[CeReN ✓]

Gercek hafiza, gorsel, sozlu veya baska turlu herhangi bir nitelikteki bir olayin gercek geri getirilmesidir. Gercek anilar surekli olarak yeniden yazilir (yeniden kodlanir). Diger yandan, yanlis bellek, gerceklesmemis bir olayin hatirlanmasi veya gercekten meydana gelen bir olayin carpitilmasi olarak tanimlanir. Aksi halde konfabulasyon, norolojik veya psIkolojik islev bozuklugundan dolayi kendisi veya cevresi ile ilgili yanlis anilarin, algilarin veya inanclarin olusmasidir. Bu surec sirasinda, hayal gucu ile hafiza arasinda karisIklik ve hatta gercek anilar arasinda kafa karisIkligi meydana gelebilir.
Yanlis (Sahte) Bellek Nedir, Ozelikleri Nelerdir?Gectigimiz on yildan beri sahte anilar olgusu ruh sagligi alaninda dikkatleri uzerine cekiyor. Ruh sagligi ve hukuk alaninda yapilan arastirmalar, duygularin sahte anilarin uretimini etkileyebilecegini ileri surdu. Bazi arastirmalar, cocuklarda duygusal anilarin geri getirilmesine dayanan bazi psIkoterapotik tekniklerin, gercekte gerceklesmemis olaylara iliskin canli anilar uretebilecegini gostermistir; ornegin, cocuklukta maruz kaldigi iddia edilen cinsel siddet vakalari gibi. Bu cocuklarin hafizasi yanlis sekilde yeniden yapilandirilabilir. Hukuki alanda, hafizanin isleyisi uzerindeki duygunun etkisi, adaletin uygulanmasini tehlikeye atabilir, cunku bir suc, ihlal veya herhangi bir siddete tanik olan kisi, anilarinin carpitilmasina maruz kalabilir.


Bununla birlikte, duygu ile sahte anilarin uretimi arasindaki iliskiyi otobiyografik anilarla test etmek zordur, cunku elde edilen bilgiler ile orijinal olayin ayrintilari arasinda ayrintili bir karsilastirma pratik olarak mumkun degildir.Sahte anilar, siradan gunluk yasamda da ortaya cikabilir (mutlaka patolojik veya travmatik durumlarda olmasi gerekmez). Ornegin, bu konusmada, “Dun sokakta bir arkadasla tanistim ve ‘Merhaba Brad, nasilsin?’ Dedim. Ve o, ‘Tesekkur ederim, ama benim adim Fred!’ Dedi. Bu, ornegin, sahte anilar hakkindaki denemeler uzerine bir gorevin yerine getirilmesi sirasinda kontrol deneklerinde gozlemlendigi sahte anilarin yuzdesidir.
Yanlis anilar, anilarin beyinde nasil insa edildiginin bir sonucudur. Milner ve meslektaslarinin oncu calismalarindan bu yana medial temporal lobunun buyuk bir kisminin cerrahi olarak cikarilmasindan sonra hafizasinda bircok spesifik degisIklik gosteren amnezik bir hasta olan HM’de, hafizanin tek bir varlik oldugu fikri destegi kaybediyor. Yasanmis deneyimlerin benzersiz engramlari oldugu dusunulen sey, o zamandan beri, anilari geri alma deneyimine yol acmak icin bir araya getirilmesi gereken bir dizi parcaya ayrildi. Bu parcalarin her biri, farkli kodlarla elde edilir ve elde edildikleri ve daha sonra hatirlanacaklari farkli baglamlara bagli olarak beynin farkli yerlerinde saklanir. Yani, geri alma islemi, kodlama ve geri alma sirasindaki harici ve dahili kosullara baglidir. Bellek ipuclari, giris durumunun ayrintilarini hatirlatir ve geri alma icin gerekli bir kosuldur.


Yanlis (Sahte) Bellek Nedir, Ozelikleri Nelerdir?Brainerd ve Reyna, hafizanin birkac sistemden olustugu fikrine uygun olarak bulanik iz teorisini (FTT) onerdiler. FTT’ye gore, epizodik bellek, literal sistem ve oz olarak adlandirilan iki bagimsiz ve paralel alt sistemden olusur. Bu iki alt sistem, bilgiyi farkli temsiller biciminde kodlayarak, gercek bellegi ve ozun bellegini olusturur. Gercek bellek bolumlerin belirli ve ayrintili ozelliklerini depolarken, oz bellek belirli olmayan anlami, ornegin anlam ve bolumlerin genel kaliplarini depolar. FTT icin, gercek anilar cogunlukla gercek anilarin geri kazanilmasindan kaynaklanir. Bu nedenle sahte anilar, oz anilarinin geri cagrilmasindan kaynaklaniyor olabilir.


