[CeReN ✓]

Potasyum, sinir ve kas fonksiyonu, kan basinci ve sivi dengesi icin anahtar olan bir elektrolittir. Anormal seviyeler altta yatan saglik sorunlarinin bir isareti olabilir. Bu yazida dusuk ve yuksek potasyum duzeylerinin nedenleri ve etkileri hakkinda bilgiler bulunmaktadir.

Potasyum Nedir?
Potasyum insan vucudunda bircok onemli islevi olan onemli bir mineral ve pozitif iyondur. Potasyum baslica gorevleri sunlardir:
• Kan basincini kontrol eder
• Sivilarin dengelenmesine yardimci olur
• Sinir ve kaslarin iletisim kurmasi icin gereklidir
• Glikoz dahil besin maddelerinin hucrelerin icinde depolanmasina yardimci olur
Vucudun potasyumunun cogunlugu, proteinlerin uretildigi, hucrelerin icinde bulunur, su dengesinin korunmasina yardimci olur, hucre bolunmesinde rol oynar ve kimyasal reaksiyonlari hizlandirir. Insan vucudundaki en buyuk potasyum depolanmasi kaslardadir. Tibbi literaturde serum potasyum adi verilen potasyum kan seviyeleri, toplam vucut potasyumunun sadece yaklasIk% 2’sini olusturur. Potasyum bagirsaktan emilir ve bobrekler tarafindan idrarla cikarilir. Potasyum testi bobrek, kalp ve adrenal sagligi degerlendirmek icin onemlidir.



Normal Seviyeler
Normal aralik 3,5 ila 5,3 mmol/L’dir. Laboratuvarlar arasinda biraz degisIklik gosterebilir. Normal araliktan kucuk kalkislar bile onemli olumsuz etkilerle iliskilidir. Serum potasyum duzeylerindeki degisIkliklere cesitli faktorler katkida bulunur. Bir calisma serum potasyumun aksamin en dusuk (aksam 9 civarinda) ve en yuksek ogleden sonra (13:15) oldugunu gostermektedir.
Ortalama serum potasyum araliklari, muhtemelen beslenme farkliliklarinin bir sonucu olarak, farkli cografi bolgelerdeki kisiler icin degisIklik gosterebilir. Bir calisma, Cin’deki erkeklerin dunyanin diger bolgelerindeki ortalamalara gore daha dusuk serum potasyum duzeylerine sahip oldugunu bulmustur. Amerika BirlesIk Devletleri’nde, serum potasyum konsantrasyonlari Afrikali Amerikalilarda Avrupa kokenli insanlardan daha dusuk olma egilimindedir. Hamilelik sirasinda, bobrekler daha az potasyumu ortadan kaldirdigi icin potasyum seviyelerinin daha yuksek olmasi normaldir; progesteron hormonundaki artislar vucudu bu degisime adapte etmekten sorumlu olabilir.

Dusuk Potasyum Seviyeleri
Dusuk potasyum “hipokalemi” olarak bilinir (hipo=dusuk, kalemia=kan potasyumu). Normalden daha dusuk bir sonuc, mutlaka tedaviye ihtiyac duyan bir saglik durumu oldugu anlamina gelmez. Doktorlar tibbi kisinin gecmisi, belirtileri ve diger test sonuclarini dikkate alarak sonuclari yorumlayacaklardir.

Nedenler
Asagida gosterilen nedenler genellikle dusuk potasyum seviyeleri ile iliskilidir. Dogru teshis icin uzman bir doktorun teshis koymasi gerekir. Potasyumu azaltabilecek faktorler sunlardir:
• Ishal veya kusmaya bagli dehidrasyon
• Ozellikle sodyum yuksek bir diyetle birlestirildiginde dusuk potasyum alimi
• Alkolizm
• Magnezyum eksIkligi
• Kronik stres veya kaygi
• Adrenal hormonlarin fazlasi (orn. Conn sendromu, Cushing sendromu)
• Bobrek sorunlari
• Meyan koku, fazla
• Baryum zehirlenmesi
• Nadir genetik bozukluklar
Saglikli insanlarda serum potasyum, diyet potasyumu veya vucutta depolanan potasyum miktari ile onemli olcude degismez. Sonuc olarak, zayif potasyum alimi genellikle hipokaleminin gercek nedeni degildir. Bununla birlikte, cok zayif diyetleri olan kisiler ve agir kilo verme programlari uygulayan kisiler, ciddi potasyum eksIkligi gelistirme tehlikesi altindadir. Bazi ilaclar da dahil olmak uzere potasyum seviyelerini azaltabilir:
• Su haplari (diuretikler)
• Mushil
• Insulin
• Glukokortikoid, sIklikla alerjik, inflamatuar ve otoimmun bozukluklari bastirmak icin kullanilir.

• Penisilin
• Asetaminofen (Tylenol, Panadol, parasetamol) asiri doz
Belirtiler
Dusuk potasyum belirtileri sunlari icerir:
• Zayiflik
• Yorgunluk
• Kas kramplari
• Kabizlik
• Duzensiz kalp atisi

Dusuk Serum Potasyum Neden Kotudur?
Dusuk serum potasyum (hipokalemi) kalp, beyin ve kas fonksiyonunda ciddi rahatsizliklara neden olabilir.



