[CeReN ✓]

Tatrrazin ya da ticari etiketlerdeki adiyla Yellow No.5 (E102) sari ya da turuncu renk veren yapay bir azo gida boyasidir. Kullanim amaci gidalarin, ozellikle sekerlemelerin, gazli iceceklerin ve kahvaltilik gevrekler gibi yuksek derecede islenmis gidalarin daha taze, lezzetli ve istah acici gorunmesini, estetik olarak cekici hale gelmelerini saglamaktir. Yapay gida boyalari dogal gida boyalarindan daha ucuz ve daha erisilebilirdir. Tartrazin, petrol urunlerinden elde edilen, C16H9N4Na3O9S2 formulune sahip bir azo bile******************. Genel olarak dogal gida boyalarinda bulunan karbon, hidrojen ve azota ek olarak sodyum, oksijen ve kukurt de icerir. Bunlarin hepsi dogal olarak olusan elementlerdir fakat dogal boyalar petrolun yan urunlerinden yapilan tartrazin kadar stabil (kararli) degildir. FDA, 1969 ve 1994 yillari arasinda gidalarda ve asagidaki urunlerde tartrazin kullanimini onaylamistir:
-Agizdan alinan ilaclarda
-Topikal ilaclarda
-Makyaj malzemelerinde
-Goz bolgesi tedavilerinde

Tartrazinli Gida Tuketmek Guvenilir midir?
Kozmetiklerde ve diger urunlerde bulunabilen tartrazin gibi gida boyalari cilt yoluyla bir miktar emilebilir. Son yillarda diger bazi gida boyalariyla birlikte tartrazinin guvenilirligi sorgulanmaya baslamistir. Farkli ulkelerdeki duzenleyici kurumlarin tartrazinin guvenilirligi hakkinda farkli gorusleri vardir. Calismalar, cocuklarda hiperaktiflik semptomlariyla gida boyalari iceren meyve sulari arasinda olasi bir baglanti bulmustur. Arastirmalar ayrica gida boyalarinin zaman icinde orta ila yuksek miktarda zararli etkilere sahip olabilecegini gostermektedir. Avrupa Birligi (AB) Gida Standartlari Ajansi, okul Oncesi ve okul cagindaki cocuklarda hiperaktiviteyi gida boyalarina baglayan, cigir acan bir 2007 calismasinin yayinlanmasinin ardindan alti gida boyasini cocuklar icin guvensiz kabul etmistir. AB’de, asagidakileri iceren tum gidalar icin bir uyari etiketi bulunmasi zorunludur:
-Yellow 5
-Yellow 6
-Kinolin sarisi
-Karmoisin
-Red 40 (Alura kirmizisi)
-Ponso 4R
Tartrazin Avusturya ve Norvec’te tamamen yasaklanmistir.



Tartrazinin Yan Etkileri
Tartrazinin uzun suredir bircok olumsuz reaksiyonun nedeni oldugundan suphelenilmektedir fakat bunlarin cogu literaturde fazla destek almamistir. Duyarli olan hastalarda tartrazin kullaniminin sebep oldugundan suphe duyulan reaksiyonlardan bazilari sunlardir:
-Urtiker (kurdesen)
-Anjiyoodem (alerjik reaksiyon durumunda histamin salgilanmasinin neden oldugu dudaklarin, dilin, bogazin ve boynun sismesi)
-Astim
-Atopik dermatit (alerjilere bagli deri dokuntuleri)
-Gida intoleranslari
-Hiperaktif davranislar
En son arastirmalar, ozel testlere tabi tutuldugunda alerjik hastalarin ancak % 1’inin tartrazine karsi tepki verdigini bulmustur. Calismalar ayrica astim ve aspirin alerjisi olan hastalarin tartrazin gibi azo boyalara karsi daha yuksek alerji insidansina sahip olabilecegini dusundurmektedir. Buna ragmen bazi randomize, kontrollu calismalar astim ve aspirin duyarliligi olan hastalarda tartrazin kullanimi icin yuksek bir risk bulmamistir. Cogu zaman, bazi antihistaminikler ve kortikosteroidler gibi tartrazine karsi siddetli alerjik reaksiyonlari tedavi etmek icin kullanilan ilaclar bile tartrazin icerebilir, semptomlari daha da kotulestirebilir.

