunmasi, hizla bilinc kaybina ve sIklikla olume neden olur. Ozellikle acil yardim saglanirsa daha dusuk dozlar hayatta kalabilir. Siyanur zehirlenmesinin semptomlari, baska kosullar veya herhangi bir kimyasal maddeye maruz kalmanin gosterdigi semptomlara benzer, bu nedenle siyanur zehirlenmesinin tek sebebinin sadece siyanur oldugu dusunulmemelidir. Her durumda, kisi kendini maruz kaldigini dusundugu faktorlerden uzaklastirmali ve derhal tibbi yardim almalidir. Belirtiler icin acil ortaya cikanlardan bazilari sunlardir: • Bas agrisi • Bas donmesi • Gucsuzluk • Bilinc bulanikligi, konfuzyon • Yorgunluk • Koordinasyon eksIkligi Daha yuksek dozlarda ve uzun sure maruz kalindigindaki belirtileri farkli olabilir. Bu belirtiler arasinda sunlar bulunmaktadir: • Dusuk kan basinci • Bilincsizlik • Konvulsiyon • Yavas kalp atis hizi • Akciger hasari • Solunum yetmezligi • Koma Siyanur zehirlenmesi ile olum yasanmasi, cogunlukla kalp ve solunum yetmezliginden kaynaklanmaktadir. Siyanure maruz kalan bir kisi, Prusya mavisinden (siyanur iyonuna demir baglanmasi) yuksek oksijen seviyelerinden, koyu veya mavi renkten kiraz kirmizisi bir cilde sahip olabilir. Ayrica cilt ve vucut sivilari badem kokusu verebilir. Siyanur Ne Kadar Olumculdur? Siyanurun ne kadar olumcul oldugu, maruziyet sekline, doza ve maruziyet suresine baglidi. Solunan siyanur, sindirilen siyanurden daha buyuk bir risk olusturur. Ciltle temasi, bilesige dokunmanin kazara bir kisminin yutulmasina neden olmasinin disinda (siyanur DMSO ile karistirilmadikca) o kadar onemli degildir. Kabaca bir tahminle, olumcul doz tam bilesige ve diger bircok faktore bagli oldugundan, yaklasIk yarim gram yutulan siyanur 160 kiloluk bir yetiskini oldurebilir. Bilinc kaybi ve ardindan olum, yuksek dozda siyanurun solunmasindan sonraki birkac saniye icinde ortaya cikabilir, ancak daha dusuk dozlar ve yutulan siyanur tedavi icin birkac saat ila birkac gun surebilir. Acil tibbi mudahale kritiktir. Siyanur Zehirlenmesinin Tedavisi Var midir? Cevrede nispeten yaygin bir toksin oldugu icin vucut az miktarda siyanuru detoksifiye edebilir. Ornegin, olmeden bir elmanin tohumlarini yiyebilir veya sigara dumanindan kaynaklanan siyanure dayanabilir. Siyanur zehir veya kimyasal silah olarak kullanildiginda tedavi doza baglidir. Yuksek dozda solunan siyanur, herhangi bir tedavinin yururluge girmesi icin cok cabuk oldurucudur. Solunan siyanur icin ilk yardim, kurbanin temiz havaya cikarilmasini gerektirir. Yutulan siyanur veya daha dusuk dozlarda solunan siyanur, siyanuru detoksifiye eden veya ona baglanan panzehirler uygulanarak karsilanabilir. Ornegin, dogal vitamin B12, hidroksokobalamin, siyanurle reaksiyona girerek idrarla atilan siyanocobalamin olusturur. Amil nitritin solunmasi, siyanur ve ayrica karbon monoksit zehirlenmesi kurbanlarinin solunmasina yardimci olabilir, ancak artik birkac ilk yardim cantasi bu ampulleri icerir. Kosullara bagli olarak, felc, karaciger hasari, bobrek hasari ve hipotiroidizm mumkun olsa da, tam iyilesme mumkun olabilir.
________________
Bizde Mutsuz Olalim ~
|
|
|
| Konuyu Toplam 1 Üye okuyor. (0 Kayıtlı üye ve 1 Misafir) | |
|
|
Normal
