[CeReN ✓]

Sceletium tortuosum Guney Afrikada yetisen etli bir bitkidir. Yerel halk geleneksel olarak bu bitkiyi kanna, channa veya kougoed adi verilen tibbi formuna fermente etmis ve aclik, susuzluk, agriyi hafifletmek icin cignemislerdir. Yuzlerce yillik kullanim raporlari incelendiginde, avcilar ve ciftciler agriyan bacaklarini kanna ile yikamaktadirlar. Kanna ayrica psIkoaktif bir bitkidir: kaygi ve stresi azaltmak icin kullanilir, ancak ne halusinojenik ne de bagimlilik yapici degildir. Modern bilimsel arastirmalar kanna’nin aslinda cok yararli bir bitki olabilecegini dusundurmektedir. Aktif bilesIkleri anksiyete ve depresyona yardimci olabilir, ruh halini iyilestirebilir ve agriyi oldurebilir. Bu yazida kanna bitkisinin bilesenleri, kullanimlari ve yan etkileri uzerine bilgiler bulunmaktadir.
Kanna bitkisinin faydalari oldugu ve olmadigi yonunde iki farkli arastirmaci grubu bulunmaktadir ve savunduklari teoriler su sekildedir:
Faydasi oldugunu iddia edenlerin dusunceleri:
• Sakin ve odak duygularini tesvik eder
• Agriyi hafifletebilir
• Acligi bastirir
• Geleneksel kullanimin uzun tarihi
• Test edilen tum dozlarda guvenlidir
• Bir salon bitkisi olarak yetistirilebilir
Faydasi olmadigini iddia edenlerin dusunceleri:
• Cok sinirli sayida modern arastirma yapilmistir
• Herkes icin etki gostermez
• Ilk kez kullananlarda bulantiya neden olabilir
• Potansiyel olarak tehlikeli ilac etkilesimleri yapabilir
• Klinik calismalarda onemli yanlilik riski vardir

Bilesenler
Kanna’nin en onemli kimyasal bilesIkleri alkaloidlerdir: mesembrin, mezembrenon, mesembrenol, mesembranol, epimesembranol ve tortuosamin. Bunlardan mesembrin ve mezembrenonun en aktif oldugu dusunulmektedir.