Tartrazin NorotoksIk Etki Gosterebilir
Tartrazin, en azindan sicanlar icin bir norotoksin (beyindeki hucrelere toksIk etki gosteren) gibi gorunmektedir. Tartrazinin sicanlarda sinir sistemini uzaysal bellek ve daha farkli sekillerde etkiledigi dusunulmektedir. 2017 yilinda yapilan bir arastirma, E vitamini verilmesinin en azindan yavru sicanlarda tartrazinin neden oldugu yapisal ve davranissal degisIklikleri onleyebilecegini bulmustur. Deney ortamindaki sicanlara tartrazin verildiginde beyin norotransmitterlerinde eksilme ve malondialdehit duzeylerinde belirgin derecede artis gibi bir dizi bulguya rastlanmistir. Beyinde artan hucre olumleri de kaydedilmistir ancak bu degisIkliklerin onemi kesin degildir.

Cocuklarda Hiperaktivite ve Davranis Sorunlari
Tartrazinin sican yavrularinda yaptiklarina benzer sekilde insan yavrularinda da davranissal degisIkliklere neden olup olamayacagini degerlendiren birkac calisma yapilmistir. Bazi calismalar, cocuklarda davranis degisIkliklerine neden olmasi icin gunde 50 miligram (mg) gida boyasinin yeterli oldugunu gostermektedir. Bu, bir gunde tuketilmesi zor bir miktar gibi gorunebilir fakat gunumuzde mevcut goz alici, tamamen aromali islenmis gidalar bulundugundan dolayi o kadar da zor degildir. 2004 ve 2007 yillari arasinda, uc donum noktasi calismasi gida renklendiricileri ile tatlandirilmis meyve sulari ve cocuklarda hiperaktif davranis arasinda bir iliski oldugunu ortaya koymustur. Bunlar Southampton Calismalari olarak bilinir. Southampton Calismalarinda, okul oncesi ve 8-9 yas arasi gruplara farkli karisim ve miktarlarda yapay boya iceren meyve sulari verilmistir. Bir calismanin sonuclari, tartrazin iceren karisim verilen okul oncesi cocuklarin, plasebo verilen okul oncesi cocuklara kiyasla cok daha yuksek bir hiperaktivite puanina sahip oldugunu gostermistir. Etkilenen sadece okul oncesi cocuklar olmamistir, gida boyalari iceren karisimlari alan 8-9 yasindaki cocuklar da almayanlardan daha fazla hiper davranis belirtisi gostermistir. Aslinda, arastirmacilar deney grubundaki tum cocuklarin hiperaktif davranislarinda hafif artislar oldugunu bulmuslardir. Bu, daha fazla arastirilmaya deger bir konudur. Son 50 yilda sentetik gida boyalarinin kullaniminin yuzde 500 artmasi ve ayni zamanda DEHB (Dikkat EksIkligi ve Hiperaktivite Bozuklugu) gibi davranissal sorunlarin artmis olmasi endise uyandirmaktadir. Yine de, bu sure zarfinda yapay gida boyalarinin benimsenmesinin otesinde bircok degisIklik yapilmistir, bu korelasyonlarin ve diger olasi baglantilarin bircogu cogunlukla varsayimdir.

Tartrazinin DNA Uzerindeki Etkileri
DNA onarimini arastiran bir calisma, tartrazinin sitotoksIk etkisi olmadigini fakat incelenen tum konsantrasyonlarda onemli genotoksIk etkileri oldugunu bulmustur. Su da var ki insanlarin DNA’lari hasar gordugunde bile bu hasari giderebilecek bircok onarim sistemi (tumor baskilayici genler icinde kodlanmis proteinler gibi) mevcuttur. Tartrazinin incelendigi calismada, hasarin buyuk kisminin tamir edilmeye uygun oldugu fakat tartrazine maruz kalmayanlarin aksine maruz kalanlarda 24 saat sonra bile bazi hasarlarin devam ettigi bulunmustur. Sonuc olarak tartrazine uzun sure maruz kalmak karsinogenezi (kanser olusumunu, normal hucrelerin kanserli hucreler olusturmasini) tetikleyebilir.