Geleneksel olarak, sahte anilar, slaytlar, filmler ve cumleler gibi materyaller kullanilarak, olusumlarini artiran cesitli deneysel prosedurler yoluyla arastirilmistir. Son on yilda, yaygin bir metodoloji, iliskili kelimelerin listesidir. DRM kisaltmasiyla bilinen bu prosedur, Roediger ve McDermott tarafindan Deese tarafindan yillar once (1959) yapilan onceki calismalara dayanarak gelistirilmistir. DRM, ezberlenmek (calisma asamasi) ve daha sonra taninmak (test asamasi) icin sunulan sozcuk listelerinden olusur. Bunun icin, tanidik olsa da olmasa da tanimanin dogru mu yanlis mi oldugunu degerlendirecek sekilde notr ve duygusal icerikli (olumlu ve olumsuz) standartlastirilmis sozel uyaricilar (kelime listeleri) benimsenir. Tematik olarak iliskili kumeler halinde uyaricilari organize etmenin bu yontemi, guclu yanlis tanima etkileri ureten onceki arastirmadan esinlenmistir.
Bu tur sahte anilarin, kavramsal olarak iliskili kelimelerin veya “esas” bilginin otomatik olarak etkinlestirilmesinden kaynaklandigi dusunulmektedir. Bu nedenle, calisma asamasinda kelimeleri okurken, insanlar hedef kelimeleri kelimesi kelimesine temsiller (belirli ve ayrintili ozellikler, ornegin ses, yazim) ve ozun temsilleri (genel ozellikler ve belirsiz, ornegin anlam) araciligiyla kodlar. Test asamasinda, insanlar gercek ve oz izlerini alarak hedef kelimeleri (gercek bellek) hatirlar veya tanir, ancak yalnizca oz izlerini geri alarak kritik kelimeleri (sahte bellek) hatirlar veya tanir. FTT, DRM prosedurunu kullanan arastirmalardan elde edilen sonuclarin yorumlanmasinda, ornegin notr kelimeler icin yanlis anilarin uretiminde triazolam ve skopolaminin etkilerini degerlendiren calismalarda yaygin olarak kullanilmaktadir.


Katilimcilarin, sunumlari epizodik olarak hatirlanan ogeleri yalnizca tanidik gorunenlerden ayirt etmeleri gereken tanima gorevlerinde, bu onlarin tam bir bellege sahip olmadigi anlamina gelir. Daha once sunulmamis olan ogeleri iceren bir listede (tanima asamasi) daha once sunulan (calisma asamasi) uyaranlari (sozcukler veya resimler) tanirlar. Mevcut tanima bellegi modelleri, tanimanin hem asinalik hem de hatirlamayi icerdigini dusunmektedir. Asinalik, hatirlamadan daha hizli isliyor gibi gorunuyor ve hizli bir tanima karari olarak tanimlaniyor. Bazi yazarlar “hatirla” ve “bil” i sirasiyla farkli surecleri, hatirlama ve asinaliklari yansitan yanitlar olarak yorumlar. Yanlis (Sahte) Bellek Nedir, Ozelikleri Nelerdir?Uyaranlarin farkli duygusal boyutlarda siniflandirilmasi da gereklidir, cunku bazi calismalar degerlik ve uyarilmanin farkli bilissel surecler ve noral mekanizmalar yoluyla geri getirme indekslerini etkiledigini gostermistir. Degerlilik ve uyarilmanin hatirlamayi iyilestirdigi, uyarilmanin ise asinaligi artirdigi varsayilmaktadir. Diger yandan, gercek anilar (olaylar veya dusunceler) genellikle geri kazanilan deneyimler ve asinalik duygulari ile iliskilendirilirken, sahte anilar asinalik hissi ve hicbir farkli bilinc durumu olmamasi ile karakterize edilir.

Bir tanima testi sirasinda, katilimcilarin bir epizodik bellek calismasi sirasinda meydana geldiklerine iliskin bilincli bir geri cagirmanin eslik ettigi ogeleri tanidiklarinda “hatirla” cevabi verdigi bir karar verme sureci gerceklesir. Bununla birlikte diger yandan, herhangi bir ayrintiyi cagristirmayan, ancak diger temeller tarafindan taninan maddelere “bil” cevabi veriyorlar. Katilimcilara “hatirla-bil” denemesi icin verilen ayrintili talimatlar onceki calismalarda elde edilebilir.

ALİNTİ ~

[EsrarLı ✓]

emeğine saglık insanda da böyle bellek varmıki daha alası vardır bence

[CeReN ✓]

Mustafa Nickli Üyeden Alıntı

emeğine saglık insanda da böyle bellek varmıki daha alası vardır bence

Tskler.