| |  Koronavirus ile Mucadelede Cinko Yardimci Olabilir mi?
Cinkonun bagisIklik savunmasini destekledigi herkes tarafindan bilinir. Peki; kuresel bir sorun olan COVID-19 salginiyla mucadele yardimci olabilir mi? Yapilan ilk calismalar cinkonun viruslerin cogalma yetenegini engelleyebilecegini ve potansiyel olarak onlari uykuda birakabilecegini dusundurmektedir.
Cinkonun COVID-19 Pandemisinde Potansiyel Rolu
COVID-19 salgini dunyayi altust etmis durumdadir. Kisiler bircok onleyici tedbir arasinda, ek bagisIklik destegi icin cinkoyi tercih etmektedirler. Cinko pastilleri ozellikle populer gibi gorunmekte, eczaneler ve saglik magazalarindaki stoklar hizla tukenmektedir.
Koronavirusu Onleme ve Destekleyici Bakim icin Cinko Faydali midir?
Cinkonun yeni koronavirusu dogrudan onleyebilecegine veya tedavi edebilecegine dair bir kanit yoktur. 2019 koronavirusu son derece yenidir ve hala ozellikle bununla ilgili saglam calismalardan yoksundur. Henuz tedavi etmek veya onlemek icin hicbir etkili veya FDA onayli urun bulunmamaktadir. Ancak bu genel destekleyici ve onleyici tedbirlerin onemini ortadan kaldirmamalidir.
Cinko, kizamik ve SARS CoV icin genel destekleyici bir tedavi olarak kabul edilir. Ancak yeni koronavirus ile enfekte hastalar icin de aynisini yapabilecegine dair bir kanit yoktur. KarisIkligi onlemek icin, Siddetli Akut Solunum Sendromu koronavirusu (SARS CoV) ilk olarak 2003 yilinda tanimlanmistir. Su anda ugrasilan salgin ise, bilim adamlarinin SARS-CoV-2 veya 2019 olarak adlandirdigi digerlerine cok benzeyen, ancak farkli bir virusun salginidir.
Unutulmamalidir ki; 2019-nCoV’a karsi alabilecek en iyi onleyici tedbirler sosyal mesafeyi koruma, el hijyenine dikkat etme, yuze dokunmaktan kacinma ve standart kisisel bakimdir. Yeni koronavirusu etkili bir sekilde tedavi eden veya onleyen hicbir bilesIk (cinko dahil) henuz kesfedilmemistir.
BagisIklik Sistemi Neden Cinkoya Ihtiyac Duyar?
Cinko, bagisIklik hucrelerinin gelismesine ve saglikli kalmasina yardimci olan bir diyet eser mineraldir. Kotu bagisIklik fonksiyonundan kaynaklanabilecek bir dizi enfeksiyonu ve problemi onlemek icin onemlidir. Insanlar tipik olarak cinko takviyeleri alirlar cunku guclu bagisIklik savunmasini surdurmek isterler, cunku bazi kisiler diyetlerinden bu mineralden yeterince almazlar.
Bununla birlikte, cogu insan cinko eksIkligi riski altinda degildir. Eger kisi dengeli besleniyorsa ve ciddi bir bagirsak sorunu yoksa muhtemelen takviyelere ihtiyaci olmaz. Cinko eksIkligine duyarli gruplar arasinda orak hucre anemisi, Crohn hastaligi, ulseratif kolit, karaciger hastaligi ve bagirsakta cinko emilimini azaltan diger kronik hastaliklar bulunur. Cinko eksIkligi, yaygin bir bagisIklik kaybina neden olur. Zayif bagisIklik sistemi olan kisilerde bulasici hastalik riski artar ve koronavirus de bir istisna degildir. Cogu insan yiyeceklerden yeterince cinko alir ve takviye yapmasina gerek yoktur.
BagisIklik ve Enfeksiyonlar Icin
Cinko, bircok bagisIklik hucresinin normal gelisimi ve fonksiyonu icin gereklidir. BagisIklik sisteminde oynadigi kritik rol nedeniyle, hafif bir eksIklik bile bagisIklik fonksiyonunu bozabilir ve bakteriyel, viral ve paraziter enfeksiyon riskini artirabilir. Immun yetmezlikle iliskili klinik durumlarda (ornegin, orak hucre hastaligi, insan immun yetmezlik virusu (HIV) enfeksiyonu) ve yaslilarda, cinko takviyesi dogal oldurucu hucre aktivitesini, lenfosit uretimini ve enfeksiyonlara karsi direnci geri yukleyebilir.
Dusuk kan cinko seviyesi olan HIV hastalarinda yapilan calismalar, kronik takviyenin dusuk firsatci enfeksiyonlar ve azalmis immunolojik basarisizlik riski ile iliskili oldugunu ortaya koymaktadir. Bununla birlikte, asiri cinko hastalik semptomlarini kotulestirebileceginden takviye dikkatle yapilmalidir.