Tartrazin ve Kanser Arasindaki Baglanti
2015 yilinda yapilan bir arastirma, insan beyaz kan hucrelerinin tartrazinden nasil etkilendigini incelemistir. Arastirmacilar, bu gida boyasinin beyaz kan hucreleri icin hemen toksIk olmasa da, DNA’ya zarar verdigini ve hucrenin zamanla mutasyona ugradigini bulmustur. Boyaya uc saat maruz kalindiktan sonra test edilen her konsantrasyonda tartrazin insan beyaz kan hucrelerine zarar vermistir. Arastirmacilar en yuksek konsantrasyona maruz kalan hucrelerin kendilerini onaramadiklarini belirtmislerdir. Bu tumor buyumesini ve kanser gibi hastaliklari daha olasi hale getirebilir. Arastirmacilar, gastrointestinal sistem hucrelerinin dogrudan tartrazine maruz kaldiklarinda, bu hucrelerde kanser gelisme olasiliginin daha yuksek olabilecegi sonucuna varmislardir. Besinlerle alinan gida boyalarinin cogu kolonda (kalin bagirsakta) metabolize olur, bu nedenle kolon kanseri daha buyuk risk altinda olabilir. Yine de bu calismanin dogrudan insan vucudunda degil insan vucudundan izole edilen hucrelerde yapildigi bilinmelidir.



Gebelikte Tartrazin
Yapay gida boyalarina prenatal (dogum onceki donemde) maruz kalmanin olasi etkileri hakkinda cok fazla sey bilinmese de birkac calisma hamilelik sirasinda tartrazine maruz kalan sicanlarin motivasyonunda azalma ve kaygi gibi bazi problemler ortaya ciktigini bulmustur. Bu, tartrazinin insan yavrularinda problem yaratma potansiyeli oldugu anlamina gelmez. Sicanlar ve insanlar acikca farklidir. Sicanlarda sorunlara neden olan fakat insanlarda olmayan veya tam tersine neden olan bazi maddeler vardir. Bununla birlikte, bu hayvan calismalarindan cikan sonuc daha fazla bilgi elde edilinceye kadar bu konunun daha fazla arastirilmasinin onemli oldugudur.

Tartrazin Iceren Gidalar ve Gida Etiketleri
Boyali, cekici icecekler, unlu mamuller ve sekerlemeler gibi gidalar tartrazinin oldukca belirgin kaynaklari gibi gorunebilir fakat bazi gida kaynaklari yaniltabilir. Ornegin, buzdolabinda bulunan bir tursu kavanozunun icinde tartrazin bulunmasini kimse beklemez fakat icerebilirler. Diger surpriz kaynaklar arasinda ilaclar, agiz gargaralari ve dis macunlari bulunur.
Bircok urunun icerik listesi olusturulurken dondurma ve tatlilar gibi bazi besinlerin iceriginde olsa bile etiketlerinde tartrazine her zaman yer verilmez. Asagidakiler tartrazin iceren bazi gidalar belirtilmistir:
-Bazi kahvaltilik gevrekler
-Onceden paketlenmis makarna karisimlari
-Islenmis hamur isleri
-Bazi ekmekler ve tost ekmekleri
-Kek karisimlari
-Ticari turtalar, kekler, corekler
-Ticari zencefilli kurabiye ve kekler
-Damla cikolatalar
-Parlak renkli sekerlemeler, pasta susleri
-Yemeye hazir konserve pudingler
-Pisirilmeye hazir toz pudingler
-Hazir corba karisimlari
-Bazi dondurmalar ve serbetler
-Bazi seker kaplamalari
-Sert sekerlemeler
-Renkli marshmallowlar
-Aromali, carpici renklere sahip gazli icecekler ve meyve sulari
-Aromali toz icecek karisimlari
-Sakizlar
-Joleler
-Bazi marmelatlar ve receller
-Hardal
-Balli, zencefilli, limonlu bircok urun