Hareket Mekanizmasi
Serotonin geri alim inhibisyonu
Serotonin, beyinde ve vucudun geri kalaninda cok cesitli onemli islevlere sahip bir norotransmitterdir. Ruh halini, uykuyu, yiyecek alimini ve cesitli davranislari duzenlemektedir. Beynin belirli kisimlarindaki dusuk serotonin seviyeleri veya aktivitesi ruh halini kotulestirebilir ve depresyona yol acabilir. Ote yandan, spesifik serotonin reseptorlerini aktive etmek guclu mistisizm ve onem duygulari olan bir psIkedelik durumu tetikleyebilir. Kannadan alinan mesembrin bir serotonin geri alim inhibitorudur: serotoninin noronlarda emilmesini ve gizlenmesini onler. Bu, potansiyel olarak serotoninin daha uzun sure aktif kalmasina ve beyin uzerinde daha guclu bir etkiye sahip olmasina izin verebilir. Bu, bilimsel olarak dogrulanmamis olmasina ragmen, bazi kullanicilarin bildirdigi kanna’nin zihin genisletici etkilerini de aciklayabilir.
VMAT2 aktivasyonu
VesIkuler monoamin tasiyici 2 veya VMAT2, norotransmitterleri hucrenin disina tasiyan, etkilerine sahip olabildikleri bir proteindir. Beyindeki VMAT2, dopamin, serotonin ve GABA gibi molekulleri tasir ve boylece aktive etmektedir.Bir calisma, mezembrinin VMAT2 aktivitesini arttirdigini gostermektedir. Eger dogruysa, kanna mevcut serotonini iki sekilde artirabilir: her hucre tarafindan salinan serotonin miktarini artirarak ve yeniden emilen miktari azaltarak. VMAT2, beynin farkli bolgelerinde cesitli farkli norotransmitterler serbest birakir; kanna’nin bu diger molekuller uzerindeki etkileri arastirilmamistir.
PDE4 inhibisyonu
Serotoninin artmasina ek olarak, mezembrenon da fosfodiesteraz 4 veya PDE4 adi verilen bir enzimi bloke ederek vucuttaki enerji kullanimini artirir. PDE4, sIklik adenosin monofosfat veya cAMP adi verilen bir haberci molekulu parcalar. cAMP enerji dengesi icin cok onemlidir, hucrelerdeki anahtar metabolik kontrolorler arasindadir. cAMP yag yakimini arttirir ve glukagon, adrenalin ve bagisIklik hucrelerine etki eder. Ayni zamanda uzun omurlu anilar olusturan bir yolu da harekete gecirir. Mezembrenon PDE4’u bloke ettiginde, kanda daha uzun sure daha fazla cAMP saglar ve cAMP’in etkilerini arttirir.
Reseptor aktivasyonu
Sicanlarda, Sceletium tortuosum ozutunun aktif bilesIkleri ayrica GABA, opioidler, kolesistokinin, prostaglandinler ve melatonin reseptorlerini aktive etmistir. GABA beyin aktivitesini yatistirir ve kaygiyi azaltabilir; dogal opioidler agriyi oldurur ve refah duygusu yaratir; kolesistokinin acligi azaltir ve bagirsakta iltihabi onler ve melatonin uyku kalitesini artirir. Prostaglandinler karmasIk molekullerdir, ancak reseptor Sceletium aktive eder (EP4) bagirsak sagligini destekleyebilir ve tum vucut iltihabini onleyebilir. Sicanlarda bu kadar yaygin aktivasyonu tetiklemek icin yuksek dozlarda Skeletium veya mesembrin kullanilmis fakat bu etkiler insan denemelerinde gozlenmemistir.

Guvenlik Konulari ve Ilac Etkilesimleri
Kanna nispeten guvenli kabul edilir. Gunde vucut agirliginin kg’i basina 6 mg veya ortalama bir yetiskin insanda 420 mg’a kadar hicbir yan etki beklenmez; ancak, bazi insanlar bitki kullanmaya basladiginda bulanti yasayabilir. Geleneksel uygulayicilara gore, cogu insan bir veya iki dozdan sonra kanna ya alismaktadir. Cocuklara kanna vermenin guvenligi konusunda hicbir toksIkoloji calismasi yapilmamistir. Geleneksel uygulayicilar, bebeklere uyumalarina yardimci olmak icin kucuk miktarlarda kanna verir, ancak yeterli guvenlik verisi olmadigi icin bu tavsiye edilmez. Cocuklara biyoaktif takviyeler vermeden once doktorla konusulmasi gerekir. Benzer sekilde, hamile kadinlar geleneksel olarak bulanti ve hazimsizligi gidermek icin kanna cignedi. Bununla birlikte, cocuklarda oldugu gibi, hamile veya emziren annelerde kanna’nin guvenlik profili arastirilmamistir. Bu nedenle dikkatli olunmasi onerilir.
Hem geleneksel bilgiye hem de sican calismalarina gore, kanna bagimlilik yapmaz. Sicanlar, bagimlilik yapan bir ilac arayacaklari gibi bitkiyi aktif olarak aramazlar; coklu anekdot raporlarinda, insanlar aniden yan etki veya yoksunluk semptomlari olmadan kanna almayi birakmislardir.

Kanna ve Evcil Hayvanlar
Bir Japon arastirma grubu kanna’nin kediler ve kopekler icin guvenligini inceledi ve kopeklerde gunde vucut agirliginin kg’i basina 10 mg ve kedilerde 100 mg/kg/gun dozunda toksIk etki bulamamistir. 50 kiloluk bir kopek icin 10 mg/kg, 227 mg’a esdegerdir; 100 kilo/kg, 10 kiloluk bir kedi icin 454 mg’a esdegerdir. Hicbir calisma kopeklere veya kedilere kanna vermenin faydali oldugunu bulamamistir, bu yuzden verilmesi onerilmez.