Potasyum Seviyeleri Nasil Artirilir?
En onemli sey, dusuk potasyum seviyelerine neyin neden oldugunu bulmak ve altta yatan kosullari tedavi etmek icin doktora muracaat etmektir. Yalniz asagida listelenen ek stratejileri doktorla gorusulmelidir ve bu stratejilerin hicbiri, doktorun onerdigi veya recete ettigi tedavi kosulari veya ilaclarin yerine uygulanmamalidir.
Yeterli potasyum seviyesine ulasmak icin sunlara dikkat edilmesi faydali olabilir:
• Taze meyveler ve taze sebzeler gibi daha potasyum acisindan zengin yiyecekler tuketilmelidir. Bunlar tahil ve etten daha yuksek miktarda potasyuma sahiptir. Iyi kaynaklar muz, kuru uzum, kuru erik, kayisi, hurma, sut, cilek, narenciye, karpuz, soya, kabak, findik ve pancar icerir.
• Tuz (sodyum klorur) alimini azaltilmalidir. Gidalari tuzlamak ve siviyi atmak, potasyum degisimi icin gidanin potasyum icerigini azaltan bir sodyuma yol acabilir. Ayrica onceden paketlenmis yiyecekler, hizli yiyecekler, fume ve salamura yiyecekler, konserve etler, ogle yemegi etleri ve cips gibi sodyum icerigi yuksek yiyeceklerden de kacinilmalidir.
• Doktorla potasyum iceren, tuzun yerine konulabilecek faktorler hakkinda bilgi alinmalidir. Eger kisinin diyabet, kalp veya bobrek hastaligi gibi tibbi bir durumu varsa veya ilaclarini etkiliyorsa bunlar kullanilmamalidir.
• Kahve/kafein alimi azaltilmalidir cunku kafein kan potasyumunu azaltir.
• Magnezyum seviyeleri kontrol edilmelidir ve magnezyum eksIkligi olmadigindan emin olunmalidir. Cunku magnezyum eksIkligi potasyum duzeylerini daha da dusurebilir.
Calismalar anksiyetenin kan potasyumunu azaltabilecek adrenal hormonlari arttirdigini bulmustur. Stresten kacinin veya yonetin. Stresi yonetmek icin iyi stratejiler yeterli dinlenme, egzersiz, rahatlama, meditasyon vb. Potasyum takviyeleri alma konusu doktor tavsiyesi ile olmalidir ve bu takviye, ozellikle bobrek hastaligi olanlarda potansiyel toksisite nedeniyle daima tibbi gozetim altinda alinmalidir.

Yuksek Potasyum Seviyeleri
Yuksek potasyum “hiperkalemi” olarak adlandirilir (hiper = yuksek, kalemia = kan potasyumu). Cogu insanda yuksek potasyum ortadan kaldirilabilir veya saklanabilir. Ancak belirli bozukluklari veya hastaliklari olan kisilerde, eliminasyon ve depolama duzgun calismaz. Ayrica, bazi ilaclar potasyumu normalin uzerine cikarabilir. Bununla birlikte, normalden daha yuksek bir sonuc, mutlaka tedaviye ihtiyac duyan bir saglik durumu oldugu anlamina gelmez. Sonuc, kan ornegi alinma sekline bagli olarak degisebilir. Doktor kisinin tibbi gecmisini, belirtilerini ve diger test sonuclarini dikkate alarak sonuclari yorumlayacaktir.

Nedenler
Asagida gosterilen nedenler genellikle yuksek potasyum seviyeleri ile iliskilidir. Dogru teshis icin doktorla veya baska bir saglik uzmanina gorunme tavsiye edilir.
• Bobrek hastaligi
• Dehidrasyon
• Doku yaralanmasi ve hasari
• Enfeksiyon
• Adrenal yetmezlik (orn. Addison hastaligi)
• Tip 1 diyabet
• Potasyum acisindan zengin meyve veya meyve sularinin asiri alimi veya asiri takviye kullanimi (neredeyse hicbir zaman altta yatan baska sorun olmadan)
• Bazi nadir genetik bozukluklar
Asagidaki ilaclar potasyum seviyelerini artirabilir:
• Ibuprofen gibi steroidal olmayan antienflamatuar ilaclar (NSAID’ler)
• Beta-blokerler, ACE inhibitorleri ve anjiyotensin reseptor blokerleri gibi kan basincini dusuren ilaclar
• Potasyum tutucu diuretikler
• Omeprazol gibi mide asidi uretimini azaltan proton pompasi inhibitorleri

Belirtiler
Yuksek potasyum seviyeleri genellikle semptom gostermez. Alternatif olarak, kisi su sIkayetlerden mustarip olabilir:

• • Zayiflik
• Kalp carpintisi
• Ekstremitelerin uyusmasi
• Kas agrisi
• Nefes darligi
• Mide bulantisi
Orta ila siddetli yukselmis serum potasyum (hiperkalemi) olumcul olabilecek duzeyde kalp ritmini bozabilir. Bu nedenle, son derece yuksek serum potasyumu acil bir durum olarak ele alinmalidir ve risk altindaki kisilerin monitorizasyon seviyeleri onemlidir. Yasli hastalar, kronik kalp yetmezligi, bobrek yetmezligi ve diyabetik hastalar hiperkalemi gelistirmeye egilimlidir.



Potasyum Seviyeleri Nasil Azaltilir?
En onemli sey, yuksek potasyum seviyelerine neyin neden oldugunu bulmak ve altta yatan kosullarin tedavi edilmesi icin doktora gorunmektir. Ve yeterli sivi alinmasina dikkat edilmelidir cunku dehidrasyon kan potasyumunu artirabilir. Genellikle potasyum icerdiklerinden dolayi tuzlu gidalardan ive bunlari iceren paketlenmis gidalardan kacinilmalidir. Bobrek fonksiyonu bozuk olan kisiler, dusuk potasyum diyetine girmeleri gerekebilir.