Yetersiz beslenen bebeklerde ve gelismekte olan ulkelerdeki cinko uygulamasi ishal, solunum yolu enfeksiyonlari ve sitmanin suresini, siddetini ve insidansini azaltmistir. Sigelloz, cuzzam, tuberkuloz, leishmaniasis, hepatit C ve soguk alginligi gibi insanlarda diger bulasici hastaliklar icin de benzer yararli etkiler bildirilmistir. Ote yandan, asiri seviyeler bagisIkligi baskilayabilir. Saglikli genc erkeklerde yapilan bir arastirma, yuksek dozlarda cinkonun lenfositlerin aktivasyonu ve notrofillerin fagositozu gibi cesitli bagisIklik fonksiyonlarini azalttigini ortaya koymustur. Cinko takviyesi bagisIklik sistemini ve savas enfeksiyonlarini artirabilir, ancak etkinligi cinko eksIkligi olan yetersiz beslenen kisilerle sinirli olabilir.
Soguk Alginligindan Iyilesmeyi Hizlandirir
BagisIklik arttirici ozellikleri nedeniyle cinko, soguk alginligi icin en populer takviyeler arasindadir. Ancak, soguk alginliginin onlenmesi icin cinko kullanimi soz konusu oldugunda arastirma daha az ikna edicidir. Semptomlarin yasandigi ilk 24 saat icinde alinan cinko (en az 75 mg/gun) iyilesmeyi hizlandirabilir ve soguk alginligi semptomlarini azaltabilir. Buyuk bir bilimsel incelemeye gore, muhtemelen soguk alginligini onlemeye yardimci olmamaktadir.
Gercekten de, cogu klinik calisma ve inceleme, yetiskinlerde semptomlarin suresinde onemli bir azalma oldugunu gostermektedir. Doz basina 9-24 mg elementer cinko iceren cinko glukonat veya cinko asetat takviyeleri, ilk 24 saat icinde baslatildiginda en iyi sonuclari gostermistir. Soguk alginligina diger koronavirus turleri de dahil olmak uzere bircok farkli virus neden olabilecegini unutmayin. Bunlar 2019 koronavirusu ile ayni degildir. Cinkonun COVID-19’dan iyilesmeyi hizlandiracagi soylenemez cunku sadece soguk alginligina yardimci olur.
Cinko Hucrelerde RNA Viruslerini Engeller
Yeni koronavirus, buyuk bir RNA virusu ailesine aittir. Laboratuvar deneylerinde, RNA viruslerinin hucrelerinde artan cinko seviyeleri viruslerin cogalmasini durdurmustur. Virusler hayatta kalmak icin biraz cinkoya ihtiyac duyarlar, ancak nispeten dusuk ic cinko seviyelerini korurlar. Aslinda, yuksek cinko seviyeleri virusler icin buyuk bir kirmizi alarmdir ve onlari intihar etmeye yonlendirebilir.
Diger hucre tabanli calismalara gore, iyonik cinko SARS-CoV’nin cogalmasi gereken iki hayati proteini de bloke edebilir (papain benzeri proteaz-2 ve 3CL proteaz). Teorik olarak cinkonun SARS-CoV-2’de ayni proteinleri hedeflemesi mumkun olsa da, bu henuz test edilmemistir. Koronavirus fare hepatit virusu (MHV) ile enfekte olan farelerd , yuksek dozlarda cinko da virusun onemli proteinler uretmesini engellemistir. Bununla birlikte, bu virus 2019 koronavirusunden farklidir. Cinkonun yeni koronavirusu dogrudan bloke edip edemeyecegini soylemek mumkun degildir. Diger RNA virusleri uzerindeki etkisi, hucre bazli ve hayvan calismalarindan elde edilen verilerle sinirlidir.
Kizamiktaki Solunum Belirtileri Uzerine Etkileri
Kizamik, ates, solunum problemleri, dokuntu ve cesitli komplikasyonlarla birlikte oldukca bulasici bir viral enfeksiyondur. Yeni koronavirus bulasici degildir ancak bazi hastalarda ates ve benzer solunumsal komplikasyonlara neden olabilir. Cinko bazen kizamik icin destekleyici bir tedavi olarak kullanilir. Arastirmaya gore, cinko takviyeleri kizamikla iliskili saglik sorunlarini ve cinko eksIkligi olan cocuklarda alt solunum yolu enfeksiyonlarinin neden oldugu olumleri azaltmaktadir. Cinko eksIkligi olan COVID-2019’da cinkonun solunum komplikasyonlarini azaltip azaltamayacagini henuz belirlenmemistir.
Cinko Vucuda Koronavirus Bulasmasini Onler mi? (ACE2)?
Virusler, genel olarak, vucudun kendi hucrelerini istila ederek ve icindeki bilesenleri cogaltmaya ve yaymaya yardimci olmak icin kullanirlar. Ozellikle SARS-CoV-2 virusunun, virus icin bir giris noktasi gorevi goren ACE2 reseptorune baglanarak insan hucrelerine girdigi gorulmektedir. Su anda cinkonun ACE2 reseptorunu bloke edebilecegini iddia etmek icin kanit yoktur. Hucre calismalari, zayif bir bloke edici etkiye sahip olabilecegini dusundurmektedir, ancak bu hayvanlarda veya insanlarda dogrulanmamistir.