Ilac Etkilesimleri
Antidepresanlar
Sinir sisteminde cok fazla serotonin, serotonin sendromu olarak adlandirilan bir duruma neden olabilir. Kucuk vakalarda, insanlar titreme, segirme, anksiyete, uykusuzluk ve artmis kalp hizi gibi semptomlar yasarlar. Serotonin seviyeleri yeterince yukselirse, bu sendrom nobetlere, deliryuma ve asiri yuksek vucut sicakligina neden olabilir. Asiri durumlarda, serotonin sendromundan mustarip bir kisi komaya girebilir. Bu durumun semptomlari kisiden kisiye degisir ve hafif ila orta derecede yasami tehdit etmektedir.
Bircok antidepresan oncelikle beyindeki mevcut serotonin miktarini artirarak calisir. Benzer sekilde, kanna mevcut serotonini arttirir; antidepresan ilaclari alan kisilerde tehlikeli olabilir. Monoamin oksidaz inhibitorleri (MAOI’ler), secici serotonin geri alim inhibitorleri (SSRI’lar) ve serotonin ve norepinefrin geri alim inhibitorleri (SNRI’ler) kanna ile birlestirilmemelidir.
MAOI
Bu ilac sinifi sunlari icerir:
• Moclobemide
• Rasagilin
• Selegilin
• Iproniazid
• Nialamid
• Isocarboxazid
• Fenelzin
• Tranylcypromine
SSRI
Bu ilac sinifi sunlari icerir:
• Sitalopram
• Essitalopram
• Fluoksetin
• fluvoksamin
• Paroksetin
• Sertralin
SNRI
Bu ilac sinifi sunlari icerir:
• Desvenlafaksin
• Duloksetin
• Levomilnacipran
• Venlafaksin
Depresyon veya anksiyete icin herhangi bir ilac kullaniyorsa, kanna kullanmadan once doktora danisilmasi tavsiye edilir.
Olasi etkilesimler
Cok az ilac ve madde ozellikle kanna ile etkilesimleri acisindan test edilmistir. Bazi anekdot bulgulari, alkol ve esrarin etkilerini artirabilecegini dusundurmektedir. Kanna, yukarida listelenen SSRI’lar gibi bir serotonin geri alim inhibitorudur. Bu tur ilaclar gibi bircok baska madde ile tehlikeli etkilesime girebilmektedir. Bu ilaclar sunlardir:
• Warfarin
• antipsIkotikler
• Sibutramin
• Tramadol
• Sari Kantaron
Biyoaktif takviyeleri ilacla birlestirirken dikkatli olunmasi onerilmektedir. Olumsuz etkilerden ve beklenmedik etkilesimlerden kacinmak icin doktorla gorusulmesi tavdiye edilmektedir.

Takviye
Kanna’nin en yaygin ticari sekli Zembrin’dir. Zembrin standart bir Sceletium tortuosum ozutudur; toz halinde ve tek dozlu kapsuller halinde satilmaktadir. Birden fazla sirket Sceletium tortuosum’u bir ekstrakt veya cay olarak satmaktadir. Alternatif olarak, bir ev bitkisi olarak satilan Sceletium tortuosum’u bulunabilir. Bu etli cali tohumdan yetistirilebilir veya bir fide olarak satin alinabilir ve yeniden saklanabilir. Olgun oldugunda, tum bitki fermente edilebilir ve kurutulabilir. Fermantasyon sureci, bitkinin kimyasal profilini degistirerek mesembrini arttirir ve mezembrenonu azaltir.
Kanna kokusu tutunun kokusuyla karsilastirilir ve tadi cok aci olarak tanimlanir. Geleneksel sifacilar fermente kanna sadece 15 dakika cignenmeli ve daha sonra agizdan cikarilmalidir. Bundan daha uzun sure kullanildiginda kullanicisini sarhos etmektedir.