Tartrazin Tuketimi Nasil Azaltilabilir?
Tartrazine karsi hassasiyeti ya da alerjisi oldugu bilinen hastalar tartrazin katkili gida, ilac ve kozmetik urunlerinden kacinilmasi gerekip gerekmedigini doktorlariyla goruserek ogrenmelidir. Tartrazinden baska diger yapay renk vericiler de cok dikkat cekmektedir. Bircok ulke gidalarda azo boyalarinin kullanimini yasaklamistir ve bu boyalarin kullanimi ihrac edilen gida kaynaklarinda oldukca iyi duzenlenmistir. Tartrazin aliminin azaltilabilmesi icin gida etiketleri daha sIk kontrol edilmelidir. Tartrazinden baska asagidaki ticari kod ve isimleri verilen diger gida boyalarini iceren besinlerden de uzak durulmalidir:
-Sunset Yellow (Gunbatimi sarisi, Yellow 6: E 110)
-Kinoline sarisi (E 104)
-Blue 1 (Brillant blue No. 1 ya da E 133)
-Blue 2 (indigotin): (Indigo karmin: E132)
-Green 3 (Fast gren FCF: E 143)
-Green S ( E 142)
-Patent mavisi (E 131)
-Brown HT (E 155)
-Red 40 (Alura kirmizisi: E 129)
-Eritrosin (Red No. 3 ya da E 127)
-Azorubin ( Karmosin: E 122)
-Ponso 4R (Konisal Kirmizi: E 124)
-Brilliant Black (E 151)
Gida endustrisindeki bircok markanin dogal renklere gecis yaptigini bilmek az da olsa guvence verebilir. Artik bazi daha buyuk sirketler bile yapay gida boyalarini asagidaki alternatiflerle degistirmektedir:
-Karmin
-Kirmizibiber (Yellow 5 icin dogal alternatif)
-Annatto
-Pancar ozu
-Likopen (Domates kaynakli)
-Safran
-Havuc yagi
Dogal renklerin sihirli bir degnek olmadigi unutulmamalidir. Ornegin, karmin, herkesin yemeye istekli olmadigi ezilmis boceklerden elde edilir. Tropik bolgelerde bulunan achiote (Bixa orellana) agacinin tohumlarindan elde edilen, zerdecal ve safran gibi sari, turuncu tonda renkler veren annatto’nun bazi insanlarda alerjik reaksiyonlara neden oldugu bilinmektedir.
Beslenmeden tartrazini (diger ticari etiket adiyla Yellow 5’i) cikartmak veya azaltmak icin asagidaki orneklerde goruldugu gibi bazi basit cozumler ise yarayabilir:
-Satin alinan narenciyeli gazli icecekler yerine evde yapilan limonatalar tercih edilebilir. Evde yapilan limonata seker icerebilse de en azindan gida boyasi icermeyecektir.
-Paketlenmis makarna karisimlarindan vazgecilip bunun yerine, tam tahilli eriste satin alinabilir ve ev yapimi makarna yemekleri yapilabilir. Evde lezzetli ve daha saglikli bir karisim hazirlanabilir.
Sonuc olarak FDA ve en iyi arastirmacilar kanitlari gozden gecirmisler ve tartrazinin insan sagligi icin acil bir tehdit olusturmadigi sonucuna varmislardir fakat arastirmalar bu boyanin ozellikle onerilenden daha buyuk miktarlarina maruz kalindiginda hucrelere zarar verebilecegini dusundurmektedir. Arastirmalarin sonuclarindan ve aciklananlardan endise duyanlar icin yapilabilecek en iyi seylerden biri islenmis gidalari azaltmak ya da hic almamaktir. Bunun yerine avokado gibi saglikli yaglar, rafine edilmemis tahillar, meyve ve sebzeler, omega 3 gibi yag asitleri (somon gibi baliklarda bulunur), keten tohumu, tavuk, hindi gibi yagsiz etler ve proteinler ve benzeri islenmemis gidalarin daha fazla tuketimi hedeflenmelidir. Bu yiyecekler acisindan zengin bir beslenme daha uzun sure tok tutacaktir. Tok tutmasi renkli, paketlenmis gidalardan etkilenme olasiliginin dusuk olmasi anlamina gelir. Ayrica, islenmemis yiyecekler huzur verecektir cunku supheli bir gida boyasi alinip almadigi konusunda endiselenmeye gerek kalmayacaktir.

[CarlsBerg ✓]

Güzel paylaşım emeğine sağlık

[CeReN ✓]

isTaNbLuE Nickli Üyeden Alıntı

Güzel paylaşım emeğine sağlık

tşkler.

[CarlsBerg ✓]

CeReN Nickli Üyeden Alıntı

tşkler.

Rİcalar efendim