Normal olarak, ACE2 reseptoru vucudun sivilarini ve kan basincini dengelemede onemli bir rol oynamaktadir. ACE2 reseptorleri vucudun hava yollarinda bulunabilir, bu da onlari cesitli virus turleri icin bir hedef haline getirir. Son arastirmalar SARS-CoV-2’nin akcigerleri ACE2 yoluyla enfekte ederek ciddi solunumsal komplikasyonlara neden oldugunu gostermektedir.
Diger yazarlar, yeni koronavirusun hastalari ilk enfekte ettiginde cogalma yolunun griple benzer olabilecegini (grip, soguk alginligi ile karistirilmamalidir) onerdiler. Ancak bogaz bezleri yapan hem semptomatik hem de semptomsuz hastalar koronavirus icin yapilan testte pozitif sonuc alinmistir. Bu nedenle, yeni koronavirus muhtemelen akcigerlere ulasmak icin agizdan ve bogazdan gecmek zorundadir, ancak bu ilk bariyerlerden gecerken buyuk zarar vermez. Arastirmalar SARS-CoV-2’nin yeni yonlerini saatlik olarak ortaya koymaktadir, bu nedenle yeni veriler farkli bir resim cizebilir.
Cinko muhtemelen ACE2’yi engellemediginden, onlemede daha onemli bir rol oynayabilir. BagisIklik sagligini destekleyerek, cinko siddetli COVID-19 icin en buyuk risk faktorlerinden birini azaltmaya yardimci olabilir: yaslilarda dogustan gelen bagisIkligi azaltmak. Yine de bu henuz kanitlanmamis bir hipotezdir. Cinko muhtemelen yeni koronavirusun vucuda girmek icin kullandigi ACE2 reseptorunu etkilemez.
Cinko Pastilleri Etkili midir?
Yeni koronavirusun ciddi zarara neden olmak icin akcigerlere derinlemesine girmesi gerektigi, cinko pastillerinin muhtemelen en iyi secenek olmadigi anlamina gelir. Cinko pastilleri agiz ve bogaz mukusuna yuksek miktarda cinko alacaktir. Soguk alginliginda bu iyi bir secenektir cunku ust solunum yolunda kalma egilimindedir. Bu senaryoda cinko iyilesmeyi hizlandirir.
Soguk alginligina neden olan virusler genellikle agiz ve bogazi hizalayan hucreleri mukoza tabakasina girmek icin kullanir ve bogaz agrisi ve yutma guclugu gibi semptomlara neden olur. Fakat COVID-19’da farkli mekanizmalar bulunmaktadir. Bu nedenle, diyet yoluyla normal cinko seviyelerini korumak, SARS-CoV-2’nin onlenmesi icin daha etkili olabilir. Bu, cinkoyu yiyeceklerden (istiridye ve sigir eti gibi) almak veya gunluk cinko ihtiyaclarini sadece diyetle karsilanmadigi durumlarda agizdan takviye almak anlamina gelir.
Cinko pastilleri, bogazda kalmaya egilimli bir soguk alginliginda almak icin yararlidir. Yeni koronavirusun akcigerlere girerek ciddi komplikasyonlara neden oldugu gorulmektedir, bu nedenle pastillerin etkili olmasi olasi degildir.
Alerji ve Astim Uzerine Etkileri
Alerji ve astim, solunum sistemi uzerindeki etkilerinin bir sonucu olarak COVID-19 hastalari icin bazi komplikasyonlar olusturmaktan sorumlu olabilir. Bir calisma, cinko desteginin astimli 284 cocukta semptomlari (or. Oksuruk, hiriltili solunum ve nefes darligi) iyilestirdigini gostermistir. Dusuk kan cinko duzeyleri bazi cocuklarda daha siddetli astim semptomlarina bagli olabilir. Cinko ayrica alerjik inflamasyon ve astimin fare modellerinde hava yolu inflamasyonunu ve asiri duyarliligi azaltabilmistir. Cim polenine yanit olarak cinko, alerjik deneklerden izole edilen periferik kan mononukleer hucrelerinde (PBMC’ler) duzenleyici T hucrelerini arttirmis ve proliferasyonu azaltmistir. Cinkoyu astim ve alerjiler icin guvenli ve etkili bir takviye olarak ilan etmeden once daha fazla arastirmaya ihtiyac vardir.
Dozaj
15-30mg, bagisIklik sistemini desteklemek icin pikolinat formunda cinko icin iyi bir dozajdir.
Cinkonun yeni koronavirusu onleyebilecegini veya tedavi edebilecegini iddia eden hicbir kanit yoktur. Cinko bagisIklik sagligi icin onemlidir, ancak cogu insan bu mineralin yeterli bir miktarini dengeli bir diyetten alabilir. Bagirsak bozukluklari veya diger kronik saglik sorunlari olanlar da dahil olmak uzere eksIklik riski altinda olan kisilerin vucutta yeterli cinko seviyelerini korumak icin takviye almasi gerekebilir. |