Dozaj
Ticari bir Sceletium tortuosum ozutu olan onerilen Zembrin dozu, bilissel etkiler icin gunde 25-50 mg’dir. Bazi Guney Afrikali psIkiyatristler buyuk depresyon ve kaygi icin kanna recete ederler; bu hastalar gunde 100 – 200 mg arasinda, yarisi kahvalti ile ve yarisi ogle yemegi ile alirlar. Bir sican toksIkolojisi calismasinda, arastirmacilar gunde vucut agirliginin kg’i basina 6 mg’a kadar tuketmenin tamamen guvenli olacagi sonucuna vardilar. Ortalama bir yetiskin insan icin, gunde 420 mg’a kadar etkili dozun cok uzerindedir. Gelenege gore, fermente kanna yaklasIk 15 dakika cignenmeli ve daha sonra en iyi sonuc icin agizdan cikarilmalidir. Daha uzun sure cignenirse, kullanicinin sarhos olacagini bildirilmektedir.

Sinirlamalar ve Uyarilar
Sceletium tortuosum’un geleneksel bilgilerinin cogu ya kaybolmustur ya da henuz bilimsel olarak dogrulanmamistir. Var olan calismalarin onemli bir kismi, kanna ve diger geleneksel Guney Afrika ilaclarinin tutku projesi oldugu tek bir arastirmaciya aittir. Calismasi ve ilgisi herhangi bir kurumsal ortakliktan once gelirken, su anda Sceletium tortuosum’un ticari bir ozu olan Zembrin’i yapan sirketin Direktorudur . Bu sirket, HG&H Pharmaceuticals, kanna hakkinda mevcut arastirmalarin buyuk bir kismini finanse etmektedir.
Kanna’nin faydali etkileri uzerine arastirmalar baslangic asamasindadir. Hucre calismalarinda gosterilen etkiler canli hayvanlarda veya klinik insan calismalarinda test edilmemis olabilir. Ayrica, bazi klinik insan calismalari kucuk orneklem boyutlarindan mustariptir. Bazi faydalarin anekdot raporlari, dogasi geregi secicidir: sadece basari oykuleri sunulur.
Kanna, tum Sceletium tortuosum bitkisinin fermente urunudur: Guney Afrika’da yabani olarak yetisen kucuk bir etli bir bitkidir. Kanna’nin aktif bilesenleri olan mesembrin ve mezembrenon, dogal serotonin geri alim inhibitorleri olarak islev gorebilir ve beyinde mevcut serotonin miktarini artirabilir.
Kanna, antidepresan ve anti-anksiyete ozelliklerine sahiptir ve yurutucu islevi ve bilissel esnekligi artirabilir. Geleneksel olarak hafif bir agri kesici olarak kullanilir ve istahi azaltir. Buyuk dozlarda bile bildirilen yan etkileri az olan guvenli olarak kabul edilir; ancak, bazi insanlar bu bitkiyi ilk kez kullandiklarinda bulanti olabilirler. Kanna’nin bagimlilik yaptigi gosterilmemistir.
Kanna bir serotonin geri alim inhibitoru oldugundan, diger serotonin geri alim inhibitorleri ile karistirilmamalidir. Vucutta cok fazla serotonin, potansiyel olarak hayati tehdit eden bir durum olan serotonin sendromuna neden olabilir. Kanna, SSRI’lar ve antipsIkotik ilaclar da dahil olmak uzere serotonini etkileyen herhangi bir madde ile birlestirirken dikkatli olunmalidir. Bircok gen vucudun serotonin geri alim inhibitorlerine verdigi yaniti etkiler. Bu genler ayrica kanna deneyimini de etkileyebilir.